Bài giảng Dược lý thú y - Chương: Chất kháng khuẩn (Tiếp theo) - Võ Thị Trà An

Nội dung text: Bài giảng Dược lý thú y - Chương: Chất kháng khuẩn (Tiếp theo) - Võ Thị Trà An

1. 4/13/2015 Các penicillin 9. c tính Ln 1: penicillin acid penicilloic/ acid penicillenic + protein Hapten IgE (kháng th ) Ln 2: penicillin kháng nguyên Mast cell Basophil HISTAMIN Receptor H1, H2, H3 (da, khí qu n, ru t, tim m ch, tuy n n ư c b t, th n kinh) ( s n, phú n , au th t, khó th , ng a, au) IgE chó = 2,3- 4,2 mg/100ml Kh n ng d ng các loài khác nhau: ng i = 0,002-0,005 heo = 0 Sc ph n v do r c kháng sinh b t Sng kh e Th Ba, 05/05/2009, 08:00 (GMT+7) Trong tu n v a qua, em N.H.M.T., 7 tu i, sng t i Biên Hòa, ng Nai, ã xu t vi n trong ni m vui m ng c a gia ình sau 20 ngày iu tr tích c c t i B nh vi n Nhi ng 1 do s c ph n v thu c kháng sinh b t. • Theo l i ng ư i nhà, em T. b ph ng n ư c sôi tay v i kích th ư c khá nh 1,5 x 2cm. Ng ư i nhà ã t ý mua kháng sinh “pi” d ng b t (có th là Ampicillin ho c Penicillin) v pha n ư c un sôi ngu i r i thoa lên v t ph ng c a em. 11
2. 4/13/2015 Các penicillin 10. T ơ ng tác • Hi p l c vi kháng sinh nhóm aminoglycoside nh streptomycin, gentamicin ; Ch t c ch -lactamase (acid clavulanic+amoxicillin). • i kháng vi các kháng sinh ki m khu n nh tetracycline, macrolide • Không t ơ ng thích potassium và và ampicillin sodium: amikacin sulfate, cephalothin sodium, lincomycin HCl, oxytetracycline HCl, aminophylline, chlorpromazine HCl, heparin sodium, metoclopramide HCl, pentobarbital sodium, sodium bicarbonate, promazine HCl. 12
3. 4/13/2015 Penicillin G Benzathin Ampicillin Penicillin G Procaine Colistin Dihydrostreptomycin Sulfate Dexamethasone Các penicillin 11. Li u dùng • Ampicillin: gia c m 100mg/kg, IM; 200 mg/kg, PO 13
4. 4/13/2015 ơ n v qu c t ? In pharmacology, the International Unit is a unit of measurement for the amount of a substance, based on measured biological activity or effect The unit is used for vitamins, hormones, some medications, vaccines, blood products Insulin : 1 IU is the biological equivalent of about 45.5 g pure crystalline insulin (1/22 mg exactly) Vitamin A : 1 IU is the biological equivalent of 0.3 g retinol, or of 0.6 g beta- carotene Vitamin C : 1 IU is 50 g L-ascorbic acid Vitamin D : 1 IU is the biological equivalent of 0.025 g cholecalciferol/ergocalciferol Vitamin E : 1 IU is the biological equivalent of about 0.667 mg d-alpha-tocopherol (2/3 mg exactly), or of 1 mg of dl-alpha-tocopherol acetate Tìm thông tin âu??? Các penicillin 12. Th i gian ng ng thu c Procain penicillin G dng tiêm: bê 4 ngày; heo 6 ngày; trâu bò 7 ngày; cu 8 ngày. Th i gian l ai th i s a 48h. Benzathine penicillin: trâu bò 30 ngày. Cloxacillin: 48h i v i s a bò, 10 ngày i v i bò th t. 14
5. 4/13/2015 Các cephalosporin 1. Chi t xu t l n u tiên t nm Cephalosporin acremonium . 2. Thu c nhóm betalactam: vòng dihydrothiazin n i v i vòng betalactam. Cephalexin 3. Cơ ch tác ng t ơ ng t penicillin. 4. Có th b vô ho t b i nhóm enzyme β-lactamases, các cephalosporinase. 5. c tính d ng và h th n nh t là khi ph i h p các Cefaclor aminoglycoside Các cephalosporin Ph kháng khu n D c ng h c • Hp thu t t qua ng tiêu hóa. M t vài kháng sinh b gi m h p thu b i th c n trong d dày. • Tơ ng t penicillin. Không qua c hàng rào máu não (tr cefotaxime, ceftriaxone, cefepime), nh ng qua c nhau thai và tuy n s a. • Mt s chuy n hóa gan và bài th i qua th n. M t s khác bài th i qua th n dng không chuy n hóa (cephalexin, cefadoxil) 15
