Giáo trình mô đun Xác định vacxin phòng bệnh - Nghề: Sử dụng thuốc thú y
Bài mở đầu
* Vacxin là một loại sinh vật phẩm dùng để gây miễn dịch chủ động phòng
bệnh truyền nhiễm. Vai trò phòng bệnh của vacxin rất quan trọng, người ta dùng
vacxin để khống chế và thanh toán dịch, làm tăng sức đề kháng, gây miễn dịch cho
động vật khỏe có khả năng cảm thụ bệnh.
* Trong thú y hiện nay đang sử dụng 4 loại vacxin chính đó là vacxin chết (
vô hoạt), vacxin sống ( nhược độc), vacxin hỗn hợp đa giá và giải độc tố.
- Vacxin chết ( vô hoạt) là loại vacxin chứa kháng nguyên là vi khuẩn hoặc
virus đã được giết chết bằng nhiệt độ hoặc các chất hóa học. Đây cũng là loại
vacxin phổ biến nhất hiện nay đối với nghành thú y.Loại vacxin này thường phổ
biến phòng các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn gây nên, ví dụ như vacxin Tụ trùng
trâu,bò; vacxin tụ huyết trùng lợn, vacxin tụ huyết trùng gà; vacxin phó thương hàn
lợn…
- Vacxin sống ( nhược độc) là loại vacxin chứa kháng nguyên là vi khuẩn
hoặc virus đã được giảm độc bằng cách tiêm truyền vi khuẩn, virus đó nhiều đời
qua động vật ít cảm thụ. Loại vacxin này có ưu điểm là gây được miễn dịch bền
vững và lâu dài hơn vacxin chết. Loại vacxin này thường phổ biến phòng các bệnh
truyền nhiễm do vi rút gây nên, ví dụ như vacxin Dịch tả trâu,bò; vacxin dịch tả
lợn, vacxin Newcastle…
- Vacxin hỗn hợp đa giá là loại vacxin chứa nhiều loại kháng nguyên khác nhau
được hỗn hợp lại để phòng nhiều bệnh truyền nhiễm cùng một lúc. Loại vacxin này
rất thuận lợi và kinh tế vì giảm được nhiều lần tiêm. Ví dụ như vacxin Tụ- Dấu.
- Giải độc tố: Trong thú y, vacxin giải độc tố uốn ván được sử dụng để gây
miễn dịch cho đại gia súc đối với độc tố của vi khuẩn uốn ván để phòng vết thương,
vết thiến bị nhiễm trùng.
* Nguyên tắc bảo quản vacxin:
Vacxin có hai tiêu chuẩn là an toàn và hiệu lực
+ An toàn : Một vacxin lý tưởng là khi sử dụng sẽ không gây bệnh, không gây độc
và không gây phản ứng. Sau khi sản xuất, vacxin phải được cơ quan kiểm định nhà
nước kiểm tra chặt chẽ về các mặt vô khuẩn, thuần khiết và không độc.
+ Có hiệu lực: Vacxin có hiệu lực là vacxin gây được miễn dịch ở mức độ cao và
tồn tại trong thời gian dài. Hiệu lực gây miễn dịch của vacxin trước hết được đánh
giá trên động vật thí nghiệm.
* Bảo quản vacxin: giữ vacxin ở chỗ râm mát, khô ráo, tránh ánh sáng mặt trời (
vacxin chết giữ ở nhiệt độ từ 15 độ C trở xuống, vacxin nhược độc giữ ở kho lạnh
hay kho lạnh từ 0 – 4 độC. Trong khi chuyên chở vacxin chú ý chèn lót cẩn thận
tránh làm nứt, tránh để nơi nóng.
* Nguyên tắc sử dụng vacxin
Trước khi dùng vacxin phải kiểm tra kỹ đảm bảo các tiêu chuẩn sau mới được
dùng:
9
- Thuốc đã qua kiểm định có số kiểm định ghi trên nhãn
- Chai thuốc phải có nhãn hiệu rõ ràng, ghi rõ cơ quan sản xuất, hạn dùng liều
lượng và cách dùng. Không dùng thuốc quá hạn hoặc mất nhãn, nhãn mờ không
đọc được.
- Thuốc không mốc, không có chất kết tủa như bông, không có mùi hôi, không
đóng váng.
- Chai lọ đựng vacxin phải nguyên vẹn, không rạn nứt, không dùng chai đã mở sẵn
hoặc tiêm không hết sau một ngày.
*Phạm vi và tỷ lệ tiêm chủng:
Phạm vi tiêm chủng được qui định tùy tình hình dịch tễ của từng bệnh. Nó đương
nhiên không giống nhau giữa các nước cả các khu vực trong một nước cũng có thể
có sự khác nhau.Về tỉ lệ tiêm phải tiêm chủng đạt trên 80% đối tượng cảm nhiễm
mới có khả năng ngăn ngừa dịch, nếu chỉ dưới 50% dịch vẫn có thể xảy ra.
