Bài giảng Kiểm nghiệm thú sản - Chương 6: Kiểm tra và xử lý thân thịt phủ tạng động vật không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh thú y - Dương Văn Nhiệm

Nội dung text: Bài giảng Kiểm nghiệm thú sản - Chương 6: Kiểm tra và xử lý thân thịt phủ tạng động vật không đảm bảo tiêu chuẩn vệ sinh thú y - Dương Văn Nhiệm

1. LAO: Ki m tra (3) • Trong h ạch LB có th ể th ấy các t ổn th ươ ng mới v ới xung quanh vi ền màu đỏ bên trong là ch ất gi ống bã đậu. Các t ổn th ươ ng lâu ngày th ường b ị can-xi hóa và hình thành v ỏ bọc. • Có th ể th ấy các n ốt lao kê ở màng ph ổi và màng b ụng, bi ểu hi ện viêm ph ổi ph ế qu ản. Bầu vú sưng cứng, nh ất là các vú phía sau. Cũng có th ể th ấy các t ổn th ươ ng ở màng não, t ủy x ươ ng và kh ớp. 31 LAO: X lý (1) X lý v sinh: • Khi con v ật b ị bệnh (có tri ệu ch ứng, b ệnh tích, ho ặc p/ ứng (+)) ph i ktra l i toàn bộ các h ạch lâm ba, kh ớp, xươ ng và màng não. • Vi ệc x ử lý c ần thi ết ph ải chú ý t ới s béo g y của thân th ịt, b ởi vì thân th ịt g ầy ch ứng t ỏ con v ật đã b ị nhi ễm độc n ặng. 32 LAO: X lý (2) • Lo i b thân th ịt và ph ủ tạng c ủa con v ật bị bệnh trong nh ững tr ường h ợp sau: i. Bệnh toàn thân, lan tràn, thân th ịt g ầy còm. ii. Ở nh ững n ơi ch ươ ng trình thanh toán b ệnh vừa k ết thúc, ho ặc trong tr ường h ợp b ệnh còn sót l ại ho ặc tái nhi ễm. iii. Trong giai đoạn cu ối c ủa ch ươ ng trình thanh toán b ệnh, khi mà tỷ lệ lưu h ành t ự nhiên th ấp. iv. Trong giai đoạn đầu c ủa ch ươ ng trình thanh toán b ệnh ở nh ững n ơi có tỷ lệ lưu h ành cao. 33 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 11
2. LAO: X lý (3) • S dng gi i h n SP trong trường h ợp con v ật có ph ản ứng (+) nhưng không có bệnh tích, ho ặc con v ật có bệnh tích lao đã b ất ho ạt ( ổ can-xi hóa). 34 LAO: X lý (4) • X lý nhi t (lu ộc) trong giai đoạn đầu và giai đoạn cu ối c ủa ch ươ ng trình thanh toán b ệnh, có bệnh tích nh ẹ ở 1 hay m ột vài c ơ quan song không có dấu hi ệu c ủa lao kê, lao toàn thân hay s ự lan tràn b ệnh theo đường máu. •Nếu điều ki ện kinh t cho phép thì toàn bộ SP c ủa con v ật b ị bệnh ph ải lo i b . 35 3- Bnh S Y THAI TRUY N NHI M (Brucellosis) •Bệnh truy ền nhi ễm chung cho nhi ều lo ại gsúc và người. •Cảm nhi ễm v ới bò ( B. abortus ), dê (B. melitensis ), và lợn ( B. suis ). • Ng ười có th ể mắc c ả 3 lo ại trên đặc bi ệt là týp gây b nh dê . 36 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 12