6. 4/13/2015 •K tên 3 vi khu n có th gây viêm não cho heo? Các cephalosporin CH NH • Cephalosporin th h I (PO): nhi m trùng ngoài da, nhi m trùng ng ti u chó do Staphylococcus intermedius , viêm vú bò do S. aureus và streptococci. • Cephalosporin th h II và III ( ng tiêm): 50 mg/ml ceftiofur các nhi m trùng do vi khu n Gram- hi u khí kháng v i th h I g m E. coli, Salmonella, Pasteurella . Cefoxitin c u tiên trong các nhi m trùng do h n h p các vi khu n hi u khí và k khí gây ra. • Ceftazidime và cefoperazone có hi u qu cao trong iu tr nhi m trùng do Pseudomonas aeruginosa . 16
7. 4/13/2015 E. Coli and Actinomyces suis are among the important causes of pylonephritis and cystitis in sows I S NG Th n m, 16/4/2009, 10:43 GMT+7 E-mail Bn In ình ch m t lô thu c kháng sinh kém ch t l ng Cc Qu n lý D c v a có quy t nh ình ch l u hành m t lô thu c Cefixime Capsules (SWETACEFIX - 100), thu c kháng sinh khá ph bi n trong iu tr các b nh tai, m i, h ng. 17
8. 4/13/2015 NHÓM AMINOGLYCOSIDES (streptomycin, gentamicin, kanamycin, neomycin, tobramycin, amikacin) Câu h i: Ti sao vi c phát hi n streptomycin có ý ngh a to l n trong iu tr b nh? NHÓM AMINOGLYCOSIDES (streptomycin, gentamicin, kanamycin, neomycin, tobramycin, amikacin) 1. Ngu n g c • Streptomycin Streptomyces griseus . (Nobel y h c n m 1952 ) • Kanamycin Streptomyces kanamycetius. • Spectinomycin (aminocyclitol) Streptomyces spectabilis. • Neomycin Streptomyces fradiae. • Gentamicin và netilmicin Micromonospora purpurea . 18
9. 4/13/2015 Các aminoglycoside 2. C u trúc hóa h c Gentamicin Streptomycin Các aminoglycoside 3. Lý hóa tính • pH t i u t 6-8; pH 8 có th phá h y thu c. Dùng ch ất đệ m citrat Na. Tác độ ng gi ảm khi có các mô bào t ổn th ươ ng (pH acid) • Nhi t và các tác nhân oxy hóa kh h h ng. • Hp ch t có nhóm -SH có th tác ng lên nhóm aldehyde t do làm m t tác d ng c a thu c. • Mu i Na, K, phosphate, tartrate có th làm gi m ho t tính các aminoglycoside. 19
10. 4/13/2015 Các aminoglycoside 4. D c ng h c HP THU PHÂN B và CHUY N HÓA BÀI TH I Ung ng tiêu hóa Phân Ngo i bào Gan Ph i, kh p, T phúc m c, do xươ ng, tim, bàng quang Kt hp Nư c ti u Tiêm Tn tr Th n (95%) S.C Th n, tai I.M Sa I.V Nh tuy n Máu Các aminoglycoside 5. Tác ng kháng khu n Cơ ch c ch t ng h p protein 20
11. 4/13/2015 Các aminoglycoside 6. Ho t tính d c l c: sát khu n PH KHÁNG KHU N • Streptomycin: vi khu n G- (tr c khu n G- hi u khí nh Brucella canis , Haemophilus , Salmonella spp., Klebsiella pneumonia ), Leptospira spp., mycobacteria. • Gentamicin, kanamycin, neomycin: G- và G+ (Streptococcus spp.), riêng gentamicin còn có hi u qu trên Proteus spp. và Pseudomonas spp. • Spectinomycin (ch có tác ng kìm khu n): G-, G+ và Mycoplasma spp. Glasser’s disease Brucellosis (Haemophilus parasuis) 21
12. 4/13/2015 Scanning electron microscope of Leptospira sp. bacteria atop a 0.1. µm polycarbonate filter Các aminoglycoside 7. Ch nh Do c tính c a aminoglycosides, vi c s d ng kháng sinh nhóm này ch gi i h n trong nh ng ca b nh n ng . Do th i gian t n tr lâu trong th n, kháng sinh này không dùng cho thú s n xu t th c ph m (food producing animal) m t s n c. • Streptomycin iu tr b nh do Leptospira spp. cho trâu, bò, cu, heo; do Campylobacter spp. và Actinobacillus spp. trên trâu, bò, ng a. • Streptomycin ph i h p v i penicillin trong iu tr b nh do staphiococci va streptococci nh viêm vú bò, viêm da heo, du son heo • Streptomycin ít c dùng cho chó và gia c m. Kháng sinh này không c dùng trên mèo. 22