* Đối tượng tiêm chủng:
Đối tượng gia súc, gia cầm cần tiêm chủng một loại vacxin nào đó là tất cả
những động vật ấy có nguy cơ nhiễm vi sinh vật gây bệnh chưa có miễn dịch. Nói
chung không được tiêm chủng cho những gia súc có triệu chứng nhiễm bệnh như
sốt, bỏ ăn. Vacxin nhược độc không tiêm cho gia súc chửa hoặc mới đẻ.
* Thời gian tiêm chủng:
Việc tiêm chủng được tiến hành thường xuyên gián đoạn tùy theo vào thời gian
miễn dịch có hiệu lực bảo vệ của mỗi loại vacxin và các điều kiện cụ thể khác. Khi
đã xác định qui luật xuất hiện dịch, cần tiêm chủng đón trước mùa dịch. Đối với
vacxin phải tiêm nhiều mũi, trong một khoảng cách thích hợp giữa các mũi tiêm
khoảng 1 tháng. Nếu khoảng cách này quá ngắn sẽ hạn chế phần đóng góp tạo miễn
dịch của mũi tiêm sau.
* Liều lượng và đường đưa vacxin vào cơ thể:
Liều lượng có hướng dẫn cụ thể, tùy thuộc từng loại vacxin.Trước khi dùng lắc
kỹ cho cặn đáy tan đều đặc biệt với vacxin keo phèn và vacxin phủ tạng. Vacxin
thường tiêm dưới da hoặc vào bắp thịt không tiêm vào đường máu. Ngoài ra, nhiều
loại vacxin phòng bệnh đường tiêu hóa đã được sử dụng hay đang được nghiên cứu
đưa vào cơ thể bằng cách cho uống.
*Theo dõi gia súc sau khi tiêm vacxin:
Tất cả các loại vacxin đều có thể gây phản ứng ở một số gia súc. Sau khi tiêm
xong phải được theo dõi trong vài ngày để phát hiện và điều trị kịp thời những con
vật có phản ứng nặng. Vacxin tiêm vô trùng thường không có phản ứng, nhưng
phản ứng nhẹ thường gặp sau khi tiêm là nơi tiêm có thể hơi sưng, con vật được
tiêm có thể bị sốt nhẹ. Nêú có phản ứng nặng trong trường hợp tiêm vacxin chủng
đậu, nhiệt thán như sốt cao, bỏ ăn thì điều trị bằng kháng sinh
Sau khi tiêm vacxin con vật có miễn dịch từ 10- 14 ngày ( trừ một số vacxin
virut nhược độc có miễn dịch sớm hơn). Thời gian miễn dịch dài hay ngắn tùy vào
loại vacxin, (thường thì vacxin chết thời gian miễn dịch 6 tháng, do vậy để phòng
những bệnh có loại vacxin này cần tiến hành tiêm 2 lần/ năm; còn vacxin nhược
10
độc thời gian miễn dịch 1 năm, do vậy để phòng những bệnh có loại vacxin này chỉ
cần tiến hành tiêm 1 lần/ năm) và tình hình sức khỏe con vật, ở những con vật gầy
yếu thời giai miễn dịch ngắn.
Trong 3 khâu của quá trình sinh dịch, tác động vacxin vào khâu thứ 3 ( động
vật cảm thụ) là yếu tố quyết định làm dịch bệnh không thể phát sinh ra được. Cũng
vi vậy mà từ khi vacxin ra đời, chúng ta đã ngăn chặn được một số bệnh truyền
nhiễm lây lan cho người và gia súc. Đặc biệt trong chăn nuôi theo phương thức tập
trung, công nghiệp như hiện nay thì vacxin càng có ý nghĩa về an toàn dịch bệnh,
làm cho người chăn nuôi yên tâm phát triển kinh tế chăn nuôi, tăng thu nhập, để
từng bước nâng cao đời sống.
* Vacxin là một loại sinh vật phẩm dùng để gây miễn dịch chủ động phòng
bệnh truyền nhiễm. Vai trò phòng bệnh của vacxin rất quan trọng, người ta dùng
vacxin để khống chế và thanh toán dịch, làm tăng sức đề kháng, gây miễn dịch cho
động vật khỏe có khả năng cảm thụ bệnh.
* Trong thú y hiện nay đang sử dụng 4 loại vacxin chính đó là vacxin chết (
vô hoạt), vacxin sống ( nhược độc), vacxin hỗn hợp đa giá và giải độc tố.