3. STTN: truy ền lây ĐV-ng ười 37 STTN: ki ểm tra (1) Tr c gi t m : • Khó phát hi ện khi gsúc còn s ống, thường căn c ứ vào bi ểu hi ện đẻ non, btích trên thai và cơ quan sinh dục. 38 STTN: ki ểm tra (2) Tr c gi t m • Ch ủ yếu d ựa vào ch ẩn đoán huy ết thanh h ọc (p/ ứ ngưng kết nhanh trên phi ến kính, p/ ứ ng ưng k ết ch ậm trong ống nghi ệm (Wright), p/ ứ ngưng kết vòng trong ống nghi ệm với s ữa, p/ ứ dị ứng brucellin). 39 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 13
4. STTN: ki ểm tra (3) Tr c gi t m •Nếu điều ki ện cho phép thì tốt nh ất hàng n ăm ki m tra toàn àn và lo i th i nh ững con b ị bệnh gi ống nh ư tr ường h ợp bệnh lao. 40 STTN: ki ểm tra (4) Tr c gi t m • Ở bò : Viêm âm đạo, t ử cung, sót nhau, có nước vàng ch ảy ra th ấy có VK. • Ở lợn: Viêm âm đạo, t ử cung, bu ồng tr ứng, kh ớp x ươ ng (
   bại li ệt 2 chân sau khi còn s ống). 41 STTN: ki ểm tra (5) Sau gi t m : •Hạch LB s ưng to, m ặt c ắt xám màu đục sau đó tạo h ạt màu vàng, m ặt c ắt h ạch màu vàng có nước m ủ vàng hay xanh ch ảy ra. • Th ận: dưới màng b ọc ở ph ần v ỏ th ận có hạt l ấm ch ấm. •Cổ và 4 chân th ịt bi ến ch ất. • Ph ổi ở nhánh tr ước có hi ện t ượng viêm nung m ủ. 42 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 14
5. STTN viêm tích nước kh ớp gối th ường xảy ra sau sẩy thai. 43 STTN: x lý v sinh (1) • Lo ại b ỏ toàn b ộ thân th ịt trong các tr ường hợp b ệnh c ấp tính. •Với bò và ng ựa b ị bệnh, cho phép s ử dụng thân th ịt sau khi c ắt b ỏ bộ ph ận có btích do m ầm b ệnh ch ỉ tồn t ại tgian r ất ng ắn trong thân th ịt sau gi ết m ổ do tác động c ủa a-xít lác-tíc (quá trình toan hóa thân th ịt sau gi ết m ổ). 44 STTN: x lý v sinh (2) •Với dê, c ừu, l ợn và trâu khi m ắc b ệnh ph ải lo ại b ỏ toàn b ộ thân th ịt. Ho ặc vì lý do kinh tế có th ể xử lý nhi ệt sau khi c ắt b ỏ ph ần có btích, cơ quan sinh d ục, b ầu vú và các hạch LB t ươ ng ứng. 45 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 15
6. STTN: x lý v sinh (3) • Gia súc có p/ ứng huy ết thanh (+) nhưng không có tri ệu ch ứng b ệnh tích: c ắt b ỏ cơ quan sinh d ục, b ầu vú và các h ạch LB t ươ ng ứng, thân th ịt c ủa bò và ng ựa có th ể sử dụng, thân th ịt c ủa các loài khác ph ải lu ộc. 46 STTN: x lý v sinh (4) •Cần có bi ện pháp b ảo h ộ thích h ợp khi ti ếp xúc v ới con v ật b ị bệnh và SP c ủa chúng. Tr ước khi ktra c ơ quan có bệnh tích c ần phun dung d ịch a-xít lác-tíc 1% lên vùng t ổn th ươ ng. 47 STTN Sức đề kháng c ủa VK gây b ệnh STTN t ng i cao : • bị di ệt ở 60 oC/30 phút, 75 oC/5-10 phút, đun sôi di ệt ngay, h ấp Pátxt ơ 70 oC/30 phút; • tồn t ại 8 tháng /0 oC, 6 ngày- 5tháng/nước, 6- 8 ngày/s ữa, 1,5 - 4 tháng/lông gsúc, 45 ngày/phân; • các ch ất sát trùng thông th ường đều di ệt được. 48 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 16