13. 4/13/2015 Immuno-gold electron photomicrograph of A. pleuropneumoniae . A. pleuropneumoniae is an encapsulated gram-negative coccobacilli that in some culture conditions can have a pleomorphic phenotype and express pili. Classic lung lesions caused by Actinobacillus pleuropneumoniae . Focal areas of necrotizing pneumonia isolated in the dorsal and caudal portions of the lungs is a diagnostic feature. The entire lung lobe can also be involved. In both cases, the fibrinous pleuritis is common. Pig in severe respiratory distress associated with acute pneumonia caused by Actinobacillus pneumoniae . microgen.ouhsc.edu/a_pleuro/a_pleuro_home.htm Các aminoglycoside 7. Ch nh • Gentamicin dùng khá ph bi n chó mèo và cho k t qu t t trong iu tr nhi m trùng ti t ni u, hô h p, tiêu hóa, da và mô mm, m t và tai. • Gentamicin u tiên ch nh trong viêm k t m c m t bng ng c p t i ch • Gentamicin rt gi i h n cho trâu bò, c u, dê và heo do giá thành và s t n d c a thu c trong th c ph m: dùng tr tiêu ch y do E. coli và Salmonella spp. cho thú c ng nh gia c m. • Gentamicin dùng ph bi n cho ng a trong viêm t cung (Klebsiella pneumoniae và Pseudomonas aeruginosa) ; tr nhi m trùng kh p (tiêm kh p) 23
14. 4/13/2015 Các aminoglycoside 7. Ch nh • Kanamycin: iu tr viêm ph i do Pasteurella multocida trâu bò; kt h p v i penicillin ho c spectinomycin b ơm vào nh tuy n trong iu tr viêm vú bò; viêm tai do Moraxella bovis . • Neomycin: nhi m trùng ng tiêu hóa, v t th ng ho c da trâu, bò, dê, c u, heo, gia c m, viêm tai chó, mèo; viêm ph i do Rhodococcus equi ng a • Apramycin th ng dùng ng u ng, ôi khi ng tiêm: viêm ru t do E.coli, Salmonella spp. , Serpulina gây ra cho heo con. • Spectinomycin viêm ph i do Actinobaccillus pleuropneumoniae , Mycoplasma spp .; nhi m trùng ng tiêu hóa, nhi m trùng huy t do E.coli và Salmonella spp.; nhi m trùng ng hô h p do các vi khu n Gram-. 24
15. 4/13/2015 Các aminoglycoside 8. c tính • Mãn tính do ái l c i v i t bào mô th n (neomycin) và tai trong (streptomycin) gây ù tai, ic, suy y u th n. • c tính tai có th nng thêm n u dùng chung thu c l i ti u, nh t là furosemide và ethacrynic acid. • Quá m n t i ch bu n nôn, ói m a, hôn mê Khuy ến cáo để h ạn ch ế các độ c tính • Li u tùy thu c vào kích c thú: thú l n dùng li u nh hơn • Có các yu t nguy c ơ (nh tu i tác, s t, b nh th n, m t n c), dùng li u nh hơn. • Có ti n s b nh th n tng kho ng c p thu c mi 8 gi (3 ln/ngày) thành m i 12 gi (2 l n/ngày). • Ki m soát các thông s sinh hóa nh creatinine/ huy t thanh ho c t c l ng c n c a n c ti u (n u có th ). • Không dùng aminoglycosides cho thú s n (chó s n). Các aminoglycoside 9. T ơ ng tác Hi p l c • Vi beta-lactam (peni-strep); v i h u h t các kháng sinh sát khu n khác nh v i quinolone (gentamicin+flumequin), polypeptide (neomycin+colistin). • c bi t spectinomycin: lincomycin (2:1) tr viêm ng hô h p trên gia c m do Mycoplasma spp. gây ra (CRD). i kháng • Tng c tính khi dùng chung v i: amphotericin B, acyclovir, bacitracin, ciplastin, methoxyfurane, polymyxin B, vancomycin, thu c l i ti u furosemide, mannitol, urea. • Neomycin làm gi m h p thu khi chung v i penicillin V (PO), thu c có ch a digitalis, vitamin K, methotraxate. • Spectinomycin i kháng v i chloramphenicol và tetracycline. 25
