Tài liệu tập huấn Lễ tân ngoại giao

Nội dung text: Tài liệu tập huấn Lễ tân ngoại giao

1. Nam d a trên ý ki n óng góp ca các chuyên gia ã có nhi u kinh nghi m trong ho t ng i ngo i. (iv) Tham kh o ý ki n c a các chuyên gia có kinh nghi m và uy tín trong ho t ng i ngo i và trong l nh v c l tân ngo i giao th m nh, ph n bi n tr c khi hoàn thành s n ph m cu i cùng Bố cục tài li ệu B tài li u g m 3 ch ơ ng: Ch ơ ng 1: L tân Nhà n c Ch ơ ng 2: Ngôi th , th tín và nghi l ngo i giao Ch ơ ng 3: L tân ngo i giao th c hành: M t s thông l l tân Các bài t p d ki n c s p x p xen k trong các n i dung, g m hai d ng: (i) Các bài t p mô ph ng nh liên quan t i các quy t c l tân ngo i giao; và (ii) Bài t p mô ph ng v áp d ng quy t c l tân ngo i giao khi tham d , t ch c h i ngh qu c t 11
2. CH ƯƠ NG 1: LỄ TÂN NHÀ N ƯỚC 1.1. Lễ tân Nhà n ước và l ễ tân Ngo ại giao Trong quá trình khai qu t nh ng công trình ki n trúc c xa nh t, ng i ta còn th y nh ng di ch nh ng hòa c và nh ng hi p c liên minh c xa. iu này ch ng t t xa x a gi a nh ng b lc th i nguyên th y và sau ó gi a nh ng t p oàn phong ki n ã có nh ng quan h ti p xúc i ngo i và có nh ng hình th c th hi n các m i quan h mang tính ch t quan h gi a qu c gia và qu c gia. Tuy nhiên, nh ng quan h ó c ng ch gi i h n trong nh ng tr ng h p nh t nh và i v i nh ng s ki n nh t nh nh tuyên chi n, ình chin, ký k t hòa c, c phái oàn i ký m t hi p nh liên minh, i d l lên ngôi c a m t nhà vua, l thành hôn c a m t hoàng t , v.v. V y, làm th nào mt qu c gia có th bi u th s tôn tr ng c a mình i v i m t qu c gia khác? M t n c c n ph i i x nh th nào v i i di n c a n c ngoài không làm t n h i n danh d nc mình và uy tín c a n c kia? Nh ng câu h i này và nh ng v n tơ ng t ã ph i t ra trong quá trình l ch s lâu n m c a m i quan h bang giao qu c t , và do k t qu ca vi c th c hi n th ng xuyên và l p i l p l i nh ng thói quen gi ng nhau qua nh ng s ki n gi ng nhau, nh ng hình th c ơ n gi n u tiên c a L tân nhà n c và L tân ngo i giao c hình thành. Có r t nhi u cách nh ngh a khác nhau v l tân Nhà n c và L tân Ngo i giao, song t u chung l i: L tân Nhà n ưc là “tng h p các nghi th c, th t c trong vi c ón, ti n, giao ti p vi khách nh m gi i quy t nh ng công vi c có liên quan n quan h n i b nhà n c, gi a các nhà n c, c ng nh gi a nhà n c và công dân”1. L tân Ngo i giao là “t ng th nh ng lu t l , t p quán ã c ch p nh n r ng rãi, c các chính ph , b ngo i giao, c ơ quan i di n ngo i giao, nh ng quan ch c chính th c trong giao ti p qu c t th hi n” 2 1 Lu Ki m Thanh (2000), Nghi th c Nhà n ưc, Nhà xu t b n Th ng kê, Hà N i 2 Hc vi n Quan h qu c t (2002), T in Thu t ng ngo i giao , Nxb. Th gi i, Hà N i,tr.327 12