- Vacxin chết ( vô hoạt) là loại vacxin chứa kháng nguyên là vi khuẩn hoặc
virus đã được giết chết bằng nhiệt độ hoặc các chất hóa học. Đây cũng là loại
vacxin phổ biến nhất hiện nay đối với nghành thú y.Loại vacxin này thường phổ
biến phòng các bệnh truyền nhiễm do vi khuẩn gây nên, ví dụ như vacxin Tụ trùng
trâu,bò; vacxin tụ huyết trùng lợn, vacxin tụ huyết trùng gà; vacxin phó thương hàn
lợn…
- Vacxin sống ( nhược độc) là loại vacxin chứa kháng nguyên là vi khuẩn
hoặc virus đã được giảm độc bằng cách tiêm truyền vi khuẩn, virus đó nhiều đời
qua động vật ít cảm thụ. Loại vacxin này có ưu điểm là gây được miễn dịch bền
vững và lâu dài hơn vacxin chết. Loại vacxin này thường phổ biến phòng các bệnh
truyền nhiễm do vi rút gây nên, ví dụ như vacxin Dịch tả trâu,bò; vacxin dịch tả
lợn, vacxin Newcastle…
- Vacxin hỗn hợp đa giá là loại vacxin chứa nhiều loại kháng nguyên khác nhau
được hỗn hợp lại để phòng nhiều bệnh truyền nhiễm cùng một lúc. Loại vacxin này
rất thuận lợi và kinh tế vì giảm được nhiều lần tiêm. Ví dụ như vacxin Tụ- Dấu.
- Giải độc tố: Trong thú y, vacxin giải độc tố uốn ván được sử dụng để gây
miễn dịch cho đại gia súc đối với độc tố của vi khuẩn uốn ván để phòng vết thương,
vết thiến bị nhiễm trùng.
* Nguyên tắc bảo quản vacxin:
Vacxin có hai tiêu chuẩn là an toàn và hiệu lực
+ An toàn : Một vacxin lý tưởng là khi sử dụng sẽ không gây bệnh, không gây độc
và không gây phản ứng. Sau khi sản xuất, vacxin phải được cơ quan kiểm định nhà
nước kiểm tra chặt chẽ về các mặt vô khuẩn, thuần khiết và không độc.
+ Có hiệu lực: Vacxin có hiệu lực là vacxin gây được miễn dịch ở mức độ cao và
tồn tại trong thời gian dài. Hiệu lực gây miễn dịch của vacxin trước hết được đánh
giá trên động vật thí nghiệm.
* Bảo quản vacxin: giữ vacxin ở chỗ râm mát, khô ráo, tránh ánh sáng mặt trời (
vacxin chết giữ ở nhiệt độ từ 15 độ C trở xuống, vacxin nhược độc giữ ở kho lạnh
hay kho lạnh từ 0 – 4 độC. Trong khi chuyên chở vacxin chú ý chèn lót cẩn thận
tránh làm nứt, tránh để nơi nóng.
* Nguyên tắc sử dụng vacxin
Trước khi dùng vacxin phải kiểm tra kỹ đảm bảo các tiêu chuẩn sau mới được
dùng:
9
- Thuốc đã qua kiểm định có số kiểm định ghi trên nhãn
- Chai thuốc phải có nhãn hiệu rõ ràng, ghi rõ cơ quan sản xuất, hạn dùng liều
lượng và cách dùng. Không dùng thuốc quá hạn hoặc mất nhãn, nhãn mờ không
đọc được.
- Thuốc không mốc, không có chất kết tủa như bông, không có mùi hôi, không
đóng váng.
- Chai lọ đựng vacxin phải nguyên vẹn, không rạn nứt, không dùng chai đã mở sẵn
hoặc tiêm không hết sau một ngày.
*Phạm vi và tỷ lệ tiêm chủng:
Phạm vi tiêm chủng được qui định tùy tình hình dịch tễ của từng bệnh. Nó đương
nhiên không giống nhau giữa các nước cả các khu vực trong một nước cũng có thể
có sự khác nhau.Về tỉ lệ tiêm phải tiêm chủng đạt trên 80% đối tượng cảm nhiễm
mới có khả năng ngăn ngừa dịch, nếu chỉ dưới 50% dịch vẫn có thể xảy ra.
* Đối tượng tiêm chủng:
Đối tượng gia súc, gia cầm cần tiêm chủng một loại vacxin nào đó là tất cả
những động vật ấy có nguy cơ nhiễm vi sinh vật gây bệnh chưa có miễn dịch. Nói
chung không được tiêm chủng cho những gia súc có triệu chứng nhiễm bệnh như
sốt, bỏ ăn. Vacxin nhược độc không tiêm cho gia súc chửa hoặc mới đẻ.