16. 4/13/2015 Các aminoglycoside 10. Li u dùng • Gentamicin Chó 2-4 mg/kg IM, SC, IV mi 6h Heo 5mg PO, IM mi 24h Gia c m 40 mg/kg PO mi 8-12h • Kanamycin Chó mèo 10 mg/kg IM, IV mi 6-8h • Apramycin Bê nghé 20 mg/kg IM mi 12h • SpectinomycinChó mèo 5-12 mg/kg IM mi 12h Trâu, bò 7-15 mg/kg IM mi 8h Heo 20 mg/kg IM mi 8h 5 mg/kg PO mi 8h Gia c m 0,5-2g/4L N c u ng Các aminoglycoside 11. Th i gian ng ng thu c • Gentamicin sulfate tiêm: 40 ngày i v i heo. • Gentamicin sulfate u ng: 3-14 ngày i v i heo. • Neomycin sulfate u ng ho c b t tr n th c n/ pha n c u ng: 30 ngày i v i trâu bò; 20 ngày i v i heo và c u; 14 ngày i vi gà tây và gà tr ng th ơ ng ph m; 5 ngày i v i gà th t. • Neomycin sulfate b ơm t cung ho c viên nang u ng: 30 ngày i v i trâu bò; 20 ngày i v i heo và c u; 48 h i v i s a. • Viên nang neomycin + sulfamethazine: 30 ngày i v i bê. • Dung d ch spectinomycin u ng: 21 ngày i v i heo. • Bt spectinomycin u ng: 5 ngày i v i gà (không ph i gà ) 26
17. 4/13/2015 NHÓM POLYPEPTIDES (polymyxin, colistin , bacitracin, tyrothricin) 1. Ngu n g c • Chi t xu t t vi khu n Bacillus. • Polymyxin B B. polymyxa • Colistin Aerobacillus colitinus B. polymyxa • Bacitracin Bacillus subtilis (t bnh nhân tên Tracy ) Các polypeptides 2. C u trúc hóa h c Polymyxin B Colistin Bacitracin 27
18. 4/13/2015 Các polypeptides 3. Lý hóa tính • Ho t tính b gi m m nh b i savon, amonium b c 4, máu m , acid béo ch a no. • Các kim lo i n ng gây tr m hi n bacitracin • Ho t tính sát khu n c a bacitracin òi h i có s hi n di n c a kim lo i nh Zn bào ch d ng bacitracin Zn. Các polypeptides 4. D c ng h c HP THU PHÂN B và CHUY N HÓA BÀI TH I Ung ng tiêu hóa Phân (không Ngo i bào hp thu) Gan Tim, ph i, T gan, th n, do cơ Kt hp Nư c ti u Tiêm Tn tr Th n (90%) S.C TH N I.M Sa I.V Nh tuy n Máu 28
19. 4/13/2015 Các polypeptides 5. Tác ng kháng khu n Cơ ch tác ng trên màng và trên thành • Colistin và polymyxin B: • Bacitracin và tyrothricin: - sát khu n G- - sát khu n G+ - Receptor - c ch t ng h p phosphatidylethanolam thành (khác v i nhóm in ch có G-. penicillin). - ch t ho t ng b mt - gn v i dng cation ch t ty undecaprenyl cation pyrophosphate lipid Kháng n i c t ? • Colistin – Xáo tr n màng ngoài t bào vi khu n G- – gn kt vi LPS (ni c t) qua tươ ng tác tr c ti p vi vùng lipid A tích in âm (anionic) • Colistin sulfomethate – ít gây au nơi tiêm, – ít c th n hơn polymyxin B – không kháng ni c t 29
20. 4/13/2015 Các polypeptides 6. Ch nh Do c tính cao i v i c ơ th ng v t h u nh nên các kháng sinh này ch y u c dùng v i m c ích tr nhi m khu n t i ch • Colistin dùng tr tiêu ch y, viêm ru t do E. coli , Salmonella spp. gây ra trên trâu, bò, heo, gà. • Polymyxin dùng tr tiêu ch y, nhi m trùng m t và t cung, viêm vú do coliform (kháng n i c t ), Pseudomonas spp. , Klebsiella spp. , Proteus spp. trên trâu, bò, heo. • Bacitracin ch dùng ng u ng vi m c ích kích thích t ng tr ng (b t tr n th c n), ho c tr nhi m trùng t i ch (thu c m m t, tai, da trên chó mèo), phòng Clostridium perfingens gà, heo MT S VI KHU N TH NG PHÂN L P T TAI CHÓ Và các kháng sinh s d ng Nguồn: Otitis in dogs and cats 30