3. 1.2. Khái l ược v ề L ễ tân Nhà n ước trong l ịch s ử Các tri u i phong ki n ông Á rt coi tr ng l nghi, ch . L vn ã có t trong xã h i nguyên thu , dùng ch nh ng t p t c mang tính quy ph m (t c l ) mà các thành viên c a công ng th t c, b l c ph i tuân th . Cùng v i s ra i c a nhà nc và phân hóa giai c p, giai t ng, các t c l c ci biên, ch nh s a phù h p v i iu ki n phát tri n m i c ơ c u t ch c quy n l c, t ơng quan chính tr và i s ng kinh t – xã h i. Lúc này t ng h p nh ng nghi th c nhà n c g i là l ch . Các nc ông Á, c bi t là Trung Qu c luôn luôn c coi là “n c nghi l ”, b i l trong qu n lý xã h i nghi th c – nghi l c coi là nh ng ph ơng th c quan tr ng. Trung Qu c th i ng có Khai nguyên l , th i T ng có Khai b o thông l , th i Minh có i Minh t p l , th i Thanh có i Thanh thông l . ó là nh ng l nghi ã c ch nh và b t bu c b máy chính quy n nhà n c tuân th . Ngoài ra, trong dân gian có l nghi mang tính gia ình, gia t c, song c ch nh trong các gia hu n, gia l trong phong t c. Khái ni m l Trung Qu c có th c hi u, mt là nghi th c, l ti t liên quan n quân (quân s ), tân (khách), gia (m ng vui), cát (lành), hung (d ); hai là các lo i in ch ơng ch nh c ơ c u nhà n c, tuy n ch n quan l i, ng c p vua tôi; ba là nh ng ph m trù o c nh tam c ơng, ng th ng. 1.3. Lễ tân Nhà n ước và thông l ệ giao ti ếp qu ốc t ế L tân ngo i giao c hình thành t c x a cùng v i l ch s xu t hi n và phát tri n bang giao gi a các b l c, dân t c, qu c gia. Nghi th c ti p ãi s th n trong l ch s bang giao c a n c ta v i các n c khác, c bi t là v i các tri u i phong ki n Trung Hoa c mô t khá k càng trong s sách - Lch tri u hi n ch ơng lo i chí ca Phan Huy Chú (Bang giao chí). Nghi th c ti p ãi s th n trong l ch s bang giao c a n c ta v i các n c khác, c bi t là v i các tri u i phong ki n Trung Hoa c mô t khá k càng trong s sách - Lch tri u hi n ch ơng lo i chí ca Phan Huy Chú (Bang giao chí). 13
4. châu Âu, tr c th k XIX, khi cha có nh ng quy nh qu c t v l tân ngo o giao, trong quan h ngo i giao gi a các n c v n th ng x y ra nh ng tình hu ng khó x, tranh ch p, th m chí xung t vì nh ng s vi c ban u ch ng l y gì làm to tát. tránh nh ng s c ngo i giao và tranh ch p v l tân áng ti c có th x y ra, t i i h i Viên n m 1815, m t s c ng qu c châu Âu ã thông qua m t v n ki n quy nh c th v ngôi th gi a viên ch c ngo i giao các c p. Nm 1961, nh n l c chung c a nhi u n c Công ưc Viên v quan h ngo i giao và hai n m sau, Công ưc Viên v quan h lãnh s (1963) ã c ký k t. Các ho t ng giao ti p qu c t , ngoài vi c tuân th nh ng quy nh c a pháp lu t qu c t v l tân ngo i giao, còn ph i chú tr ng th c hi n nh ng t p quán và nghi l qu c t, phép l ch s qu c t (g i chung là thông l qu c t ) c các n c t nguy n tuân th và nh ng truy n th ng c a các dân t c c n c tôn tr ng. 1.4. Nh ững n ội dung c ơ b ản c ủa L ễ tân Nhà n ước 1.4.1. Hình th c, ki n trúc, trang trí, bài trí c a các c quan Nhà n ưc Các n i dung v hình th c, ki n trúc, trang trí, bài trí c a các c ơ quan Nhà n c c quy nh c th trong M c 2, ch ơ ng III “Quy ch Vn hoá công s ti các c ơ quan hành chính nhà n c” Ban hành kèm theo Quy t nh s 129 /2007/Q -TTg ngày 02 tháng8 n m 2007 c a Th tng Chính ph vi các n i dung chính nh sau: V bi n tên c ơ quan: (i) C ơ quan ph i có bi n tên c t t i c ng chính, trên ó ghi rõ tên g i y bng ti ng Vi t và a ch ca c ơ quan. (ii) B Ni v hng d n th ng nh t cách th hi n bi n tên c ơ quan. V phòng làm vi c: (i) Phòng làm vi c ph i có bi n tên ghi rõ tên ơ n v , h và tên, ch c danh cán b , công ch c, viên ch c. (ii) Vi c s p x p, bài trí phòng làm vi c ph i b o m g n gàng, ng n n p, khoa hc, h p lý. (iii) Không l p bàn th , th p h ơ ng, không un, n u trong phòng làm vi c. V khu v c ph ươ ng ti n giao thông 14