* Thời gian tiêm chủng:
Việc tiêm chủng được tiến hành thường xuyên gián đoạn tùy theo vào thời gian
miễn dịch có hiệu lực bảo vệ của mỗi loại vacxin và các điều kiện cụ thể khác. Khi
đã xác định qui luật xuất hiện dịch, cần tiêm chủng đón trước mùa dịch. Đối với
vacxin phải tiêm nhiều mũi, trong một khoảng cách thích hợp giữa các mũi tiêm
khoảng 1 tháng. Nếu khoảng cách này quá ngắn sẽ hạn chế phần đóng góp tạo miễn
dịch của mũi tiêm sau.
* Liều lượng và đường đưa vacxin vào cơ thể:
Liều lượng có hướng dẫn cụ thể, tùy thuộc từng loại vacxin.Trước khi dùng lắc
kỹ cho cặn đáy tan đều đặc biệt với vacxin keo phèn và vacxin phủ tạng. Vacxin
thường tiêm dưới da hoặc vào bắp thịt không tiêm vào đường máu. Ngoài ra, nhiều
loại vacxin phòng bệnh đường tiêu hóa đã được sử dụng hay đang được nghiên cứu
đưa vào cơ thể bằng cách cho uống.
*Theo dõi gia súc sau khi tiêm vacxin:
Tất cả các loại vacxin đều có thể gây phản ứng ở một số gia súc. Sau khi tiêm
xong phải được theo dõi trong vài ngày để phát hiện và điều trị kịp thời những con
vật có phản ứng nặng. Vacxin tiêm vô trùng thường không có phản ứng, nhưng
phản ứng nhẹ thường gặp sau khi tiêm là nơi tiêm có thể hơi sưng, con vật được
tiêm có thể bị sốt nhẹ. Nêú có phản ứng nặng trong trường hợp tiêm vacxin chủng
đậu, nhiệt thán như sốt cao, bỏ ăn thì điều trị bằng kháng sinh
Sau khi tiêm vacxin con vật có miễn dịch từ 10- 14 ngày ( trừ một số vacxin
virut nhược độc có miễn dịch sớm hơn). Thời gian miễn dịch dài hay ngắn tùy vào
loại vacxin, (thường thì vacxin chết thời gian miễn dịch 6 tháng, do vậy để phòng
những bệnh có loại vacxin này cần tiến hành tiêm 2 lần/ năm; còn vacxin nhược
10
độc thời gian miễn dịch 1 năm, do vậy để phòng những bệnh có loại vacxin này chỉ
cần tiến hành tiêm 1 lần/ năm) và tình hình sức khỏe con vật, ở những con vật gầy
yếu thời giai miễn dịch ngắn.
Trong 3 khâu của quá trình sinh dịch, tác động vacxin vào khâu thứ 3 ( động
vật cảm thụ) là yếu tố quyết định làm dịch bệnh không thể phát sinh ra được. Cũng
vi vậy mà từ khi vacxin ra đời, chúng ta đã ngăn chặn được một số bệnh truyền
nhiễm lây lan cho người và gia súc. Đặc biệt trong chăn nuôi theo phương thức tập
trung, công nghiệp như hiện nay thì vacxin càng có ý nghĩa về an toàn dịch bệnh,
làm cho người chăn nuôi yên tâm phát triển kinh tế chăn nuôi, tăng thu nhập, để
từng bước nâng cao đời sống.
56 trang
10/11/2022
4480
Bạn đang xem 20 trang mẫu của tài liệu "Giáo trình mô đun Xác định vacxin phòng bệnh - Nghề: Sử dụng thuốc thú y", để tải tài liệu gốc về máy hãy click vào nút Download ở trên.