21. 4/13/2015 Piglet going round in circles Different organisms can be recovered from cases of otitis. They include Actinomyces pyogenes, E. coli and Pasteurella multocida. Các polypeptides 7. c tính • Dùng ng tiêm, các polymyxin có th gây c tính trên th n (tr ni u, huy t ni u do gây h h i cu th n và ng th n), h th n kinh, c ơ (hôn mê, mt iu hòa v n ng, tê c ơ mi ng, khó th ). • Colistin ít c h ơn polymyxin B. • Ph n ng quá m n có th g p khi s d ng bacitracin. 31
22. 4/13/2015 Các polypeptides 8. T ơ ng tác Hi p l c • Tơ ng h p v i nhi u kháng sinh: penicillin, aminoglycoside, tetracycline (thu c m có chlotetracycline+bacitracin), sulphonamides ho c trimethoprim. • Hi p l c t t v i các ch t kelate hóa nh EDTA và các ch t t y r a có tính cation nh chlohexidine ph i h p v i các ch t này trong tr nhi m trùng t i ch (m t, tai, da) do Pseudomonas spp. • Bacitracin Zn c bào ch trong ch ph m sát khu n dùng t i ch do m t ph n tác ng gây se c a k m. i kháng ??? Spiramycin Colistin sulfate Các polypeptides 9. Li u l ng • Polymyxin B: 5 mg/kg (PO/12h) tr tiêu ch y cho bê nghé ho c • 2,5 mg/kgP (IM/12h) tr viêm vú do coliform bò. • Ch trong nhi m c n i c t (endotoxemia) ng a, tiêm t nh m ch ch m polymyxin B v i li u 0,6 mg/kg/ ngày c khuy n cáo. • chó mèo, k t h p polymyxin v i chlorhexidine ho c EDTA trong các nhi m trùng t i ch do Pseudomonas . • Colistin sulfate c dùng v i li u 10 mg/kgP (PO/6h). • Colistimethate c s d ng li u 3 mg/kg (IM/12h). • Bacitracin 50 ppm phòng Clostridium perfringens gà 32
23. 4/13/2015 33
24. 4/13/2015 c thêm NHÓM GLYCOPEPTIDES (Vancomycin) 1. Ngu n g c và vai trò • Vancomycin c chi t xu t Streptomyces orientalis • Có kh n ng ánh b i (vanquish) các ch ng Staphylococcus aureus kháng penicillin. • Ít c s d ng trong thú y vì giá thành cao và nh ng yêu c u nghiêm ng t c a ng c p thu c. • Trong nhân y, vancomycin thu c nhóm kháng sinh d phòng, hay gi i pháp cu i cùng (last resort) • Dùng avoparcin phòng b nh cho gia c m Enterococcus kháng vancomycin Vancomycin 2. Lý hóa tính và d c ng h c • Khá bn và tan trong n c và dung d ch HCl. • Gây t n th ơ ng mô r t m nh nên ch dùng ng truy n t nh m ch trong kho ng 30 phút. • Hp thu kém nu dùng ng u ng. • Phân b ng u trong mô nh ng kém. Có kh nng vào d ch não t y khi c ơ quan này b viêm. • Bài th i qua th n và m t l ng nh qua m t 34
25. 4/13/2015 Vancomycin 3. Tác ng kháng khu n, ch nh • Tác ng sát khu n do c ch s t ng h p thành t bào: Vancomycin g n v i D-Ala-D-Ala, c u t c a các peptide N-acetylmuramic acid (NAM)và N- acetylglucosamine (NAG), t ó ng n c n s g n kt c a NAM/NAG vào l i peptidoglycan. • Ph kháng khu n: cu tr c khu n Gram+ hi u khí. • Ch nh iu tr b nh do Actinomyces, Clostridium, Enterococcus, Listeria monocytogenes, Staphylococcus và Streptococcus . • u tiên ch nh trong nhi m trùng do Clostridium difficile Vancomycin 4. c tính và t ơ ng tác • H h i mô, t o huy t kh i khi tiêm b p. • Ph n ng d ng histamin n u tiêm t nh m ch nhanh (hi ch ng c , red-neck symdrome); • c tính trên th n và tai. • Tơ ng h p v i aminoglycoside ch ng l i các cu khu n Gram+. • Có th ph i h p v i rifampicin tr Staphylococus aureus . 35
26. 4/13/2015 Câu h i: Nêu tên kháng sinh và ng c p dùng iu tr tiêu ch y cho heo con cai s a do nhóm vi khu n G- gây ra? 36