5. Cơ quan có trách nhi m b trí khu v c ph ơ ng ti n giao thông c a cán b , công ch c, viên ch c và c a ng i n giao d ch, làm vi c. Không thu phí g i ph ơ ng ti n giao thông c a ng i n giao d ch, làm vi c. 1.4.2. T ch c các ho t ng qu n lý (h i h p, l k ni m, c p ch ng ch , ch ng th c, phong t ng, khen th ưng v.v ) 1.4.2.1. Khách m i và hình th c t ch c bu i l Ch ơ ng 2, ngh nh c a chính ph s 154/2004/N – CP ngày 09 tháng 8 n m 2004 v nghi th c Nhà n c trong t ch c mít tinh, l k ni m; trao t ng và ón nh n danh hi u vinh d Nhà n c, huân ch ơ ng, huy ch ơ ng, c thi ua c a chính ph , b ng khen c a th tng, chính ph quy nh nh sau: V khách m i: Tùy tính ch t, quy mô bu i l , Ban T ch c m i khách trong ph m vi thích h p. Khuy n khích m i s lng khách g n, thi t th c, phù h p v i m c ích, yêu c u bu i l ; tránh phô tr ơ ng, hình th c, gây lãng phí, t n kém v th i gian, ti n b c. Hn ch vi c m i nhi u khách t các a ph ơ ng v Trung ơ ng và ng c l i. Trng h p khách m i là các ng chí lãnh o c p cao c a ng, Nhà n c, vi c mi khách ph i thông qua c ơ quan c p trên tr c ti p và th c hi n theo quy nh t i iu 12 Quy nh s 60-Q/TW ngày 11 tháng 02 nm 2003 c a B Chính tr v t ch c các chuy n i công tác c ơ s , tham d các cu c mít tinh, l k ni m, i h i, h i ngh và ti p các oàn i bi u trong n c c a các ng chí B Chính tr , Ban Bí th . Cán b lãnh o, qu n lý các c p không tham d l hi và các ho t ng c t b ng khánh thành, ng th , khai tr ơ ng n u không c c p có th m quy n phân công. V trang trí bu i l : Bu i l c t ch c trong h i tr ng ho c ngoài tr i T ch c trong h i tr ng : Sân kh u h i tr ng c trang trí trang tr ng theo nh ng quy nh sau: (i) Qu c k ho c Qu c k và c ng treo trên phông h u ho c trên c t c v phía bên trái c a sân kh u; Qu c k bên ph i, c ng bên trái (nhìn t phía h i tr ng lên). (ii) Tng bán thân Ch t ch H Chí Minh t trên b c cao phía d i ngôi sao ho c phía d i gi a ngôi sao và hình búa li m theo chi u th ng ng. Tr ng h p c 15
6. c treo trên c t thì t t ng Ch t ch H Chí Minh ch ch phía tr c bên ph i c t c (nhìn t phía h i tr ng lên). (iii) Tiêu bu i l ki u ch chân ph ơ ng trên n n phông hu v phía bên ph i sân kh u. (iv) Bàn oàn Ch t ch: c n c vào tính ch t c a bu i l , Ban T ch c quy t nh vi c b trí bàn oàn Ch t ch bu i l . Bàn oàn Ch t ch c b trí gi a sân kh u. Tùy theo s l ng thành viên oàn Ch t ch, Ban T ch c quy t nh s hàng (cao d n v phía sau) nh ng hàng sau cùng ng i ng i không c che khu t t ng Ch t ch H Chí Minh và tiêu bu i l . oàn Ch t ch c b trí ng i theo ch c v quan tr ng t gi a ra hai bên, t phía tr c ra phía sau. (v) Bc di n gi có th b trí trên sân kh u (phía bên ph i sân kh u) ho c phía di tr c sân kh u tùy theo iu ki n c th c a h i tr