7. 4- Bnh Cúm gia c m (Avian Influenza; Bird Flu) Gi i thi u chung: • 3 týp virus: A, B, và C. • týp A có th ể gây nhi ễm cho ng ười, gsúc, gc ầm và nhi ều loài ĐV khác, song các loài chim hoang dã là vật ch ủ tự nhiên c ủa virus này. • Virus (typ A) chia thành các týp ph ụ ( subtype) trên c ơ s ở 2 lo ại Pr b ề mặt là: hemagglutinin (HA) và neuraminidase (NA). 49 Cúm gia c m (2) • Có 17 HA và 10 NA
   có rất nhi ều (170?) k/n k ết h ợp tạo nên các týp ph ụ (subtype) khác nhau. Thí dụ, virus gây b ệnh cúm gà H5N1 xu ất phát t ừ Pr HA 5 và NA 1. • Týp B ch ỉ th ấy ở người song 0 gây đại d ịch. • Týp C gây b ệnh nh ẹ ở người và cũng 0 gây đại d ịch. * Tham kh ảo thêm: 50 Cúm gia c m (3) • Týp B và các týp ph ụ của cúm A có th ể bi ến đổi để tạo nên các ch ủng (strain) virus m ới v ới k/n gây b ệnh và đặc tính kháng nguyên m ới. 51 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 17
8. Cúm gia c m (4) • Cúm gc ầm do virus cúm A týp ph ụ H5N1 gây nên, t ỷ lệ ch ết r ất cao (90-100%). • Tch ứng chung: viêm k ết m ạc và đường hô h ấp trên, ch ảy n ước m ắt n ước m ũi, ch ết nhanh k ể từ khi phát b ệnh. 52 Cúm gia c m (5) • Ng ười m ắc b ệnh: – do ti ếp xúc tr ực ti ếp v ới gc ầm b ệnh, SP c ủa con v ật m ắc b ệnh và mtrường b ị ô nhi ễm, ho ặc – gián ti ếp qua v ật ch ủ trung gian (l ợn ). •Nếu virus có k/n lây tr ực ti ếp t ừ ng i sang ng i có th ể sẽ xu ất hi ện m ột i dch cúm trên kh ắp th ế gi ới. 53 Cúm gia c m: ki m tra (1) • Tr c gi t m : căn cứ vào tch ứng: viêm kết m ạc và đường hô h ấp trên, ch ảy n ước mắt n ước m ũi, t ỷ lệ mắc b ệnh cao, lây lan nhanh, mào s ưng tím tái, phù nề tích (y ếm), xung quanh m ắt, đầu và cổ, xu ất huy ết lan tỏa ở chân, ch ảy máu l ỗ huy ệt Nếu nghi ng ờ ph ải l ấy máu và dịch ngoáy h ầu h ọng để ktra virus h ọc, huy ết thanh h ọc. 54 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 18
9. Cúm gia c m: ki m tra (2) • Sau gi t m : căn cứ vào b ệnh tích đường hô h ấp nh ư viêm đường hô h ấp trên, viêm ph ổi, phù nề xu ất huy ết ở mào, y ếm và các xoang, xu ất huy ết lấm ch ấm và thành v ệt ở mỡ bụng, b ề mặt niêm m ạc, thanh m ạc và đường tiêu hóa 55 Cúm gia c m: ki m tra (3) Ru ột non xu ất huy ết, manh tràng s ẫm màu Mào, tích phù nề, Lỗ huy ệt ch ảy xu ất huy ết máu Xu ất huy ết chân 56 Cúm gia c m: x lý (1) • Khi có bệnh, toàn b ộ SP nhi ễm và nghi nhi ễm b ệnh ph ải lo i b . 57 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 19
