Thực trạng chăm sóc sức khỏe ban đầu và các yếu tố liên quan ở người Thái Nghĩa Lộ - Yên Bái

Nội dung text: Thực trạng chăm sóc sức khỏe ban đầu và các yếu tố liên quan ở người Thái Nghĩa Lộ - Yên Bái

1. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 TH ỰC TR ẠNG CH ĂM SÓC S ỨC KH ỎE BAN ĐẦ U VÀ CÁC Y ẾU T Ố LIÊN QUAN Ở NG ƯỜI THÁI NGH ĨA L Ộ -YÊN BÁI Hoàng V ăn H ải1*, Đàm Kh ải Hoàn 2 1SYT Yên Bái, 2Tr ường đạ i h ọc Y D ược – Đại h ọc Thái Nguyên TÓM T ẮT Bằng ph ươ ng pháp điều tra ngang, các tác gi ả đã điều tra 400 h ộ gia đình v ề CSSKB Đ cho ng ười Thái Ngh ĩa L ộ, k ết qu ả nh ư sau: Tỷ l ệ h ộ gia đình được s ử d ụng n ước s ạch th ấp (17,6%), t ỷ l ệ h ộ gia đình có h ố xí h ợp v ệ sinh c ũng còn th ấp (22,4%). Tỷ l ệ h ộ có chu ồng gia súc ở g ần nhà khá cao (70,9%). Tỷ l ệ tr ẻ đẻ t ại nhà khá cao (61,1%), trong s ố tr ẻ đẻ t ại nhà t ỷ l ệ tr ẻ được các bà đỡ đỡ khá cao (53,1%).T ỷ l ệ bà m ẹ Thái được khám thai và tiêm phòng u ốn ván đầ y đủ khá cao (62,5% & 77.64%). T ỷ l ệ tr ẻ s ơ sinh được bú s ớm, ăn sam đúng, cai s ữa đúng ch ưa cao (t ươ ng t ự 77,6%, 48,6%, 24,3%). 100% tr ẻ được tiêm ch ủng đầ y đủ , trong đó t ỷ l ệ tr ẻ có s ẹo lao c ũng r ất cao (99,3%). Tỷ l ệ ph ụ n ữ Thái áp d ụng BPTT khá cao (68,3%), trong đó đặt vòng v ẫn là bi ện pháp được ch ọn hàng đầu (65,5%), ti ếp theo là s ử d ụng thu ốc tránh thai (24,3%). Lý do không áp dụng BPTT hàng đầu là không bi ết (22,5%). Tu ổi hành kinh trung bình các cô gái Thái là 15,24; Tu ổi l ấy ch ồng trung bình là 20,78; T ỷ l ệ ph ụ n ữ Thái đẻ s ớm <22 khá cao (54,2%) và t ỷ l ệ ph ụ nữ đẻ nhi ều (>2 con) th ấp (14,5%). Tỷ l ệ ng ười ốm trong 2 tu ần qua khá cao (21,9%), mô hình bệnh t ật c ủa ng ười Thái v ẫn hàng đầu là các b ệnh nhi ễm trùng nh ất là các b ệnh c ơ quan hô hấp. 70,4% ng ười ốm đế n KCB t ại TYT xã, 16,7% ng ười ốm t ự mua thu ốc v ề điều tr ị.. 97,3% ng ười ốm đế n TYT xã hài lòng v ới các d ịch v ụ KCB. Lý do không đưa ng ười ốm đế n TYT xã hàng đầu là b ệnh nh ẹ (47,8%), ti ếp theo là không có ng ười ch ăm sóc (11,3%). 2) Các y ếu t ố liên quan đến kết qu ả CSSKB Đ c ủa ng ười Thái: Các y ếu t ố kinh t ế h ộ gia đình, kho ảng cách t ừ nhà đến TYT xã với vi ệc đẻ t ại nhà: Nh ững h ộ nghèo (Thu nh ập <400.000 đ) đẻ t ại nhà nhi ều h ơn h ộ đủ ăn (p<0,05). Nh ững h ộ gia đình Thái càng xa tr ạm y t ế xã thì t ỷ l ệ đẻ t ại nhà càng cao và ng ược l ại (p<0,05). Có m ối liên quan gi ữa các y ếu t ố kho ảng cách v ới vi ệc khám thai đầ y đủ : H ộ càng xa TYT xã càng ít đi khám thai và ng ười l ại (p<0,05). Các y ếu t ố PTTT và kho ảng cách t ừ nhà t ới TYT xã v ới vi ệc cho tr ẻ bú ngay sau đẻ: H ộ có PTTT, g ần tr ạm thì th ường cho tr ẻ bú ngay sau đẻ cao h ơn (p<0,05). Các tác gi ả khuy ến ngh ị: T ăng c ường các ho ạt độ ng truy ền thông GDSK cho các h ộ gia đình và bà m ẹ ng ười Thái