ng. Không t b c di n gi che lp tiêu trên phông h u; không t hoa che l p m t ng i nói; mi-crô trên b c di n gi c t ngay ng n, thu n ti n cho ng i nói. (vi) Hoa trang trí t phía d i, tr c b c t t ng Ch t ch H Chí Minh. i vi nh ng cu c mít tinh, l k ni m có th t l ng hoa phía tr c b c di n gi và ch u cây c nh ho c l ng hoa phía d i tiêu d c theo phông h u. N u có l ng hoa c a các ng chí lãnh o cao c p c a ng, Nhà n c t ng thì t v trí trang tr ng. Không t quá nhi u l ng hoa trên sân kh u (kho ng 5 ch u cây c nh ho c 5 l ng hoa). (vii) Kh u hi u c a bu i l c treo v trí n i b t, phù h p v i không gian h i tr ng. N i dung kh u hi u do Ban T ch c quy t nh. (viii) Bên ngoài h i tr ng treo Qu c k v trí trang tr ng, c trang trí, b ng kh u hi u, t o c nh quan phù h p v i bu i l . (ix) Khách m i c b trí ng i i di n phía d i tr c sân kh u theo ch c v quan tr ng t gi a ra hai bên, t phía tr c ra phía sau. T ch c ngoài tr i: (i) Bu i l ngoài tr i c t ch c t i qu ng tr ng, sân v n ng ho c m t n ơi trang tr ng khác do Ban T ch c quy nh. (ii) L ài c thi t k v ng ch c, bài trí t ơ ng t nh trong h i tr ng. Qu c k treo trên c t cao tr c l ài. Quanh l ài có c trang trí, b ng kh u hi u phù h p. 16
7. (iii) V trí oàn Ch t ch c b trí gi a l ài. Qu n chúng d mít tinh ng thành kh i tr c l ài. V phù hi u: Cn c yêu c u c a bu i l , Ban T ch c quy t nh vi c s d ng phù hi u. N u dùng phù hi u, Ban T ch c quy nh hình th c phù hi u phân bi t i bi u, Ban T ch c. Hn ch dùng phù hi u "n ơ", hoa cài ng c i v i nh ng bu i l không th t c n thi t ho c quá ông ng i. V trang ph c: oàn Ch t ch, ng i ch trì bu i l ; i bi u là các ng chí lãnh o các c p, khách m i; ng i trao t ng và ng i ón nh n danh hi u vinh d nhà n c, Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng, C thi ua c a Chính ph , B ng khen c a Th t ng Chính ph trang ph c c quy nh nh sau: (i) Nam: com lê có th t cà v t ho c áo s ơ mi dài tay có th t cà v t. (ii) N: áo dài truy n th ng (tr i l nh có th có áo khoác ngoài) ho c com lê n . (iii) Qu n chúng d l : trang ph c l ch s , ch nh t phù h p v i bu i l . (iv) Ban T ch c bu i l quy nh trang ph c c a kh i qu n chúng và ơ n v tham gia di u hành. (v) Khách m i, i bi u và qu n chúng d l là ng i dân t c thi u s , tín tôn giáo khuy n khích m c trang ph c dân t c, l ph c tôn giáo. Ng i d l là t ng l nh, s quan, chi n s các l c l ng v trang m c quân ph c c a quân ch ng, binh ch ng. V biu di n ngh thu t, t ng quà, chiêu ãi: Không khuy n khích t ch c bi u di n v n ngh tr c bu i l . Trong tr ng h p xét th y c n bi u di n ngh thu t thì ch ơ ng trình v n ngh ph i phù h p v i n i dung bu i l và không quá 30 phút; th i gian bi u di n v n ngh c ghi rõ trong gi y m i. Không dùng ti n ngân sách nhà n c làm quà t ng. Tr ng h p c n thi t và c s ng ý c a c p có th m quy n m i t ch c chiêu ãi, t ng quà l u ni m. Quà lu ni m ph i m b o tính thi t th c, có ý ngh a, ti t ki m và c trao sau khi k t thúc bu i l . V ưa tin v bu i l : Vi c a tin v bu i l trên các ph ơ ng ti n thông tin i chúng th c hi n theo quy nh hi n hành c a Nhà n c. 17
8. 1.4.2.2. Trình t ti n hành mít tinh, l k ni m (i) Tr ng Ban T ch c bu i l thông báo ch ơ ng trình bu i l ; m i lãnh o và i bi u ng d y làm l chào c ; phát l nh chào c . (ii) Nh c Qu c ca qua b ng ghi âm, i v i bu i l quan tr ng do Quân nh c c Qu c ca, ng i d l hát theo. (iii) Tr ng Ban T ch c c m ơn và m i lãnh o, i bi u ng i. (iv) Tr ng Ban T ch c tuyên b lý do và gi i thi u i bi u ng n g n, trang tr ng. Ch gi i thi u tên và ch c v ng chí i bi u có ch c v cao nh t v ng, chính quy n, M t tr n T qu c c a Trung ơ ng và a ph ơ ng; các ng chí khác gi i thi u chung. (v) Tr ng Ban T ch c gi i thi u ng chí lãnh o c phân công c di n vn ho c c báo cáo t i bu i l . (vi) Tr ng Ban T ch c gi i thi u lãnh o c p trên ho c khách m i phát bi u ý ki n. ơn gi n hóa th t c, m u di n v n, báo cáo ho c phát bi u ch "kính th a" mt ng chí có ch c v cao nh t c a Trung ơ ng ho c a ph ơ ng d bu i l , còn l i "kính th a" chung các ng chí lãnh o, các v i bi u. (vii) Tr ng Ban T ch c nói l i c m ơn. Tr ng h p lãnh o c p cao c a ng ho c Nhà n c phát bi u thì ng i ng u ơn v ti p thu ý ki n và nói l i c m ơn. (viii) Tr ng Ban T ch c c m ơn và k t thúc bu i l trong ti ng nh c c a bài hát phù hp v i tính ch t c a bu i l . 1.4.2.3. Nguyên t c và trình t ti n hành l trao t ng và ón nh n danh hi u vinh d nhà n ưc, huân ch ươ ng, huy ch ươ ng, c thi ua c a chính ph , b ng khen c a th tưng chính ph Nguyên t c t ch c trao t ng, ón nh n khen th ưng : T ch c trao t ng và ón nh n m t l n m t c p xét th y có tác d ng giáo d c, nêu g ơ ng t t nh t. Không t ch c di u hành ho c t ch c ón r c t c p này, a im này n c p khác, a im khác. Kt h p t ch c trao t ng và ón nh n khen th ng trong bu i l k ni m ngày l ln c a t n c, ngày truy n th ng c a ngành, a ph ơ ng, ơ n v , h i ngh t ng k t nh ng ph i có ch ơ ng trình c th và th c hi n úng Ngh nh này. Cá nhân c khen th ng tr c ti p nh n khen th ng. Tr ng h p cá nhân c khen th ng v ng m t ho c ã qua i thì ng i i di n h p pháp c a ng i c khen th ng nh n thay. 18
9. Không t ng hoa trong khi trao t ng, ón nh n khen th ng. Ch t ng hoa sau khi ng i c khen th ng r i kh i l ài ho c sân kh u.Trong quá trình trao t ng, cn hng d n phóng viên quay phim, ch p nh, ng i t ng hoa không gây m t tr t t trên khu v c l ài ho c trên sân kh u. Gi a các t trao t ng có th có nh c n n ho c quân nh c chào m ng. Th t trao t ng, ón nh n khen th ưng : (i) Trao t ng cho t p th tr c, cá nhân sau. (ii) Hình th c khen th ng cao c trao tr c, th p h ơn trao sau. (iii) Trong tr ng h p s l ng t p th và cá nhân c trao t ng nhi u thì m i tng t. Quy nh s th t và v trí c th cho t ng ng i trên l ài ho c sân kh u theo danh sách trao úng ng i, tránh nh m l n, l n x n khi trao t ng. B trí vi c trao t ng hp lý, không ng i trao ph i i lên i xu ng nhi u l n. Trình t trao t ng và ón nh n khen th ưng : (i) Th c hi n nghi th c chào c , tuyên b lý do và gi i thi u i bi u (ii) Tr ng Ban T ch c m i th tr ng ơn v báo cáo tóm t t thành thích c a ơ n v và c a cá nhân c khen th ng (n u