10. Cúm gia c m: x lý (2) • Khi có dịch x ảy ra ph ải gi t h y toàn đàn và các đàn gc ầm trong vùng d ịch, cách ly tiêu độc tri ệt để, ki ểm soát ch ặt ch ẽ vi ệc vận chuy ển, buôn bán và gi ết m ổ gc ầm theo quy định. 58 5. B nh ÓNG D U L N (Erysipelas suum) • Là bệnh truy ền nhi ễm th ường g ặp ở lợn (1 trong 4 b ệnh đỏ); • Gsúc khác, gc ầm, ng ười c ũng có th ể mắc. • Đặc tr ưng: t ổn th ươ ng (d ấu) ngoài da có hình tròn, vuông, hay hình thoi; th ể mạn tính: viêm n ội tâm m ạc, viêm kh ớp. •Mầm b ệnh là VK Erysipelothrix rhusiopathiae. 59 ÓNG D U L N: ki m tra (1) Tr c gi t m : Căn cứ vào các tri ệu ch ứng nh ư s ốt cao, b ỏ ăn , viêm k ết m ạc, d ấu trên da s ưng, phù nề, màu đỏ, da ở ch ỗ dấu có th ể bị tróc ra, sưng khớp, đi khập khi ễng. 60 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 20
11. ÓNG D U L N: ki m tra (2) Sau gi t m (1) Xu ất huy ết toàn thân: • Da và TCLK dưới da t ụ máu th ấm n ước nh ớt đỏ, tươ ng m ạc t ụ huy ết, xu ất huy ết. •Hạch LB s ưng to, đỏ, m ặt c ắt có điểm xu ất huy ết, có nhi ều n ước, có khi t ụ máu. 61 ÓNG D U L N: ki m tra (3) Sau gi t m (2) • Lách, th ận s ưng t ụ máu, v ỏ th ận có đ ám tròn vuông t ụ máu; lách s ần sùi n ổi ph ồng từng ch ỗ. • Niêm m ạc d ạ dày ru ột t ụ huy ết, xu ất huy ết. •Cơ tim nh ạt màu, xu ất huy ết điểm. 62 ÓNG D U L N: ki m tra (4) Th mn: • Kh ớp x ươ ng s ưng, bao tim tích n ước, van tim loét sùi nh ư hoa súp l ơ, trên da có dấu, da khô ho ại t ử bóc t ừng m ảng (l ợn khoác áo t ơi). • Ki ểm tra tim sau gi ết m ổ là rất c ần thi ết để phát hi ện b ệnh này. 63 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 21
12. Bnh óng d u l n viêm n ội tâm m ạc dấu trên da 64 ÓNG D U L N: x lý (1) • Lo ại b ỏ thân th ịt và pt ạng c ủa gsúc b ị bệnh c ấp tính ho ặc có btích điển hình trên da, ho ặc viêm kh ớp ho ại t ử, ho ặc con v ật có tch ứng toàn thân. • Cho phép s ử dụng thân th ịt sau khi c ắt b ỏ ph ần có btích trong tr ường h ợp có tổn th ươ ng c ục b ộ ngoài da. Cho phép s ử dụng toàn b ộ thân th ịt nếu kqu ả ktra VK h ọc cho th ấy con v ật không có bi ểu hi ện b ệnh toàn thân, không còn t ồn d ư kháng sinh và không còn nguy cơ l àm lây lan mầm b ệnh. 65 ÓNG D U L N: x lý (2) •Xử lý nhi ệt thân th ịt khi con v ật b ị viêm n ội tâm m ạc do b ệnh nh ưng không có tch ứng toàn thân hay viêm kh ớp m ạn tính. 66 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 22
13. 6. B nh Xo n khu n (Leptospirosis) •Bệnh chung c ủa nhi ều loài gsúc và người, • Có tính ch ất ngu ồn d ịch thiên nhiên. • Xu ất hi ện ở kh ắp n ơi trên th ế gi ới, đặc bi ệt là ở nh ững vùng tr ũng l ầy l ội và thường xảy ra vào mùa m ưa. •Lợn m ọi l ứa tu ổi đều có th ể mắc b ệnh. • Trong dân gian: b ệnh “ln ngh ”. 67 Xo n khu n: ki m tra (1) • Tr c gi t m : Căn cứ vào tch ứng vàng da, thi ếu máu, kém ăn, còi c ọc, s ẩy thai, sót nhau 68 Xo n khu n: ki m tra (2) Sau gi t m (1) • Da và niêm m ạc vàng, da tai, mõm và niêm m ạc mi ệng l ưỡi ho ại t ử. • Vùng đầu, h ầu, c ổ th ủy th ũng; h ạch c ổ sưng to, th ủy th ũng. •Hạch LB màng treo ru ột s ưng to, xu ất huy ết. H ốc b ụng, l ồng ng ực ch ứa n ước vàng. 69 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 23
14. Xo n khu n: ki m tra (3) Sau gi t m (2) • Gan s ưng to nát màu đất, túi m ật teo nh ỏ dịch m ật đặc ho ặc túi m ật s ưng to bên trong có hạt l ợn c ợn màu l ục xám. • Ph ổi th ủy th ũng, th ận s ưng to, b ể th ận có nước vàng, bàng quang có nước ti ểu màu cà phê. Th t vàng th y th ng mùi khét. •Bệnh m ạn tính: con v ật g ầy còm, có nhi ều đám ho ại t ử ở niêm m ạc, gan vàng. 70 Xo n khu n Vàng da Viêm k ẽ th ận (bò) 71 Xo n khu n: x lý X lý v sinh: •Bệnh cp tính (tch ứng, btích điển hình, lan tràn) ph ải lo i b . •Bệnh mn tính với t ổn th ươ ng c ục b ộ có th ể s dng làm th ực ph ẩm. Th ịt và mỡ màu vàng để sau 24 gi ờ (trong kho l ạnh 0- 40C) n ếu không m ất màu thì th ịt và pt ạng ph ải h ủy b ỏ; n ếu th ịt và mỡ nh ạt màu hay mất màu đem lu ộc chín ktra mùi, n ếu có mùi khét ph ải h ủy b ỏ. 72 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 24
15. 7. B nh bò iên (Bovine Spongiform Encephalopathy – BSE; Mad Cow Disease) 73 bò iên (2) • BSE: phát hi ện đầu tiên trên bò ở Anh năm 1986, là 1 b ệnh thu ộc nhóm “viêm não th xp truy n lây” (Transmissible Spongiform Encephalopathies – TSEs ). 74 bò iên (3) • TSEs: gồm các b ệnh t ươ ng t ự ở: – dê, c ừu: b ệnh Scrapie ; – hươ u, nai, ch ồn: b ệnh suy mòn m ạn tính ( Chronic Wasting Disease – CWD ); – chó, mèo: b ệnh viêm não th ể xốp ở chó mèo (Feline Spongiform Encephalopathy - FSE ); 75 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 25
16. bò iên (4) TSEs −Ng ười: CJD (Creutzfeldt Jakob Disease) hay b ệnh Jakob, vCJD (Variant Creutzfeldt Jakob Disease) hay b ệnh Jakob bi ến th ể, H ội ch ứng GSS (Gerstmann-Straussler-Scheinker) và bệnh Kuru. 76 bò iên (5) • Tác nhân gây b ệnh TSEs nói chung v ẫn đang là vấn đề tranh cãi. •Học thuy ết PRION ngày càng được kh ẳng định: mầm bệnh 0 ph ải VK, VR hay một dạng VSV nào khác mà có bản ch ất là protein, đư ợc gọi là các ht protein truy n lây (Pr oteinaceous Infectious Particle – PRION). 77 PRION • Tác gi ả của h ọc thuy ết này là ông Stanley Ben Prusiner, chuyên gia v ề hóa sinh và th ần kinh h ọc, đại h ọc California San Francisco, M ỹ, đoạt gi ải Nobel v ề Sinh lý h ọc và Y học n ăm 1997. 78 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 26
17. bò iên (6) •Mặc dù là Pr, PRION b n v ng v i n th p, n cao hay s y khô
    bệnh tr ở nên c ực k ỳ nguy hi ểm đối v ới s ức kh ỏe cộng đồng và chăn nuôi gs úc. 79 bò iên (7) Bnh bò iên (BSE): • Th ời gian ủ bệnh: 4 - 5 năm, • Con v ật ch ết sau vài tu ần đến vài tháng k ể từ khi có xu ất hi ện tch ứng. •Dấu hi ệu b ệnh t ập trung ở não và hệ th ần kinh TW. • Bi ến đổi b ệnh lý ở não có th ể phát hi ện bằng KHV thông th ường (não th xp). 80 bò iên Thoái hóa và hình thành “th ể xốp” ở não 81 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 27
18. bò iên (8) Ki m tra và x lý b nh (1): •Tất c ả bò ≥30 tháng tu i đều ph ải được ktra phát hi ện b ệnh khi gi ết m ổ (1 s ố nước - Đức , quy định ≥24 tháng tu ổi). •Với vùng có nguy c cao , thí dụ vùng có dịch, t ất c ả bò ≥24 tháng tu i đều ph ải được ktra phát hi ện b ệnh. 82 bò iên (9) Ki m tra và x lý b nh (2) • Ktra tr c gi t m : căn c ứ vào tch ng
    ch ỉ phát hi ện con v ật đã phát b ệnh, 0 phát hi ện được con đang trong tgian ủ bệnh. • Ktra sau gi t m : l ấy m ẫu não ho c t y sng của con v ật, làm tiêu b ản và soi dưới KHV. 83 bò iên (10) Ki m tra và x lý b nh (3) • Thân th ịt và p/t ạng c ủa con v ật b bnh và nghi nhi m b nh ph i thiêu h y hoàn toàn (thân th ịt và p/t ạng c ủa con v ật b ị bệnh 0 mang m ầm bệnh nh ưng có th ể bị vấy nhi ễm t ừ não và tủy sống). Do m ầm b ệnh có kh ả năng đ ề kháng r ất cao v ới các bi ện pháp tiêu h ủy thông th ường nên ph ải ti ến hành thiêu h ủy và chôn l ấp ở khu v ực hoàn toàn cách xa khu dân cư v à khu chăn nuôi , khoanh vùng cách ly hoàn toàn h ạn ch ế kh ả năng ph át tán của m ầm b ệnh. 84 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 28
19. bò iên (11) Ki m tra và x lý b nh (4) • Não và ty s ng của tt c n c m gi ết m ổ (kh ỏe m ạnh) ph i lo i b . • Để tránh m ầm b ệnh có th ể tồn t ại v ấy nhi ễm vào thân th ịt: dùng dng c riêng cho t ừng thân th ịt, hn ch ra thân th t. • Đề phòng s ự nhi ễm b ệnh cho đàn gsúc: 0 dùng protein V (ch ế bi ến t ừ ph ụ ph ẩm trong lò m ổ) làm T gsúc. 85 8. B nh D i (Rabies) • Là bệnh truy ền nhi ễm c ấp tính nguy hi ểm do vi-rút gây nên cho t ất c ả các loài ĐV máu nóng và con người. • Con đường truy ền b ệnh ph ổ bi ến nh ất là qua nước b ọt thông qua v ết c ắn c ủa con v ật đang b ị bệnh, thường là chó nhà và chó rừng, đôi khi cả mèo, dơi và các lo ại ĐV khác. 86 Bnh D i (2) • Con ng ười có th ể bị bệnh theo cách tươ ng t ự như trên , ngoài ra còn có th ể do ti ếp xúc v ới n ước b ọt c ủa con v ật b ị bệnh trong quá trình điều tr ị hay gi ết mổ. • Đây là bệnh ph ải công b ố dịch ở tất c ả các n ước trên th ế gi ới. 87 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 29
20. Bnh D i (3) • Ki m tra tr c gi t m : Căn c ứ vào các tch ứng điển hình c ủa 2 th ể bệnh. – Th ùng : th ời gian ủ bệnh 2 tu ần đến 6 tháng ho ặc lâu h ơn, con v ật b ồn ch ồn, hung d ữ và thường t ấn công con v ật khác, r ất h ưng ph ấn tình d ục, kêu r ống lên, b ại li ệt và ch ết. 88 Bnh D i (4) – Th bi li t: con v ật chùng và lắc chân sau, đuôi c ụp xu ống, ch ảy nhi ều d ớt dãi và nước bọt, bí đ ái bí ỉa ho ặc li ệt h ậu môn, con v ật b ại li ệt, ngã n ằm ra đất và ch ết sau 48 gi ờ nằm li ệt. 89 Bnh D i (5) • Ki m tra sau gi t m : Hầu nh ư không có bệnh tích đại th ể ngoài nh ững v ết t ự cắn và có th ể có dị vật trong d ạ dày. B ệnh tích vi th ể ch ỉ tập trung ở hệ th ần kinh trung ươ ng. 90 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 30
21. Bnh D i X lý v sinh: •Hủy b ỏ toàn b ộ thân th ịt và pt ạng c ủa con v ật mắc b ệnh điển hình. • Tr ường h ợp con v ật b ị cắn sau 8 ngày mà chưa có bi ểu hi ện b ệnh thì thân th ịt có th ể dùng làm th ực ph ẩm tiêu dùng khu v ực gi ới h ạn trong vòng 48 gi ờ sau khi đã cắt b ỏ ph ần xung quanh v ết th ươ ng. •Cần chú ý bi ện pháp b ảo h ộ cho người tham gia gi ết m ổ và khám th ịt để đề phòng nguy cơ nhiễm bệnh. 91 9. B nh U N VÁN (Tetanus) Ki m tra sau gi t m : •Căn c ứ vào v ết th ươ ng sâu, thi ến hay tiêm thu ốc T ổ ch ức xung quanh s ưng đỏ và căn cứ vào tch ứng tr ước khi gi ết m ổ (co gi ật, tăng nh ạy c ảm v ới các kích thích ). 92 UN VÁN (2) X lý v sinh: •Cắt b ỏ ph ần có btích (v ết th ươ ng); • Th ịt 0 có bi ến đổi: lu ộc; • Th ịt s ẫm màu hay m ất đàn tính: x ử lý làm nguyên li ệu công nghi ệp. 93 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 31
22. II. Bnh truy n nhi m ca gia súc 94 1. B nh L MM LONG MÓNG (Aphthae epizootica; Foot and Mouth Disease – FMD) 95 LMLM (2) •Bệnh truy ền nhi ễm c ấp tính c ủa nhi ều loài gsúc, lây lan nhanh m ạnh (d ch i l u hành); b nh b ng A c a OIE. • Trâu bò m ẫn c ảm nh ất, sau đó đến các loài khác, loài ăn th ịt ít m ắc h ơn, loài m ột móng và gc ầm không m ắc. •Bệnh do lo ại vi-rút nh ỏ nh ất (Picornavirus) gây nên, là vi-rút h ướng th ượng bì. 96 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 32