để thay đổ i m ột s ố t ập quán có h ại cho s ức kh ỏe để th ực hi ện CSSKB Đ t ốt h ơn Từ khóa: Ch ăm sóc s ức kho ẻ ban đầu, ng ười Thái ĐẶT V ẤN ĐỀ * hi ểu bi ết ng ười Thái còn h ạn ch ế, m ột s ố phong t ục t ập quán l ạc h ậu còn t ồn t ại, m ạng Ng ười Thái ở t ỉnh Yên Bái có kho ảng 71.000 lưới các d ịch v ụ v ề ch ăm sóc s ức kh ỏe còn ng ười chi ếm 8,1% dân s ố và t ập trung sinh mỏng nên k ết qu ả CSSKB Đ còn h ạn ch ế [7]... sống ch ủ y ếu ở 2 huy ện phía tây c ủa t ỉnh là Câu h ỏi c ủa chúng tôi là: Th ực tr ạng công tác huy ện V ăn Ch ấn và th ị xã Ngh ĩa l ộ t ừ r ất CSSKB Đ đối v ới ng ười Thái ở th ị xã Ngh ĩa nhi ều đời nay. Nh ững n ăm g ần đây, s ức kh ỏe Lộ t ỉnh Yên Bái hi ện nay ra sao? Y ếu t ố nào của c ộng đồ ng Ng ười Thái Ngh ĩa Lộ đã và ảnh h ưởng đế n k ết qu ả CSSKB Đ cho ng ười đang d ần được c ải thi ện do có s ự quan tâm Thái? Vì th ế chúng tôi ti ến hành nghiên c ứu của ngành Y t ế c ũng nh ư các c ấp Đả ng, chính đề tài với các m ục tiêu nh ư sau: quy ền. Công tác ch ăm sóc s ức kh ỏe ban đầ u nh ư th ực hi ện các ch ươ ng trình Y t ế m ục tiêu 1. Đánh giá th ực tr ạng công tác CSSKB Đ đố i qu ốc gia, ch ăm sóc s ức kh ỏe bà m ẹ tr ẻ em, k ế với ng ười Thái ở th ị xã Ngh ĩa L ộ t ỉnh Yên ho ạch hóa gia đình, tuyên truy ền giáo d ục s ức Bái n ăm 2011. kh ỏe... đế n t ận các thôn b ản, song do trình độ 2. Mô t ả m ột s ố y ếu t ố liên quan đến k ết qu ả th ực hi ện CSSKB Đ ở ng ười Thái Ngh ĩa L ộ. * 187 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP Bảng 1. Tình hình các công trình v ệ sinh c ủa các NGHIÊN C ỨU hộ gia đình Đối t ượng : Ng ười Thái và các h ộ gia đình Các ch ỉ s ố n % ng ười Thái tại các điểm nghiên c ứu Số SD n ước gi ếng 166 38.3 Địa điểm: Hai xã Ngh ĩa An, Hạnh S ơn th ị xã Số h ộ SD n ước m ưa 2 0.5 Ngh ĩa L ộ - Yên Bái là 2 xã thu ần ng ười Thái Số h ộ SD n ước máng l ần 182 42 gốc, đị nh c ư lâu đời. Số h ộ SD n ước su ối 0 0 Ph ươ ng pháp nghiên c ứu Số h ộ SD n ước khác 83 19.2 Thi ết k ế nghiên c ứu: Mô t ả, cắt ngang Số h ộ SD n ước s ạch 76 17.6 Ph ươ ng pháp ch ọn m ẫu Số h ộ có h ố xí 376 86,8 Số không có h ố xí 57 13,2 *C ỡ m ẫu: Theo công th ức điều tra c ắt ngang với p=0,05 (T ỷ l ệ ng ười Thái có ngu ồn n ước Số có h ố xí h ợp VS 97 22,4 sạch trong nghiên c ứu c ủa Đàm Kh ải Hoàn Số h ộ có chu ồng gia súc ở 307 70.9 gần nhà [3], d=0,05. Tính được n = 384, l ấy tròn là Số có chu ồng gia súc xa nhà 43 9.9 400, m ỗi xã ch ọn kho ảng 200 h ộ gia đình. Tổng s ố h ộ điều tra 433 100, Th ực t ế điều tra được 433 h ộ gia đình. *K ỹ thu ật ch ọn m ẫu: Bảng 2. Tình hình ch ăm sóc s ức kho ẻ cho bà m ẹ và tr ẻ em - Ch ọn ch ủ đích 2 xã c ủa th ị xã Ngh ĩa L ộ là xã Ngh ĩa An và xã H ạnh S ơn vì 2 xã này có Các ch ỉ s ố n % trên 90% ng ười Thái g ốc sinh s ống ở đây, còn Số tr ẻ đẻ t ại nhà 254 61.1 lưu gi ữ nhi ều nét v