File đính kèm:
- giao_trinh_mo_dun_xac_dinh_vacxin_phong_benh_nghe_su_dung_th.pdf
Nội dung text: Giáo trình mô đun Xác định vacxin phòng bệnh - Nghề: Sử dụng thuốc thú y
- 12 Ảnh minh họa một số lƣu ý khi sử dụng vaccine
- 15 Bài 1: SỬ DỤNG VÁC XIN NHIỆT THÁN Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Trình bày được những nội dung về sử dụng vác xin nhiệt thán trâu, bò trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin nhiệt thán trâu, bò đúng kỹ thuật. A. Nội dung 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung : Vacxin được sản xuất ở 2 dạng, dạng đông khô và dạng lỏng. 1.2. Nhận biết tính chất : Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật, là loại vacxin nhược độc nha bào vi khuẩn nhiệt thán, do vậy khi tiêm, cần chú ý không để rơi vãi ra ngoài môi trường. Nếu bị rơi vãi ra ngoài cần phải xử lý ngay. 1.3. Nhận biết tác dụng : Phòng bệnh Nhiệt thán cho trâu, bò, dê, cừu, lợn 2. Ứng dụng : Tiêm phòng bệnh Nhiệt thán cho trâu, bò, dê, cừu, lợn 3. Sử dụng
- 16 3.1. Tiêm dưới da gia súc : Tiêm phòng bệnh Nhiệt thán cho trâu, bò, dê, cừu, ngựa Liều lượng : + Trâu, bò, ngựa, dê, 1 tuổi trở lên: 1ml/con. dưới 1 tuổi: 0,5ml/con. Cừu,lợn: 0,5ml/con. 3.2. Tiêm bắp thịt: + Trâu, bò, ngựa, dê, 1 tuổi trở lên : 1ml/con. dưới 1 tuổi : 0,5ml/con. +Cừu, lợn: 0,5ml/con. Chú ý : - Lắc kỹ trước khi dùng, không tiêm vacxin cho súc vật gầy, yếu, đau ốm, đang vụ cày, kéo, sắp đẻ hoặc mới đẻ. Sau khi tiêm vacxin nên Vác xin nhiệt thán đông khô và lỏng cho vật nghỉ làm việc một vài ngày. - Việc tổ chức tiêm phải bảo đảm kỹ thuật, cố định gia súc chắc chắn, không để vacxin rơi vãi ra ngoài môi trường. Nếu bị rơi vãi cần tiến hành tiêu độc ngay bằng hóa chất hoặc nhiệt học ( dùng đèn khò). - Nơi tổ chức tiêm: Nên tập trung gia súc tai một địa điiểm để tiêm, nền đất tại địa điểm đó phải được rắc vôi bột. 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản Tiêm phòng Vác xin nhiệt thán cho bò - Điều kiện lạnh, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản. - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng xếp thuốc vào tủ lạnh, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để thuốc chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Nhiệt thán thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết những điều cần chú ý khi sử dụng vacxin này.
- 17 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? Bài 1: Thực hành tiêm phòng vác xin nhiệt thán cho trâu, bò Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Nhiệt thán cho trâu, bò theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn,phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách lấy thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ Đây là loại vacxin nhược độc, có chứa kháng nguyên là vi khuẩn có nha bào, do vậy cần hết sức cẩn thận, nhằm đảm bảo an toàn cho vật nuôi và con người. Bài 2: SỬ DỤNG VÁC XIN DỊCH TẢ TRÂU, BÒ Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin dịch tả trâu, bò trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin dịch tả trâu, bò đúng kỹ thuật. A. Nội dung 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Vacxin nhược độc ở dạng đông khô, được đóng trong ampul thủy tinh hoặc bằng nhựa. 1.2. Nhận biết tính chất: Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật, là loại vacxin nhược độc nên thời gian miễn dịch được 1 năm 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh Dịch tả cho trâu, bò, dê, cừu 2. Ứng dụng : Tiêm phòng bệnh Dịch tả cho trâu, bò, dê, cừu 3. Sử dụng Ch ế vác xin dịch tả trâu, bò 3.1. Tiêm dưới da gia súc : Phòng bệnh
- 18 .Dịch tả cho trâu, bò, dê, cừu 3.2. Tiêm bắp thịt : Phòng bệnh Dịch tả cho trâu, bò, dê, cừu Tiêm cho trâu, bò, dê, cừu ở mọi lứa tuổi. Vị trí tiêm: Dưới da hoặc bắp ở cổ. Thời gian miễn dịch 1 năm, do vậy tiêm 1 lần/ năm. Liều lượng: 1ml/con. 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản. - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng xếp thuốc vào tủ lạnh, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, Bảo quản vác xin trong tủ lạnh không để thuốc chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Dịch tả trâu, bò thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách pha khi sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Dịch tả cho trâu, bò theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn,phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách pha thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng.
- 19 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ Đây là loại vacxin nhược độc, có chứa kháng nguyên là vi rút, do vậy cần hết sức cẩn thận, nhằm đảm bảo an toàn cho vật nuôi và con người. Bài 3: Sử dụng vác xin tụ huyết trùng trâu, bò Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin tụ huyết trùng trâu, bò trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin tụ huyết trùng trâu, bò đúng kỹ thuật. A. Nội dung: 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Là loại vacxin vô hoạt hay còn gọi là vacxin chết, dạng nước, nhũ hóa, màu trắng như sữa. 1.2. Nhận biết tính chất: Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật. Sau khi tiêm gia súc sẽ được miễn dịch khoảng 6 tháng, vì vậy để phòng bệnh cho gia súc một cách có hiệu quả một năm tiêm phòng hai lần. 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh Tụ Vác xin tụ huyết trùng nhũ dầu huyết trùng cho trâu, bò, dê, cừu 2. Ứng dụng: Tiêm phòng bệnh Tụ huyết trùng cho trâu, bò, dê, cừu 3. Sử dụng 3.1. Tiêm dưới da cổ hoặc tam giác mông của gia súc, liều lượng 2-3ml/con. 3.2. Tiêm bắp thịt cơ thang cổ hoặc cơ mông, liều lượng 2-3ml/con . Chú ý: Đọc kỹ nhãn, mác và lắc kỹ trước khi dùng. Vác xin có thể gây phản ứng cục bộ như sưng, nóng, đau ở vị trí tiêm nhưng sẽ tự hết đi sau 30-40 giờ mà không cần can thiệp gì. Tiêm phòng vác xin tụ huyết trùng cho bò
- 20 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản. - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng xếp thuốc vào tủ lạnh, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để thuốc chung với hóa chất độc hại. Kiểm tra vác xin trong kho bảo quản - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Tụ huyết trùng trâu, bò thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Tụ huyết trùng cho trâu, bò theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn,phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách lấy thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ Đây là loại vacxin vô hoạt, có chứa chất phụ trợ, do vậy cần lắc kỹ trước khi lấy thuốc để tiêm.
- 21 Bài 4: Sử dụng vác xin lở mồm, long móng Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin lở mồm, long trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin lở mồm long móng đúng kỹ thuật. A. Nội dung 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Là loại vacxin vô hoạt hay còn gọi là vacxin chết, dạng nước, được đóng trong lọ nhựa hoặc thủy tinh. 1.2. Nhận biết tính chất: Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật. Sau khi tiêm gia súc sẽ được miễn dịch nhoảng 6 tháng, vì vậy để phòng bệnh cho gia súc một cách có hiệu quả một năm tiêm phòng hai lần. 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh lở mồm, long móng cho trâu, bò, dê, cừu, lợn, nói chung loài có móng guốc chẻ đôi Vác xin Lở mồn long móng 2. Ứng dụng : Tiêm phòng bệnh lở mồm, long móng cho trâu, bò, dê, cừu, lợn, nói chung loài có móng guốc chẻ đôi. 3. Sử dụng 3.1. Tiêm dưới da cổ hoặc tam giác mông gia súc, liều lượng 2-3ml/con. 3.2. Tiêm bắp thịt cơ thang cổ hoặc cơ mông, liều lượng 2-3ml/con . Chú ý: - Đọc kỹ nhãn, mác và lắc kỹ trước khi dùng. - Ở nước ta chưa chế tạo được vacxin lở mồm, long móng, mà phải nhập từ nước ngoài, do vậy mà giá Tiêm phòng vác xin cho trâu thành tương đối đắt và có khi chưa đáp ứng kịp với yêu cầu thực tế của sản xuất ở một số địa phương.
- 22 - Để việc tiêm phòng vacxin đạt hiệu quả cao cần phải tổ chức thành chiến dịch tiêm phòng, vận động tất cả các chủ gia trong làng, xã, thôn, bản cùng tham gia, loài gia súc, chủng loại vacxin để tiêm phòng do thú y cấp trên quyết định và phải tuân thủ nghiêm ngặt yêu cầu bảo quản và sử dụng vacxin. - Khi chưa có dịch: Tiêm vacxin lở mồm, long móng mỗi năm 2 lần, cách nhau 6 tháng. Đối với lợn tiêm 6 tháng 1 lần. Đối với trâu, bò tiêm vacxin lần đầu phải tiêm nhắc lại lần 2 cách lần đầu 4 tuần. 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh của tủ lạnh dương, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng xếp thuốc vào tủ lạnh, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để thuốc chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện Bảo quản vác xin trong tủ lạnh và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Lở môm, long móng thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Lở mồm, long móng cho trâu, bò và lợn theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn, phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm
- 23 5/ Cách lấy thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ Ở Việt Nam cho đến nay đã xác định có 3 chủng vi rút LMLM là: O, A và Asia1 và các chủng khác nhau vẫn gây ra biểu hiện lâm sàng và bệnh tích khác nhau, nhưng lại không tạo được miễn dịch chéo trên súc vật, do vậy cần chú ý theo dõi sau khi tiêm và kiểm tra kỹ nhãn, mác của vacxin. Bài 5:Sử dụng vác xin dịch tả lợn Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin dịch tả lợn trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin dịch tả lợn đúng kỹ thuật. A. Nội dung 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Là loại vacxin nhược độc hay còn gọi là vacxin sống, dạng đông khô, được đóng trong lọ nhựa hoặc thủy tinh. 1.2. Nhận biết tính chất: Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật. Sau khi tiêm gia súc sẽ được miễn dịch khoảng 12 tháng, vì vậy để phòng bệnh cho gia súc một cách có hiệu quả một năm tiêm phòng một lần. 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh Dịch tả cho lợn ở mọi lứa tuổi. 2. Ứng dụng: Tiêm phòng bệnh Dịch tả cho lợn. 3. Sử dụng 3.1. Tiêm dưới da lợn, vị trí sau gốc tai. 3.2. Tiêm bắp thịt lợn, vị trí sau gốc tai. Hiên nay trên thị trường có 2 loại vacxin dưới đây: * Vacxin nội: - Vacxin Dịch tả lợn đông khô - Nơi sản xuất: + Xí nghiệp thuốc thú y Trung ương + Công ty Thuốc thú y Trung ương 2 (NAVETCO)
- 24 - Đóng lọ: 10 liều, 25 liều và 50 liều. Tiêm phòng vác xin cho lợn - Cách dùng: + Pha với nước cất cho đủ 10ml (hoặc 25, 50ml) + Tiêm bắp thịt sau gốc tai + Liều lượng: 1 ml/con - Lịch dùng: Loại lợn Lịch dùng Lợn con - Lần 1: tiêm lúc 2 – 4 tuần tuổi - Lần 2: tiêm nhắc lại sau 2 tuần Lợn nái - Tiêm 2 tuần trước khi phối giống - Tiêm nhắc lại 1 tháng sau khi phối giống Đực giống - Định kỳ 6 tháng tiêm một lần * Vacxin nhập nội: -Vacxin đông khô PESTIFFA (Merial). Lọ 10, 25 và 50 liều. - Pha vacxin với nước cất cho đủ 2 ml/liều. - Cách dùng: + Tiêm bắp thịt sau gốc tai + Liều lượng: 2 ml/con - Lịch dùng: Loại lợn Tuổi tiêm phòng Tiêm nhắc lại Lợn con, lợn thịt Lúc 30 ngày tuổi 1 tháng sau (Trong vùng dịch có thể tiêm cho lợn con từ 7 ngày tuổi) Lợn đực và lợn 6 tháng tuổi 6 tháng sau cái hậu bị Lợn đực giống Định kỳ 6 tháng đến 1 năm Lợn nái sinh sản Định kỳ 6 tháng đến 1 năm 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh của tủ lạnh dương, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin.
- 25 - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng xếp thuốc vào tủ lạnh, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để thuốc chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Dịch tả lợn thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách pha và sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành: Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Dịch tả lơn cho lợn theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn, phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách pha thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. Sau tiêm vaccine vài ngày Sau tiêm vaccine từ 2 tuần C. Ghi nhớ -Tiêm phòng là biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất hiện nay đối với bệnh này.
- 26 - Khi lợn nái mới mua về cần tiêm ngay. - Đối với những chủ hộ nuôi lợn nái hàng năm cần tiêm nhắc lại - Khi tiêm phòng vacxin, nếu lợn có phản ứng thì cần cho lợn uống điện giải. - Khi có dịch xẩy ra có thể tiêm vacxin vào thẳng ổ dịch. Bài 6: Sử dụng vác xin tụ huyết trùng lợn Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin tụ huyết trùng lợn trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin tụ huyết trùng lợn đúng kỹ thuật. A. Nội dung: 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Là loại vacxin vô hoạt hay còn gọi là vacxin chết, dạng nước, nhũ hóa, màu trắng như sữa. 1.2. Nhận biết tính chất: Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật. Sau khi tiêm gia súc sẽ được miễn dịch khoảng 6 tháng, vì vậy để phòng bệnh cho gia súc một cách có hiệu quả một năm tiêm phòng hai lần. 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh Tụ huyết trùng cho lợn. 2. Ứng dụng : Tiêm phòng bệnh Tụ huyết trùng cho lợn vào thời điểm 20 ngày tuổi. 3. Sử dụng 3.1. Tiêm dưới da sau gốc tai của lợn. 3.2. Tiêm bắp thịt sau gốc tai của lợn. Chú ý: Không tiêm cho lợn mới đẻ, lợn đang ốm hoặc gần ngày đẻ. Phòng bệnh cho lợn từ 20 ngày tuổi trở lên. Có thể tiêm vacxin cùng một lúc với vacxin đóng dấu lợn hoặc dịch tả lợn. Tiêm phòng vác xin tụ huyết trùng lợn 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản
- 27 - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản. - Thao tác nhẹ nhàng khi xếp thuốc, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để vac xin chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Tụ huyết trùng lợn thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành: Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Tụ huyết trùng lợn cho lợn theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn, phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách pha thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ -Tiêm phòng là biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất hiện nay đối với bệnh này. - Khi lợn nái mới mua về cần tiêm ngay. - Đối với những chủ hộ nuôi lợn nái hàng năm cần tiêm nhắc lại - Khi tiêm phòng vacxin, nếu lợn có phản ứng thì cần cho lợn uống điện giải. - Tiêm phòng vacxin Tụ Dấu ( Tụ huyết trùng + Đóng dấu lợn) hoặc vacxin 3 bệnh ( Phó thương hàn+ Tụ huyết trùng+ Đóng dấu lợn). Bài 7: Sử dụng vác xin đóng dấu lợn Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin đóng dấu lợn trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin đóng dấu lợn đúng kỹ thuật.