nhi u t p th , cá nhân c khen th ng thì báo cáo tóm t t thành tích chung, không c b n thành tích c a t ng t p th , cá nhân). (iii) Tr ng Ban T ch c m i i di n chính quy n, c p y ng, Công oàn, oàn Thanh niên c a ơn v c khen th ng và cá nhân c khen th ng lên l ài ho c sân kh u ón nh n Quy t nh. (iv) Tr ng Ban T ch c công b Quy t nh. i di n t p th ho c cá nhân c khen th ng ng nghiêm theo hàng trên l ài nghe công b và ón nh n Quy t nh. Nh ng ng i tham d khác không ng d y trong khi c quy t nh khen th ng. Khi công b xong quy t nh ng i d v tay chúc m ng. (v) Tr ng Ban T ch c m i ng chí lãnh o có ch c v cao nh t v ng và Nhà n c có m t t i bu i l trao Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng, C thi ua c a Chính ph , Bng khen c a Th t ng Chính ph cho t p th , cá nhân c khen th ng. Ng i trao gn Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng lên góc cao lá c truy n th ng c a ơn v (n u có) ho c trên ng c áo. N u trên lá c truy n th ng c a ơn v ho c trên ng c áo c a cá nhân ang có các lo i Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng mà Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng c trao l n sau cao h ơn thì ph i c g n v trí cao h ơn các Huân ch ơ ng, Huy ch ơ ng có tr c. (vi) Tr ng Ban T ch c m i lãnh o c p trên phát bi u ý ki n. 19
10. (vii) Tr ng Ban T ch c m i th tr ng ơn v , cá nhân c khen th ng phát bi u ý ki n. (viii) Tr ng Ban T ch c c m ơn và tuyên b b m c bu i l . 1.4.3. K n ng giao ti p c a công ch c trong gi i quy t nh ng công vi c n i b nhà n ưc, c ng nh ư trong ho t ng giao ti p v i các t ch c và công dân Các n i dung v K nng giao ti p c a công ch c trong gi i quy t nh ng công vi c n i b nhà n c, c ng nh trong ho t ng giao ti p v i các t ch c và công dân. c quy nh c th trong M c 2, ch ơ ng II “Quy ch Vn hoá công s ti các c ơ quan hành chính nhà n c” Ban hành kèm theo Quy t nh s 129 /2007/Q -TTg ngày 02 tháng8 n m 2007 c a Th tng Chính ph vi các n i dung chính nh sau: Trong giao ti p và ng x nói chung: (i) Cán b , công ch c, viên ch c khi thi hành nhi m v ph i th c hi n các quy nh v nh ng vi c ph i làm và nh ng vi c không c làm theo quy nh c a pháp lu t. (ii) Trong giao ti p và ng x , cán b , công ch c, viên ch c ph i có thái lch s, tôn tr ng. Ngôn ng giao ti p ph i rõ ràng, m ch l c; không nói t c, nói ti ng lóng, quát n t. Trong giao ti p và ng x vi nhân dân: (i) Trong giao ti p và ng x vi nhân dân, cán b , công ch c, viên ch c ph i nhã nh n, l ng nghe ý ki n, gi i thích, h ng d n rõ ràng, c th v các quy nh liên quan n gi i quy t công vi c. (ii) Cán b , công ch c, viên ch c không c có thái hách d ch, nh ng nhi u, gây khó kh n, phi n hà khi th c hi n nhi m v . Trong giao ti p và ng x vi ng nghi p Trong giao ti p và ng x vi ng nghi p, cán b , công ch c, viên ch c ph i có thái trung th c, thân thi n, h p tác. Trong giao ti p qua in tho i Khi giao ti p qua in tho i, cán b , công ch c, viên ch c ph i x ng tên, c ơ quan, ơ n v nơi công tác; trao i ng n g n, t p trung vào n i dung công vi c; không ng t in tho i t ng t. 20