ăn hóa c ũng nh ư phong t ục Số tr ẻ đẻ t ại c ơ s ở y t ế 162 38.9 tập quán c ổ. Số đẻ t ại nhà được: CBYT 22 8.7 -Ch ọn h ộ gia đình ng ười Thái theo ph ươ ng Bà đỡ 135 53.1 pháp ng ẫu nhiên theo kho ảng cách m ẫu. Ng ười khác đỡ 97 38.2 Các ch ỉ s ố nghiên c ứu: Nhóm ch ỉ s ố v ề v ệ Số BM được khám thai 388 93.3 sinh môi tr ường; B ệnh t ật trong 2 tu ần qua ; Số được KT đầy đủ ( ≥ 3 l ần) 260 62.5 Sử d ụng các d ịch v ụ y t ế; CSSKBMTE và Số được tiêm phòng u ốn ván 406 97.6 KHHG Đ. Số được tiêm phòng đủ ( ≥2) 323 77.64 Ph ươ ng pháp thu th ập s ố li ệu: Ph ỏng v ấn Số tr ẻ SS được bú s ớm 323 77.6 tr ực ti ếp các đố i t ượng điều tra theo bộ câu Số tr ẻ ăn sam đúng 202 48.6 hỏi đã l ập s ẵn Số tr ẻ cai s ữa: < 12 tháng 4 1 Ph ươ ng pháp x ử lý s ố li ệu: Theo các ph ươ ng Từ 12 - 18 tháng 179 43 pháp th ống kê y h ọc > 18 tháng 101 24.3 KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU VÀ BÀN LU ẬN Số tr ẻ được tiêm ch ủng đủ 416 100 Số tr ẻ có s ẹo lao 413 99.3 Bảng 1 cho th ấy tình hình các công trình v ệ Tổng 416 100. sinh c ủa các h ộ gia đình ng ười Thái: Tỷ l ệ h ộ gia đình s ử d ụng n ước máng l ần cao nh ất Bảng 2 cho th ấy tình hình ch ăm sóc s ức kho ẻ (42%), ti ếp theo là n ước gi ếng (38,3%). Tuy cho bà m ẹ và tr ẻ em c ủa các h ộ gia đình nhiên t ỷ l ệ h ộ gia đình được s ử d ụng n ước ng ười Thái: Tỷ l ệ tr ẻ đẻ t ại nhà khá cao sạch th ấp (17,6%). T ỷ l ệ h ộ gia đình có h ố xí (61,1%), trong s ố tr ẻ đẻ t ại nhà t ỷ l ệ tr ẻ được tươ ng đối cao (78,8%) song t ỷ l ệ h ộ gia đình các bà đỡ đỡ khá cao (53,1%), t ỷ l ệ ng ười có h ố xí h ợp v ệ sinh c ũng còn th ấp (24,25%). khác đỡ c ũng đáng k ể (38,2%). T ỷ l ệ bà m ẹ Tỷ l ệ h ộ có chu ồng gia súc ở g ần nhà khá Thái được khám thai khá cao (93,3%), trong cao (70,9%). đó t ỷ l ệ bà m ẹ được khám thai đầ y đủ khá cao 188 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 (62,5%). T ỷ l ệ bà m ẹ Thái được tiêm phòng mua thu ốc v ề điều tr ị.. 97,3% ng ười ốm đế n uốn ván khá cao (97,6%), trong đó t ỷ l ệ bà m ẹ TYT xã hài lòng v ới các d ịch v ụ KCB. Lý do được tiêm phòng đầy đủ khá cao (77.64%). không đư a ng ười ốm đế n TYT xã hàng đầu là Tỷ l ệ tr ẻ s ơ sinh được bú s ớm khá cao bệnh nh ẹ (47,8%), ti ếp theo là không có (77,6%), t ỷ l ệ tr ẻ ăn sam đúng th ấp (48,6%). ng ười ch ăm sóc (11,3%). Tỷ l ệ tr ẻ cai s ữa dúng càng th ấp (24,3%). T ỷ Bảng 6 cho chúng tôi th ấy ch ưa có m ối liên lệ tr ẻ được tiêm ch ủng đầ y đủ r ất cao (100,%) quan gi ữa các y ếu t ố kinh t ế, xã h ội v ới trong đó t ỷ l ệ tr ẻ có s ẹo lao c ũng r ất cao bệnh t ật 2 tu ần qua (p>0,05). (99,3%). Bảng 7. cho chúng tôi th ấy ch ưa có m ối liên quan gi ữa các y ếu t ố kinh t ế, xã h ội v ới đế n Bảng 3 . Tình hình th ực hi ện ch ươ ng trình DS-KHHG Đ KCB t ại TYT xã (p>0,05) Các ch ỉ s ố n % Bảng 4. Tình hình b ệnh tật trong 2 tu ần