Nghiên cứu xây dựng cơ số thuốc, vật tư y tế phục vụ ghép tim thực nghiệm

Nội dung text: Nghiên cứu xây dựng cơ số thuốc, vật tư y tế phục vụ ghép tim thực nghiệm

1. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 NGHIÊN CỨU XÂY DỰNG CƠ SỐ THUỐC, VẬT TƢ Y TẾ PHỤC VỤ GHÉP TIM THỰC NGHIỆM Phan Thị Hòa*; Đào Thị Khánh* TÓM TẮT Nghiên cứu đã tổng quan tài liệu về nhu cầu thuốc, vật tƣ y tế cho ghép tim thực nghiệm, thu thập dữ liệu về số lƣợng thuốc, vật tƣ y tế đƣợc sử dụng trong 35 ca ghép tim thực nghiệm tại Học viện Quân y. Tiến hành khảo sát tính sẵn có của các thuốc, vật tƣ y tế tại thị trƣờng Việt Nam trong thời gian thực hiện đề tài. Kết quả: đã thiết lập đƣợc cơ số thuốc, vật tƣ y tế thiết yếu đủ để phục vụ cho một ca ghép tim thực nghiệm trên lợn với thời gian sống thêm sau ghép > 72 giờ. * Từ khoá: Cơ số thuốc và vật tƣ y tế; Ghép tim thực nghiệm. RESEARCH ON ESTABLISHMENT OF SUPPLYING KIT OF MEDICINES AND MEDICAL MATERIALS FOR EXPERIMENTAL CARDIAC TRANSPLANTATION SUMMARY We had reviewed technical protocols related to demand on medicines and medical materials for swine experimental cardiac transplantation. Besides, we had collected data on actual consumed amount of medicines and medical materials during 35 experiments on swine cardiac tranplantation in Military Medical University. We had also investigated availability of the medicines and medical materials in Vietnam market at the time of the project. We had successfully established a supplying kit of essential medicines and medical materials, which could sufficiently serve for an individual experiment of swine cardiac transplantation with survival time of the recipient animal longer than 72 hours. * Key words: Supplying kit of medicines; Medical materials; Experimental cardiac transplantation. ĐẶT VẤN ĐỀ ngƣời tại Nam Phi năm 1967. Nhƣng các nghiên cứu về ghép tim thực nghiệm vẫn Những nghiên cứu đầu tiên về ghép tim tiếp tục đƣợc tiến hành nhằm mục đích thực nghiệm đƣợc Carrel và Guthrie thực hoàn chỉnh kỹ thuật ghép tim. Đối với các hiện năm 1905, tại Đại học Chicago, Hoa trung tâm lần đầu tiên thực hiện ghép tim Kỳ. Mặc dù ghép tim trên ngƣời đƣợc thực trên ngƣời, việc tiến hành nghiên cứu ghép hiện thành công tại nhiều nƣớc trên thế tim thực nghiệm trên động vật là một khâu giới, mở đầu bằng ca ghép tim đầu tiên trên đóng vai trò quan trọng. * Bệnh viện 103 Phản biện khoa học: PGS. TS. Đỗ Quyết PGS. TS. Nguyễn Văn Khoa 39
2. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 Ghép tim thực nghiệm đã thực hiện trên 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. chó, chuột , tuy nhiên, việc sử dụng thuốc * Xây dựng danh mục các nhóm thuốc, trong nghiên cứu chƣa đƣợc báo cáo hoặc vật tư y tế sử dụng trong ghép tim thực có nhƣng thông tin nghèo nàn. Tại Học viện nghiệm trên lợn: Quân y, đề tài nghiên cứu ghép tim thực - Căn cứ khoa học: nghiệm đƣợc thực hiện trên lợn, làm cơ sở + Yêu cầu của các kíp kỹ thuật (bao gồm: khoa học để tiến đến ghép tim trên ngƣời. 