23. LMLM (3) • 3 ch ủng vi-rút chính: A, O và C. • 4 ch ủng ph ụ: SAT-1, SAT-2 và SAT-3 (phân l ập ở châu Phi) và ASIA-1 (phân lập t ừ châu Á và Vi ễn đông). 97 LMLM (4) Ki m tra tr c gi t m : Có th ể căn cứ vào các tch ứng • tr ước khi hình thành m ụn n ước: th ời gian ủ bệnh 1–5 ngày ho ặc lâu h ơn, t ỷ lệ mắc bệnh cao (g ần 100%), t ỷ lệ ch ết khá cao (50%) ở gsúc non song r ất th ấp (5%) ở gsúc tr ưởng thành, s ốt r ất cao, con v ật l ờ đờ, gi ảm s ản l ượng s ữa, b ứt r ứt khó ch ịu, run r ẩy; 98 Ki m tra tr c gi t m • khi đã t ạo m ụn n ước: ti ết nhi ều n ước b ọt, ch ảy dãi, nhai tóp tép, run chân, đi kh ập khi ễng, m ụn n ước sau đó là các v ết loét ở mi ệng, k ẽ chân, núm vú. Một s ố ch ủng vi-rút có th ể làm da n ứt n ẻ mà không hình thành m ụn n ước, nh ất là ở lợn, dê và cừu. 99 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 33
24. LMLM (5) Ki m tra sau gi t m : • Btích m ụn n ước, v ết loét ở mồm, k ẽ chân, bầu vú và cu ống d ạ cỏ. • Tim nh ạt màu, cơ tim bi ến ch ất, bao tim xu ất huy ết v ằn nh ư lông h ổ ( th ường ở gsúc non b ị bệnh c ấp tính). •Hạch LB màng treo ru ột, h ạch LB ph ế qu ản s ưng, các h ạch khác th ường t ăng sinh. 100 LMLM Mụn n ước ở mi ệng và chân 101 LMLM (6) X lý v sinh (1)  Khi có dịch, n ếu ki n kinh t cho phép, ph ải gi t m toàn àn, tiêu độc các tr ạm ngh ỉ ngơi của gsúc trên đường vchuy ển. Gsúc b ị bệnh (s ốt cao, b ệnh tích rõ ) th ịt và ph ủ tạng ph ải lo i b . Gia súc có ti ếp xúc v ới ngu ồn b ệnh thì thân th ịt có th ể lo ại b ỏ ho ặc lu ộc ho ặc l ọc x ươ ng, để xương và ph ủ tạng ở nhi ệt độ th ấp 0-6oC/2 ngày (
    quá trình toan hóa làm pH c ủa th ịt gi ảm xu ống <6 s ẽ tiêu di ệt c ủa vi-rút). 102 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 34
25. LMLM (7) X lý v sinh (2)  Nếu đki ện kinh t ế không cho phép thì không áp d ng bi ện pháp gi ết m ổ toàn đàn. V ới con v ật kh ỏi b ệnh và con v ật có ti ếp xúc, sau 60 ngày k ể từ ca b ệnh cu ối cùng có th ể gi ết m ổ làm th ực ph ẩm sau khi đã c ắt b ỏ th ực qu ản, khí qu ản, b ầu vú, dịch hoàn và xương . Thân th ịt c ủa con v ật bị bệnh ph ải lo ại b ỏ hay x ử lý nhi ệt. 103 LMLM (8)  Toàn b ộ ph ụ ph ẩm (xươ ng, s ừng, móng, máu, bàng quang, th ực qu ản, ru ột, đầu) ph ải tiêu h ủy; nước r ửa và phân ph ải x ử lý tiêu độc tri ệt để; qu ần áo d ụng c ụ ph ải tiêu độc tri ệt để (xút 2%, Na 2CO 3 ). 104 LMLM (9) Vi rút LMLM kháng cao với ngo ại c ảnh: • tồn t ại trong đki ện ánh sáng m ặt tr ời chi ếu trên đồng c ỏ 2 tháng (mùa Đông) ho ặc 3 ngày (mùa Hè); • tồn t ại 4 tu ần/lông gsúc; hàng n ăm/đất ẩm; 4-9 ngày/30-37 oC; • tồn t ại lâu trong n độ th ấp; 105 ĐHNNHN/Thú Y/KNTS/Chương 6 35