- 28 A. Nội dung: 1.Nhận dạng vác xin 1.1. Nhận biết chung: Là loại vacxin nhược độc hay còn gọi là vacxin sống, dạng thạch lỏng, do Xí nghiệp thuốc Thú y Trung ương sản xuất. 1.2. Nhận biết tính chất : Dễ bị mất tác dụng, nếu bảo quản không đúng kỹ thuật. 1.3. Nhận biết tác dụng: Phòng bệnh Đóng dấu lợn cho lợn. 2. Ứng dụng : Tiêm phòng bệnh Đóng dấu lợn cho lợn. 3. Sử dụng : Tiêm dưới da cho lợn từ 2 tháng tuổi trở lên 3.1. Tiêm dưới da ở gốc tai cho lợn 3.2. Tiêm bắp thịt ở vị trí như trên. Liều lượng: Lợn dưới 25kg tiêm 0,5 ml/con. Lợn trên 25kg tiêm 1ml/con. Chú ý: - Có thể tiêm vacxin cùng một lúc với các vacxin như Dịch tả lợn, Tụ huyết trùng lợn mà không ảnh hưởng đến tính miễn dịch của nó. - Có thể tiêm thắng vacxin vào ổ dịch để bao vây, dập tắt dịch. Vác xin đóng dấu và tụ dấu lợn Tiêm phòng vaccine đóng dấu lợn 4. Bảo quản 4.1. Xác định điều kiện bảo quản. - Điều kiện lạnh, Ở nhiệt độ 2-10 độ C, hạn dùng 2 năm. 4.2. Thực hiện việc bảo quản - Kiểm tra lọ đựng, bao bì bao gói để phát hiện dập, vỡ, hở nút ảnh hưởng tới vác xin. - Kiểm tra nhãn mắc, hạn dùng, tính chất, màu sắc của vác xin để xác định tiêu chuẩn kỹ thuật trước khi bảo quản.
- 29 - Thao tác nhẹ nhàng khi xếp thuốc, tránh đổ vỡ, tránh va chạm mạnh, không để vac xin chung với hóa chất độc hại. - Kiểm tra thường xuyên để phát hiện và xử lý sai sót. B. Câu hỏi và bài tập thực hành * Câu hỏi 1/ Vacxin Đóng dấu lợn thuộc loại vacxin gì? 2/ Cho biết cách sử dụng loại vacxin này. 3/ Để bảo đảm hiệu lực của vacxin, cần bảo quản vacxin trong điều kiện như thế nào? * Bài tập thực hành: Kết hợp với Trạm thú y địa phương tổ chức cho lớp học tham gia tiêm phòng bệnh Đóng dấu lợn cho lợn theo lịch tiêm phòng của cơ sở. Trước khi tiêm phòng giáo viên cần hướng dẫn, phổ biến cho học sinh những nội dung sau: 1/ Chuẩn bị bảo hộ lao động, vật tư cần thiết. 2/ Hướng dẫn sử dụng bơm tiêm 3/ Vị trí tiêm 4/ Phương pháp cố định gia súc để tiêm 5/ Cách lấy thuốc 6/ Thao tác tiêm 7/ Vệ sinh địa điểm tiêm sau khi tiêm phòng. 8/ Theo dõi gia súc sau khi tiêm. C. Ghi nhớ -Tiêm phòng là biện pháp phòng bệnh có hiệu quả nhất hiện nay đối với bệnh này. - Khi lợn nái mới mua về cần tiêm ngay. - Đối với những chủ hộ nuôi lợn nái hàng năm cần tiêm nhắc lại - Khi tiêm phòng vacxin, nếu lợn có phản ứng thì cần cho lợn uống điện giải. - Tiêm phòng vacxin Tụ Dấu ( Tụ huyết trùng + Đóng dấu lợn) hoặc vacxin 3 bệnh ( Phó thương hàn+ Tụ huyết trùng+ Đóng dấu lợn). - Sau 6 tháng nên tiêm nhắc lại. Bài 8: Sử dụng vác xin phó thƣơng hàn lợn Mục tiêu: Học xong bài này người học có khả năng - Mô tả được những nội dung về sử dụng vác xin phó thương hàn lợn trong chăn nuôi. - Sử dụng được vác xin phó thương hàn lợn đúng kỹ thuật. A. Nội dung 1.Nhận dạng vác xin