1: lấy tim; 2: rửa, bảo quản tim; 3: ghép tim; Một trong các yếu tố quan trọng mang lại 4: gây mê; 5: hồi sức; 6: tuần hoàn ngoài cơ sự thành công ghép tim thực nghiệm chính thể; 7: nuôi dƣỡng; 8: lấy máu; 9: huyết học, là việc cung ứng thuốc, vật tƣ y tế đáp ứng truyền máu; 10: sinh hóa). yêu cầu của các kíp kỹ thuật tham gia ca + Tài liệu liên quan đến sử dụng thuốc ghép. Đề tài này đƣợc tiến hành nhằm: trong ghép tim trên ngƣời, mổ tim hở, tuần - Xây dựng danh mục thuốc, vật tư y tế hoàn ngoài cơ thể. phục vụ ghép tim thực nghiệm trên lợn. + Quy trình các kíp kỹ thuật. - Tổ chức đảm bảo và thống kê số lượng + Tính sẵn có của thuốc, vật tƣ y tế trên thuốc, vật tư sử dụng làm cơ sở xây dựng cơ thị trƣờng Việt Nam. số cho một ca ghép duy trì lợn sống > 72 giờ. - Xây dựng danh mục các nhóm thuốc ban đầu và dự kiến số lƣợng cơ bản để đặt ĐỐI TƢỢNG, VẬT LIỆU VÀ tại phòng phẫu thuật thực nghiệm. PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU - Dựa vào số lƣợng sử dụng thực tế mỗi 1. Đối tƣợng, vật liệu nghiên cứu. ca và ý kiến đóng góp rút kinh nghiệm về kỹ - Động vật thực nghiệm: lợn lai kinh tế, thuật, xử trí các tình huống bất thƣờng để khỏe mạnh, cùng đàn, khối lƣợng trung bình điều chỉnh (bổ sung hoặc rút bớt) danh mục 89,5 kg (với 3 lợn cho mỗi ca ghép: 1 nhận nhằm xây dựng cơ số chính thức. tim, 1 cho tim và 1 cho máu). Số ca ghép đã * Xây dựng cơ số thuốc, vật tư y tế cho thực hiện là 35, trong đó, 7 lợn nhận tim ghép một cuộc ghép: có thời gian sống thêm > 72 giờ. - Căn cứ khoa học: số lƣợng tiêu thụ - Thuốc, hóa chất, vật tƣ y tế cần thiết cho thực tế thuốc, vật tƣ y tế cho các cuộc ghép ghép tim thực nghiệm có ở Việt Nam. với thời gian sống sau ghép > 72 giờ. - Quy trình kỹ thuật, nội dung nhật ký thực - Điều chỉnh cơ số đảm bảo sao cho phù nghiệm ca ghép của các kíp kỹ thuật tham hợp với tính sẵn có của thuốc, vật tƣ y tế; gia đề tài. xây dựng “Danh mục thuốc, hóa chất, vật tƣ y tế phục vụ ghép tim thực nghiệm”, đề nghị - Tài liệu về sử dụng thuốc trong ghép tim phê duyệt làm cơ sở đảm bảo cho các cuộc ngƣời và mổ tim hở. ghép tim thực nghiệm tiếp sau. 42
3. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 * Tổ chức đảm bảo cho các cuộc ghép: + Tổ chức trực và giải quyết phục vụ cấp - Yêu cầu: đầy đủ, chính xác, kịp thời. cứu. - Nội dung đảm bảo: + Biện pháp hỗ trợ. * Địa điểm, thời gian nghiên cứu. + Trang bị cơ số thuốc, vật tƣ y tế cơ bản tại phòng mổ thực nghiệm, tổ chức cấp - Địa điểm: Học viện Quân y. phát tại chỗ. - Từ 3 - 2008 đến 11 - 2009. KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU VÀ BÀN LUẬN 1. Xây dựng danh mục và cơ số thuốc, vật tƣ y tế cho ghép tim thực nghiệm. Sau khi tham khảo quy trình và tổng hợp yêu cầu về thuốc, hóa chất, vật tƣ y tế của 10 kíp kỹ thuật tham gia ghép tim thực nghiệm, chúng tôi đã xây dựng danh mục thuốc, hóa chất, vật tƣ y tế sử dụng cho ghép tim thực nghiệm. Bảng 1: Danh mục các nhóm thuốc sử dụng cho ghép tim thực nghiệm. BỔ SỬ KHÔNG THUỐC KHÔNG NHÓM THUỐC ĐƠN VỊ SUNG DỤNG SỬ DỤNG SỬ DỤNG Nhóm thuốc gây mê 14 2 14 2 Aminazin Neoephrin không có ở Thuốc tim mạch 18 17 1 Việt Nam Nhóm hô hấp 3 2 1 Combiven Thuốc tác dụng lên quá trình đông máu 7 5 2 Lovenox, sintrom Kháng sinh, chống phù nề 6 5 1 Cefriaxon Giảm đau 1 2 2 1 Perfalgan Dịch truyền - điện giải, nuôi dƣỡng 13 3 15 1 Vitamin 3B Corticoid - chống thải ghép 6 4 2 Cellcept; neoral viên Thuốc tác dụng trên đƣờng tiêu hoá 3 2 5 0 (giảm tiết, giải độc gan) Sát khuẩn 8 1 7 2 Cidezym, cồn 900 Thuốc làm liệt, bảo quản và rửa tim 2 2 Tổng 81 10 79 12 Hầu hết các nhóm thuốc dự kiến sử dụng cho ghép tim thực nghiệm đều đã đƣợc sử dụng trong quá trình ghép và sau ghép; tổng số thuốc không sử dụng là 12 thuốc (chiếm 14,8% so với tổng số thuốc dự kiến). 43
4. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 Bảng 2: Danh mục các nhóm thuốc sử dụng số lƣợng lớn. NHÓM THUỐC GÂY MÊ NHÓM THUỐC TIM MẠCH NHÓM DỊCH TRUYỀN, NUÔI DƢỠNG Atropin 0,25 mg Adrenalin 1 mg Calciclorid 0,5 Arduan 4 mg ATP 20 mg Kaliclorid 10% Ketamin (calypsol) 0,5 Sedacoron 150 mg Natri hydrocarbonat 8,4% Propofol 200 mg Digoxin 1/4 mg Maggie sulfat 15% Dolacgan 0,1 Diaphylin 0,48 Natri clorid 10% Fentanyl 0,5 mg Dopamin 200 mg Glucose 5% Foran Dobutamin 250 mg Glucose 10% Insulin 400 UI FDP Glucose 20% Lidocain 2% Isuprel 0,2 mg/1 ml Natri clorid 0,9% Midazolam 10 mg Furosemid 20 mg Ringer lactat Na pentotal 1 g Loxen 10 mg Manitol 20% Norcuron Lidocain 200 mg Haesteril 6% Oxygen Nitroglycerin 10 mg Dung dÞch đạm truyền các loại Pipolphen 0,05 Nikethamid 0,25 Nhũ dịch lipid Ephedrin 0,01 Noradrenalin 1 mg Albumin 20% Ouabain 1/4 mg Vastaren MR35 mg 15 17 15 Ở nhóm thuốc gây mê, ketamin đƣợc sử dụng cho lợn nhận tim; ngoài ra, lợn nhận tim đƣợc sử dụng thuốc gây mê với số lƣợng lớn cũng nhƣ giảm mức vận động của lợn sau ghép. Bảng 3: Tình hình sử dụng một số thuốc đặc thù. TÊN THUỐC CARDIOPLEGIA HEPARIN PROTAMIN SULFAT SOLU-MEDROL SỐ LƢỢNG 20 ml/ống 25.000 IU/lọ 10 mg/lọ (mg) Cao nhất 10 7 8 3625 Thấp nhất 4 4 0 0 Trung bình 5,18 5,48 2,58 1053 43
5. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 Số lƣợng thuốc làm liệt và bảo quản tim GOT 168 đƣợc sử dụng phụ thuộc vào thời gian cuộc GPT 168 ghép. Đối với thuốc tác động lên quá trình GGT 168 đông máu, số lƣợng thuốc sử dụng cho mỗi Amylase 168 cuộc ghép thể hiện tính cá thể: toàn bộ lợn CK 168 nhận tim đều đƣợc sử dụng heparin, song CK MB 168 số lƣợng protamin đƣợc sử dụng (có tác LDH 168 dụng trung hoà hoạt tính của heparin) khác + + ++ biệt rõ rệt giữa các cá thể lợn. Na , K , Ca 250 Tổng số 3275 856 Bảng 4: Danh mục vật tƣ tiêu hao. DANH MỤC BỔ SỬ Xét nghiệm sinh hoá và huyết học đƣợc NHÓM DỰ KIẾN SUNG DỤNG thực hiện trƣớc và sau cuộc ghép để theo Tuần hoàn ngoài cơ thể 21 21 dõi chức năng các cơ quan, sự phù hợp (loại) giữa lợn cho và nhận tim, ảnh hƣởng của Vật tƣ dùng phẫu thuật 40 2 42 heparin đến quá trình đông máu để có (loại) quyết định sử dụng protamin thích hợp. Vật tƣ truyền máu (loại) 6 6 Xét nghiệm ACT đƣợc thực hiện ngay tại Tổng 67 2 69 phòng mổ; các xét nghiệm khác đƣợc thực hiện với những hoá chất, kít xét nghiệm Danh mục vật tƣ tiêu hao đƣợc xây thông thƣờng. dựng ban đầu gồm 3 nhóm với 67 loại; thực tế, đã phải bổ sung 2 loại là túi truyền áp 2. Tổ chức đảm bảo và xây dựng cơ số. lực và một loại chỉ phẫu thuật. * Tổ chức đảm bảo: Bảng 5: Các chỉ tiêu và số xét nghiệm - Cơ số tối thiểu ban đầu đã đƣợc trang sinh hoá, huyết học trên động vật thực nghiệm. bị tại phòng mổ, sắp