qua ở Số ph ụ n ữ áp d ụng BPTT 328 68.3 các h ộ gia đình Trong đó: Đặt vòng 215 65.5 Các ch ỉ s ố n % Thu ốc tránh thai 80 24.3 Số ng ười ốm 2 tu ần qua 480 21.9 Bao cao su 11 3.3 Trong đó: S ố b ị s ốt 338 70.4 Tri ệt s ản n ữ 12 3.6 Số b ị ho 324 67.5 Bi ện pháp khác 10 3.0 Số b ị tiêu ch ảy 96 20 Số b ị đau b ụng 103 21.5 Số ph ụ n ữ không áp d ụng các 80 19.6 BPTT Số b ị đau l ưng kh ớp 135 28.1 Lý do không AD: Không bi ết 18 22.5 Số b ị b ệnh da 8 1.7 35 7.3 Không ch ấp nh ận 16 20 Số b ị b ệnh m ắt Số b ị b ệnh khác 110 22.9 Tu ổi hành kinh TB 15.24 Tổng s ố điều tra 480 100, Tu ổi l ấy ch ồng TB 20.78 Số ph ụ n ữ đẻ s ớm <22 221 54.2 Bảng 5. Tình hình s ử d ụng các d ịch v ụ y t ế Số đẻ nhi ều >2 con 59 14.5 Các ch ỉ s ố n % Tổng 408 100. Số ng ười ốm 2 tu ần qua 480 21.9 Bảng 3 cho th ấy tình hình th ực hi ện ch ươ ng Không x ử trí gì 15 3.1 trình DS-KHHG Đ c ủa ng ười Thái Ngh ĩa L ộ: Tự mua thu ốc v ề điều tr ị 79 16.5 Tỷ l ệ ph ụ n ữ Thái áp d ụng BPTT kas cao Số điều tr ị b ằng thu ốc nam 8 1.7 (68,3%), trong đó đặt vòng v ẫn là bi ện pháp được ch ọn hàng đầu (65,5%), ti ếp theo là s ử Số KCB t ại TYT xã 338 70.4 dụng thu ốc tránh thai (24,3%). Lý do không Số đế n th ầy thu ốc t ư 12 2.5 áp d ụng BPTT hàng đầu là không bi ết Số đế n c ơ s ở y t ế khác 24 5 (22,5%). Tu ổi hành kinh trung bình các cô gái Số cúng bái khi ốm 0 0 Thái là 15,24; Tu ổi l ấy ch ồng trung bình là Số hài lòng v ới TYT xã 355 97.3 20,78; T ỷ l ệ ph ụ n ữ Thái đẻ s ớm <22 khá cao Lý do không đưa ng ười ốm 55 47.8 (54,2%) và t ỷ l ệ ph ụ n ữ đẻ nhi ều (>2 con) đến tr ạm: - Bệnh nh ẹ th ấp (14,5%). - Quá xa 4 3.5 Bảng 4 cho th ấy tình hình b ệnh t ật trong 2 - Mất th ời gian ch ờ đợ i 3 2.6 tu ần qua ở các h ộ gia đình ng ười Thái: T ỷ l ệ - Ch ữa t ại PK t ư 9 7.8 ng ười ốm trong 2 tu ần qua khá cao (21,9%), mô hình b ệnh t ật c ủa ng ười Thái v ẫn hàng - Đến c ơ s ở y t ế khác 6 5.2 đầu là các b ệnh nhi ễm trùng nh ất là các b ệnh - Thi ếu thu ốc men d ụng c ụ 2 1.7 cơ quan hô h ấp. - Không có ng ười ch ăm sóc 13 11.3 - Không có chi phí cho ng ười Bảng 5 cho th ấy tình hình s ử d ụng các d ịch 1 0.9 vụ y t ế c ủa ng ười Thái ốm: 70,4% ng ười ốm đi theo ch ăm sóc đến KCB t ại TYT xã, 16,7% ng ười ốm t ự - Lý do khác 22 19.1 189 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 Bảng 6. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới b ệnh t ật 2 tu ần qua Bệnh t ật Có b ệnh Không b ệnh X2, p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập 0,05 400.000 đ-1000.000 đ 116 80.6 28 19.4 >1.000.000 đ 9 81.8 2 18.2 Không có PTTT 22 73.3 8 26.7 p>0,05 Có PTTT 327 81.1 76 18.6 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 p>0,05 5 - 10km 17 68 8 32 <5km 332 81.4 76 18.6 Công trình VS p>0,05 Không có n ước s ạch 292 81.8 65 18.2 Có n ước s ạch 57 75 19 25 Không có h ố xí 42 73.7 15 26.3 p>0,05 Có h ố xí 307 81.6 69 18.4 Chu ồng GS g ần nhà 249 81.1 58 18.9 p>0,05 Chu ồng GS xa nhà 33 76.7 10 23.3 Bảng 7. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc s ử d ụng d ịch v ụ KCB tại TYT xã KCB Không đến TYT xã Đến TYT xã X2, p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập 0,05 400.000 đ-1000.000 đ 41 25.2 122 74.8 >1.000.000 đ 4 25 12 75 Không có PTTT 6 20.7 23 79.3 p>0,05 Có PTTT 109 24.1 342 75.8 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 p>0,05 5 - 10km 5 23.5 13 76.5 <5km 111 24 352 76 Bảng 8. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới việc đẻ t ại nhà Đẻ Đẻ t ại nhà Đẻ t ại CSYT X2, p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập <400.000 đ 177 62.8 105 37.2 p<0,0 400.000 đ-1000.000 đ 76 60.8 49 39.2 >1.000.000 đ 1 11.1 8 88.9 Không có PTTT 19 65.5 10 34.5 p>0,05 Có PTTT 235 60.7 152 39.3 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 p<0,05 5 - 10km 28 84.8 5 15.2 <5km 226 59 157 41 190 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
5. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 Bảng 8 cho bi ết m ối liên quan gi ữa các y ếu t ố hơn h ộ đủ ăn (p<0,05). Nh ững h ộ gia đình với vi ệc đẻ t ại nhà: Có m ối liên quan gi ữa các Thái càng xa tr ạm y t ế xã thì t ỷ l ệ đẻ t ại nhà yếu t ố kinh t ế h ộ gia đình, kho ảng cách t ừ nhà càng cao và ng ược l ại (p<0,05). Ch ưa có m ối đến TYT xã v ới vi ệc đẻ tại nhà: Nh ững h ộ liên quan gi ữa y ếu t ố PTTT v ới đẻ t ại nhà nghèo (Thu nh ập 0,05). Bảng 9. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc khám thai đầ y đủ KT KT không đầy đủ KT đầy đủ X2, p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập <400.000 đ 89 33.6 176 66.4 400.000 đ-1000.000 đ 42 36.8 72 63.2 p > 0,05 >1.000.000 đ 1 11.1 8 88.9 Không có PTTT 7 26.9 19 73.1 p>0,05 Có PTTT 125 34.5 237 65.5 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 5 - 10km 21 84 4 16 p<0.05 <5km 111 30.6 252 69.4 Bảng 10. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc bú sau đẻ Bú m ẹ Bú mu ộn Bú s ớm p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập <400.000 đ 65 23 217 77 400.000 đ-1000.000 đ 27 21.6 98 78.4 p>0,05 >1.000.000 đ 1 11.1 8 88.9 Không có PTTT 11 37.9 18 62.1 p<0,05 Có PTTT 82 21.2 305 78.8 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 5 - 10km 3 9.1 30 90.9 p<0,05 <5km 90 23.5 239 76.5 Bảng 11. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc ăn sam s ớm Ăn sam Sớm Đúng p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập <400.000 đ 121 46.2 141 53.8 400.000 đ-1000.000 đ 55 48.2 59 51.8 p>0,05 >1.000.000 đ 6 75 2 25 Không có PTTT 16 57.1 12 42.9 p>0,05 Có PTTT 166 46.6 190 53.4 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 5 - 10km 14 45.2 17 54.8 p>0,05 <5km 16.8 47.6 185 52.4 191 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 Bảng 12 . Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc cai sữa s ớm Cai s ữa Sớm Đúng p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập <400.000 đ 78 41.3 111 58.7 400.000 đ-1000.000 đ 28 31.8 60 68.2 p>0,05 >1.000.000 đ 1 14.3 6 85.7 Không có PTTT 8 42.1 11 57.9 p>0,05 Có PTTT 99 37.4 166 62.6 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 5 - 10km 13 61.9 8 38.1 p>0,05 <5km 94 35.7 169 64.3 Bảng 13. Mối liên quan gi ữa các y ếu t ố v ới vi ệc áp d ụng BPTT BPTT Không Có X2, p Yếu t ố n % n % Kinh t ế Thu nh ập 0,05 400.000 đ-1000.000 đ 27 20.5 105 79.5 >1.000.000 đ 1 9.1 10 90.9 Không có PTTT 8 27.6 21 72.4 p>0,05 Có PTTT 72 19 307 81 Kho ảng cách >10km 0 0 0 0 p>0,05 5 - 10km 6 24 19 76 <5km 74 19.3 309 80.7 Tổng s ố điều tra Bảng 9 cho th ấy có m ối liên quan gi ữa các Bảng 13 cho th ấy ch ưa có m ối liên quan gi ữa yếu t ố PTTT v ới vi ệc khám thai đầ y đủ các y ếu t ố kinh t ế, xã h ội v ới vi ệc áp d ụng (p 0,05). liên quan gi ữa y ếu t ố kinh t ế h ộ gia đình, KẾT LU ẬN kho ảng cách t ừ nhà đến TYT xã v ới vi ệc 1) Th ực tr ạng CSSKB Đ cho ng ười Thái khám thai đầy đủ (p>0,05). Ngh ĩa L ộ nh ư sau: Bảng 10 cho th ấy có m ối liên quan gi ữa các - Tỷ l ệ h ộ gia đình được s ử d ụng n ước s ạch yếu tố PTTT và kho ảng cách t ừ nhà đến TYT th ấp (17,6%), t ỷ l ệ h ộ gia đình có h ố xí h ợp xã v ới vi ệc khám thai đầ y đủ (p>0,05v ới vi ệc vệ sinh c ũng còn th ấp (24,25%). T ỷ l ệ h ộ có cho tr ẻ bú ngay sau đẻ (p<0,05). B ảng 10 chu ồng gia súc ở g ần nhà khá cao (70,9%). cũng cho th ấy chua có m ối liên quan gi ữa y ếu - Tỷ l ệ tr ẻ đẻ t ại nhà khá cao (61,1%), trong tố kinh t ế h ộ gia đình v ới vi ệc cho tr ẻ bú số tr ẻ đẻ t ại nhà t ỷ l ệ tr ẻ được các bà đỡ đỡ ngay sau đẻ (p>0,05). khá cao (53,1%), t ỷ l ệ ng ười khác đỡ c ũng Bảng 11 cho th ấy ch ưa có m ối liên quan gi ữa đáng k ể (38,2%). T ỷ l ệ bà m ẹ Thái được khám thai và tiêm phòng u ốn ván đầ y đủ khá các y ếu t ố kinh t ế , xã h ội v ới vi ệc cho tr ẻ ăn cao (62,5% & 77.64%). T ỷ l ệ tr ẻ s ơ sinh được sam s ớm c ủa các bà m ẹ Thái (p>0,05). bú s ớm, ăn sam đúng, cai s ữa đúng ch ưa cao Bảng 12 cho th ấy ch ưa có m ối liên quan gi ữa (t ươ ng t ự 77,6%, 48,6%, 24,3%). 100% tr ẻ các y ếu t ố kinh t ế, xã h ội v ới vi ệc cho tr ẻ cai được tiêm ch ủng đầ y đủ , trong đó t ỷ l ệ tr ẻ có sữa s ớm c ủa các bà m ẹ Thái (p>0,05). sẹo lao c ũng r ất cao (99,3%). 192 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
7. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 - Tỷ lệ ph ụ n ữ Thái áp d ụng BPTT khá cao th ường cho tr ẻ bú ngay sau đẻ cao h ơn (68,3%), trong đó đặt vòng v ẫn là bi ện pháp (p<0,05). được ch ọn hàng đầu (65,5%), ti ếp theo là s ử KHUY ẾN NGH Ị dụng thu ốc tránh thai (24,3%). Lý do không Tăng c ường các ho ạt độ ng truy ền thông áp d ụng BPTT hàng đầu là không bi ết GDSK cho các h ộ gia đình và bà m ẹ ng ười (22,5%). Tu ổi hành kinh trung bình các cô gái Thái để thay đổ i m ột s ố t ập quán có h ại cho Thái là 15,24; Tu ổi l ấy ch ồng trung bình là sức kh ỏe để th ực hi ện CSSKB Đ t ốt h ơn. 20,78; T ỷ l ệ ph ụ n ữ Thái đẻ s ớm <22 khá cao (54,2%) và t ỷ l ệ ph ụ n ữ đẻ nhi ều (>2 con) TÀI LI ỆU THAM KH ẢO th ấp (14,5%). [1]. L ươ ng Th ị Đạ i, Lò V ăn Hinh (2006), Khi đứa - Tỷ l ệ ng ười ốm trong 2 tu ần qua khá cao tr ẻ ng ười Thái chào đời, Nxb Văn hóa dân t ộc, (21,9%), mô hình b ệnh t ật c ủa ng ười Thái v ẫn Hà N ội. hàng đầu là các b ệnh nhi ễm trùng nh ất là các [2]. Hoàng Th ị H ạnh, Lò V ăn Bi ến, Nguy ễn M ạnh bệnh c ơ quan hô h ấp. Hùng (2005), Tìm hi ểu m ột s ố t ục cúng vía c ủa ng ười Thái Đen ở M ường Lò, Nxb Văn hoá - 70,4% ng ười ốm đế n KCB t ại TYT xã, Thông tin, Hà N ội. 16,7% ng ười ốm t ự mua thu ốc v ề điều tr ị.. [3]. Đàm Kh ải Hoàn, D ươ ng Minh Thu (1998), 97,3% ng ười ốm đế n TYT xã hài lòng v ới các Tình hình ch ăm sóc s ức kho ẻ ban đầ u c ủa ng ười dịch v ụ KCB. Lý do không đưa ng ười ốm đế n Thái thu ộc t ỉnh S ơn La, Kỷ y ếu công trình nghiên c ưú TYT xã hàng đầu là b ệnh nh ẹ (47,8%), ti ếp khoa học c ủa Tr ường ĐHY B ắc Thái, Nxb Y h ọc. theo là không có ng ười ch ăm sóc (11,3%). [4]. Đàm Kh ải Hoàn (2001), Nghiên c ứu m ột s ố phong t ục t ập quán có ảnh h ưởng đế n s ức kho ẻ ở 2) Các y ếu t ố liên quan đến k ết qu ả CSSKB Đ 2 c ộng đồ ng Thái và Mông thu ộc mi ền núi t ỉnh của ng ười Thái: Các y ếu t ố kinh t ế h ộ gia Ngh ệ An , T ạp chí Khoa h ọc và Công ngh ệ. Đạ i đình, kho ảng cách t ừ nhà đến TYT xã v ới học Thái Nguyên, Thái Nguyên. vi ệc đẻ t ại nhà: Nh ững h ộ nghèo (Thu nh ập [5]. Đàm Kh ải Hoàn; Nguy ễn Thành Trung <400.000 đ) đẻ t ại nhà nhi ều h ơn h ộ đủ ăn (2001), Th ực tr ạng tình hình ch ăm sóc s ức kho ẻ (p<0,05). Nh ững h ộ gia đình Thái càng xa ban đầu ở mi ền núi phía B ắc- VN, Tạp chí Khoa tr ạm y t ế xã thì t ỷ l ệ đẻ t ại nhà càng cao và học và Công ngh ệ. Đạ i h ọc Thái Nguyên, ng ược l ại (p<0,05). Có m ối liên quan gi ữa các Thái Nguyên. yếu t ố kho ảng cách v ới vi ệc khám thai đầ y đủ: H ộ càng xa TYT xã càng ít đi khám thai [6]. Đàm Kh ải Hoàn, Lò V ăn Thu (2002), Th ực và ng ười l ại (p<0,05). Các y ếu t ố PTTT và tr ạng s ức kho ẻ sinh s ản cho ng ười ph ụ n ữ dân kho ảng cách t ừ nhà t ới TYT xã v ới vi ệc cho tộc Thái ở S ơn La , T ạp chí Dân s ố & Phát tri ển. tr ẻ bú ngay sau đẻ : H ộ có PTTT, g ần tr ạm thì Trung tâm nghiên c ứu thông tin và t ư li ệu, Hà N ội. 193 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