xếp theo nhóm tác dụng. XÉT NGHIỆM SINH HÓA XÉT NGHIỆM HUYẾT HỌC - Trực và giải quyết cấp cứu: 1 dƣợc sỹ Tªn Sè Tên S ố xÐt nghiÖm l•îng xét nghiệm lƣợng cấp phát thuốc, vật tƣ y tế trực tiếp cho các Glucose 168 Công thức máu 162 kíp kỹ thuật trong mỗi cuộc ghép: 1 dƣợc sỹ đảm bảo cấp bổ sung cho nhu cầu phát Ure 168 ACT 266 sinh, cấp cứu cho ca ghép khi các kíp kỹ Creatinin 168 PT, APTT, fibrinogen 131 thuật yêu cầu. Protein 168 Nghiệm pháp rƣợu 131 - Chủ nhiệm đề tài và trƣởng các kíp Albumin 168 Số lƣợng tiểu cầu 131 thƣờng xuyên trao đổi, rút kinh nghiệm Cholesterol 168 R (-) trong, sau mỗi ca ghép để lựa chọn thuốc, HDL-C 168 Ngƣng kết huyết thanh vật tƣ sử dụng cho hợp lý, hiệu quả nhằm LDL-C 168 đảm bảo sự thành công của ca ghép. Triglycerid 168 - Xác định danh mục, số lƣợng thuốc sử Bilirubin 168 dụng để duy trì lợn nhận tim ghép sống thêm đến 24, 48 và 72 giờ. 44
6. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 - Kíp đảm bảo thuốc, vật tƣ y tế tham gia - Cơ số cho 1 ca ghép để lợn sống 72 trực cùng kíp gây mê hồi sức trong 15 ca giờ gồm 16 nhóm với 180 khoản. Các nhóm ghép đầu. Với các ca ghép tiếp sau, khi số thuốc sử dụng số lƣợng lớn bao gồm: thuốc lƣợng thuốc sử dụng đã ổn định, kíp đảm gây mê, thuốc tim mạch, nuôi dƣỡng, tuần bảo tổ chức phục vụ thuốc, vật tƣ bất hoàn ngoài cơ thể. Các nhóm có tính đặc thƣờng không có trong cơ số do kíp trực thù của phẫu thuật ghép tim là: thuốc làm yêu cầu. Thuốc, vật tƣ cũng nhƣ trang bị, liệt và bảo quản tim, thuốc chống thải ghép, hoá chất xét nghiệm sinh hoá, huyết học thuốc tác động lên quá trình đông máu và đƣợc cấp phát và đảm bảo đầy đủ, kịp thời vật tƣ tuần hoàn ngoài cơ thể. cho 35 ca ghép thực nghiệm, không có hàng dƣ thừa, lãng phí. TÀI LIỆU THAM KHẢO - Để hạn chế lãng phí, đồng thời không 1. Bé Y tÕ. D•îc th• quèc gia ViÖt Nam. Hµ Néi. để thiếu thuốc, vật tƣ, kíp đảm bảo đã đề 2002. xuất biện pháp hỗ trợ từ Khoa Dƣợc, Bệnh viện 103, tạm ứng những danh mục không 2. Bé Y tÕ. T•¬ng t¸c thuèc vµ chó ý khi sö hoặc chƣa xác định đƣợc có thực sử dụng? dông. NXB Y häc. 2006. số lƣợng là bao nhiêu? 3. Ph¹m Gia Kh¸nh, §Æng Ngäc Hïng vµ CS. Nghiªn cøu ghÐp tim thùc nghiÖm t¹i BÖnh viÖn * Xây dựng cơ số: 103, Häc viÖn Qu©n y. B¸o c¸o khoa häc t¹i Héi Dựa vào số lƣợng thuốc, vật tƣ tiêu hao nghÞ PhÉu thuËt Tim m¹ch vµ lång ngùc toµn sử dụng trong quá trình ghép, duy trì lợn quèc lÇn thø nhÊt. 2006. nhận tim có thời gian sống thêm > 72 giờ, 4. Lawrence H.C. Cardiac surgery in adults. chúng tôi đã xây dựng cơ số đảm bảo cho 3rd Ed, Mc Graw Hill Medical. 2008. 1 ca ghép gồm 11 nhóm thuốc, 3 nhóm vật tƣ, 5. Niloo M.E, Jonathan M.C, Panmela A.M. 2 nhóm hóa chất xét nghiệm với 180 khoản. Cardiac transplantation. The Columbia University Các mặt hàng đều sẵn có tại Việt Nam. Medical Center, New York Presbytrerian Hopsital Manual, Ottawa, New Jersey. Humana Press Inc. KẾT LUẬN 2004. - Nghiên cứu đã xây dựng đƣợc danh mục thuốc, vật tƣ y tế phù hợp với ghép tim thực nghiệm trên lợn, gồm 11 nhóm thuốc, 3 nhóm vật tƣ và 2 nhóm hóa chất xét nghiệm. 45
7. TẠP CHÍ Y - DƯỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ CHUYÊN ĐỀ GHÉP TẠNG - 2012 46