8. Hoàng V ăn H ải và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 187 – 194 SUMMARY THE CURRENT STATUS OF PRIMARY HEALTH CARE AND RELEVANT FACTORS OF THAI’S PEOPLE IN NGHIA LO- YEN BAI PROVINCE Hoang Van Hai 1*, Dam Khai Hoan 2 1Yen Bai Health department, 2 College of medicine and pharmacy - TNU By cross sectional method, the authors describe the status of primary health care of the Thai in Nghia Lo. The results are follows: - Rate of households using clean water is low (17.6%), rate of households using sanitary latrines is also low (24.25%). Rate of households with a near- house stable is high (70.9%). - Rate of home births is quite high (61.1%), in which the rate of children delivered by midwives is quite high (53.1%), rate of children delivered by others is also considerable (38, 2%). The rate of Thai mothers having pregnancy test and fully vaccinated against tetanus is high (62.5% & 77.64%). The rate of newborns breasted soon, eaten right, properly weaned is still low (77.6% similar, 48.6%, 24.3%). 100% of children are fully immunized, in which the tubeculosis’ scar of children is very high (99.3%). - The rate of Thai women using contraceptive methods is quite high (68.3%), the best choise is using coil (65.5%), followed by contraceptive (24.3% ). The reason does not apply to is not known contraceptive methods (22.5%). The average age of menstruation was 15.24; average age of getting married is 20.78; The average age of being mother under 22 years old is quite high (54.2%) and rate of mother having more than 2 babies is lower (14.5%). - The percentage of sick people in 2 weeks is quite high (21.9%), disease shape of the Thai people is still leaded by infectious diseases, especially diseases of respiratory organs. - 70.4% the sick people examines at health stations, 16.7% buying medicine to self treatment .. 97.3% the sick people go to health stations are satisfied with the services. Reasons not go to the health stations is mild form of diseases (47.8%), followed by no cared persons (11.3%). 2) Factors related to the results of primary health care of the Thai: The economics of households, the distance between home and health stations with the delivery at home: The poor (income <400.000d) delivery at home more than households having enough goods (p <0.05). The futher from home to commune health stations is, the higher rate the house having the birth at home and vice versa (p <0.05). There is correlation between the distance factor with full antenatal care: The futher from home to commune health stations is, the lower rate of prenatal care and vice versa (p <0.05). The media factors and distance from home to health stations with breastfeeding immediately after birth: Households having media, near the health station often breastfeeding immediately after birth are higher (p <0.05). The author recommends: Improving communication activities for households and Thai mother to change some practices that are harmful to health to make better primary health care. Keywords: primary health care of the Thai * 194 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên