Phương thức biểu lộ giới tính của nam thanh thiếu niên đồng tính tại Hà Nội trước người thân và cộng đồng

Nội dung text: Phương thức biểu lộ giới tính của nam thanh thiếu niên đồng tính tại Hà Nội trước người thân và cộng đồng

1. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | Phương thức biểu lộ giới tính của nam thanh thiếu niên đồng tính tại Hà Nội trước người thân và cộng đồng Đặng Minh Điềm1, Trần Thị Hoa Mai2, Vũ Mạnh Linh2, Nguyễn Thị Hồng Nhung2, Bùi Ngọc Hà2, Nguyễn Thị Hằng2, Bùi Thị Tâm2, Trần Thị Mỹ Hạnh1 Nam thanh thiếu niên đồng tính (NTTNĐT) chịu nhiều kì thị trong xã hội, thậm chí từ chính gia đình. Do vậy quá trình biểu lộ giới tính gặp nhiều khó khăn, nhưng đó luôn là mong ước, khát khao thực hiện của họ. Nhằm tìm hiểu phương thức biểu lộ giới tính của NTTNĐT, chúng tôi thực hiện nghiên cứu định tính với phương pháp chọn mẫu “Hòn tuyết lăn” và áp dụng phỏng vấn sâu 15 đối tượng NTTNĐT, độ tuổi 18 – 25 tại Hà Nội. Kết quả nghiên cứu cho thấy NTTNĐT có phương thức biểu lộ giới tính đa dạng trước gia đình và xã hội. Trong gia đình thường biểu lộ ngay từ nhỏ, tuy nhiên không được chú ý và hỗ trợ từ cha mẹ. Khi lớn thường chấp nhận sống cuộc sống hai mặt. Với bạn bè có xu hướng tìm kiếm bạn cùng giới để sẻ chia và đồng cảm. Trong xã hội, họ cũng thường che giấu bản chất giới tính, một số biểu lộ rất rõ nét và hạnh phúc với lựa chọn đó. Từ đánh giá trên cần đề xuất các chương trình can thiệp bổ sung kiến thức về giới tính với những người thân trong gia đình, để họ có cái nhìn khách quan và khoa học hơn khi NTTNĐT biểu hiện xu hướng giới tính, đồng thời can thiệp của các nhóm công tác xã hội cũng nên hỗ trợ kịp thời tới nhóm đối tượng này. Từ khóa: nam thanh thiếu niên đồng tính, biểu lộ giới tính The self-sexual expression of young gay men with family members and other people of community in Hanoi Dang Minh Diem1, Tran Thi Hoa Mai2, Vu Manh Linh2, Nguyen Thi Hong Nhung2, Bui Ngoc Ha2, Nguyen Thi Hang2, Bui Thi Tam2, Tran Thi My Hanh1 Young gay men have suffered from stigma and discrimination by people in society, even from their family members. Therefore, their process of self-sexual expression encounters lots of difficulties despite their desire to have such an expression. Aiming at understanding of the way young gay men show self-sexual expression, a qualitative research was conducted with “snowball” sampling method 124 Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 Ngày nhận bài: 09.12.2015 Ngày phản biện: 20.12.2015 Ngày chỉnh sửa: 07.03.2016 Ngày được chấp nhận đăng: 10.03.2016 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112424 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
2. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | and in-depth interviews of 15 gay men, aged between 18 – 25 years, who are living in Ha Noi. The results showed that young gay men have different, diverse forms of self-sexual expression. They often manifested their sexual expression at early age. However, they received no attention and support from parents. When getting older, they choose to live with a two-sided life. They also find gay friends to share emotion and get empathy. In the society, they often conceal sexual nature, while some of them very clearly show self-sexual expression and feel happy with that choice. From the above assessment, there is no doubt that intervention programs need to focus on providing more knowledge about sexual orientation for family members to have objective and scientific perspective when their gay sons show sexual orientation. Social organizations should have more actions to support the gay community. Key words: young gay men, self-sexual expression Tác giả: 1. Trường Đại học Y tế Công cộng 2. Sinh viên lớp K12, Trường Đại học Y tế Công cộng 1. Đặt vấn đề này không chính thống, thậm chí còn ảnh hưởng xấu đến trẻ nam đồng tính. Thêm vào đó, những trẻ này Trong vài thập kỷ gần đây, xã hội đã có cái nhìn thường có tâm lý cảm thấy tội lỗi và xấu hổ về thiên tích cực hơn về người đồng tính, song tính và chuyển hướng tình dục của bản thân khi đối mặt với nhiều giới (LGBT). Tuy nhiên trên thực tế, do thuộc nhóm thông điệp tiêu cực được tuyên truyền bởi xã hội thiên hướng tình dục thiểu số, người đồng tính vẫn xung quanh về đồng tính luyến ái. Trong nghiên cứu phải chịu sự thành kiến, kỳ thị và phân biệt đối xử. của Viện Nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (iSEE) và Học viện Báo chí Tuyên truyền với chủ đề Tại Việt Nam, một nghiên cứu do tổ chức CARE truyền thông về đồng tính của báo in và báo mạng thực hiện, ước tính có khoảng 50.000 – 125.000 cho thấy trong số 312 bài viết đề cập tới vấn đề tâm người đồng tính, chiếm khoảng 0,06 - 0,15% dân số lý – xã hội của nhóm đồng tính thì 23% đề cập tới [1]. Tuy nhiên trong xã hội còn tồn tại cái nhìn hà bản năng tình dục và việc người đồng tính không khắc, nặng nề về quan niệm và tư tưởng giới tính, kiềm chế được bản năng tình dục được đề cập nhiều nhóm NTTNĐT vẫn phải đối mặt với nhiều hành vi nhất [2]. Quan hệ tình dục đồng giới được mô tả như thành kiến, sự kì thị và phân biệt đối xử tạo nên sự là có ma lực, khi đã dính vào thì sẽ không thể dứt ra khó khăn cho quá trình biểu lộ xu hướng giới tính của được và những người có quan hệ tình dục đồng giới họ. Ngay tại ngưỡng cửa của cuộc đời, khi NTTNĐT sẽ trượt dài trong các mối tình phiêu lưu với kết cục lần đầu tiên nhận ra xu hướng đồng tính của mình, không tốt đẹp. Những phát ngôn tương tự gặp nhiều họ thường trải qua cảm giác tiêu cực về tâm lý. Điều trên báo chí sẽ tạo ra định kiến về nhóm đồng tính này làm cho quá trình hình thành bản sắc giới tính và làm họ thấy khó khăn hơn trong quá trình biểu lộ diễn ra khó khăn hơn và có thể gây ra thách thức giới tính của mình. về tâm lý trong suốt cuộc đời. NTTNĐT phải tìm hiểu bản chất giới tính của mình mà không được hỗ Một câu hỏi đặt ra với NTTNĐT là nên hay trợ từ cha mẹ, người thân và cộng đồng. Những trẻ không nên biểu lộ xu hướng giới tính của mình. Một này thường tự tìm kiếm thông tin trên báo chí và số nhỏ dám công khai xu hướng tính dục nhưng lại các trang mạng xã hội, mà đôi khi những thông tin bị từ chối bởi các thành viên trong gia đình và bạn Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 125 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112525 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
3. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | bè. Thậm chí có người phải chịu hành vi đày ải về giới tính của mình, họ mong muốn thể hiện như thế thể xác từ chính người thân, như nhốt trong phòng nào với gia đình và xã hội và mong được nhìn nhận kín không cho tiếp xúc với bên ngoài trong thời gian như thế nào. Chúng tôi tiến hành nghiên cứu “Quan dài, bị đánh đập và chửi bới hay bị đem đi chữa niệm và những phương thức biểu lộ giới tính của “bệnh đồng tính” Một số khác lựa chọn cách bất thanh thiếu niên đồng tính nam tại Hà Nội trước chấp để từ bỏ và sống cuộc sống tự do với nhiều bất cộng đồng và người thân năm 2015”. trắc của cuộc sống. Một vài đối tượng bị phát hiện khi chưa kịp chuẩn bị và rơi vào nhiều sự bất trắc, Trong khuôn khổ bài báo này, nhóm nghiên một số nhỏ thì tìm cách để công khai với cha mẹ, cứu xin được đề cập đến phương thức biểu lộ xu người thân [3]. hướng giới tính đồng tính trước người thân và cộng đồng. Qua kết quả nghiên cứu này, chúng tôi hy Tại Việt Nam, một số nghiên cứu do trung tâm vọng có thể giúp cộng đồng hiểu được những iSEE phối hợp với UNDP và USAID thực hiện, cho phương thức biểu lộ giới tính cũng như những khát thấy trong năm 2009, chỉ có 2,5% người đồng tính khao được biểu lộ giới tính, tình cảm của thanh thiếu nam (ĐTN) biểu lộ xu hướng giới tính của mình hoàn niên đồng tính nam với người thân và cộng đồng. toàn và 5% biểu lộ gần như hoàn toàn, 32,5% không biểu lộ xu hướng tính dục và 35% chỉ biểu lộ một thời Nghiên cứu cũng mong muốn cha mẹ, người điểm nào đó trong cuộc sống [4]. Phần lớn người ĐTN thân và bạn bè của NTTNĐT có cái nhìn cởi mở không biểu lộ xu hướng giới tình vì cho rằng bố mẹ hơn, bao dung hơn, thông cảm và chấp nhận giới sẽ buồn phiền hoặc bị từ chối với những phản ứng tiêu tính của con cái và bạn bè mình. Từ đó, giúp người cực từ cha mẹ, người thân, bạn bè và đồng nghiệp. đồng tính có thể sống thật với chính mình, tự tin thể Chính hành vi kì thị của xã hội dẫn khiến cho họ sống hiện bản thân, giảm bớt lo lắng, sợ hãi khi muốn khép mình trong một vỏ bọc như vậy. biểu lộ bản thân trước cộng đồng. Với những người chuyển giới thì việc biểu lộ 2. Đối tượng và phương pháp nghiên cứu giới tính với họ rất rõ nét. Tuy nhiên họ lại nhận lại sự kỳ thị rất lớn từ những người xung quanh. Ở độ tuổi đang còn đi học trong nhà trường, nhiều người Thiết kế nghiên cứu: Nghiên cứu định tính, sử chuyển giới đã không thể che giấu khao khát được dụng phương pháp phỏng vấn sâu thể hiện bản dạng giới của mình, nên dễ dàng trở thành tâm điểm trêu chọc và phân biệt đối xử của Đối tượng nghiên cứu: Thanh thiếu niên đồng giáo viên và bạn bè trong nhà trường [5]. tính nam, độ tuổi từ 18 – 25, đang sinh sống trên địa bàn Hà Nội, đồng ý tham gia nghiên cứu. Nhiều năm trở lại đây, nhóm người LGBT nói chung và ĐTN nói riêng trở thành đối tượng trong Phương pháp chọn mẫu: nhiều nghiên cứu, dự án can thiệp của các tổ chức phi chính phủ. Nhưng hầu hết các nghiên cứu này chỉ Nghiên cứu được thực hiện trên 15 NTTNĐT. tập trung vào chương trình can thiệp phòng chống Áp dụng tiếp cận đối tượng bằng phương pháp hòn bạo lực, nâng cao nhận thức và phòng ngừa HIV/ tuyết lăn. Đối tượng tiếp cận đầu tiên được lựa chọn AIDS [6]. Nhóm nghiên cứu nhận thấy, hiện nay là một ĐTN 21 tuổi đã công khai với bạn bè và đồng xã hội hay truyền thông và thậm chí ngay chính các ý tham gia nghiên cứu. Các đối tượng tiếp theo được đồng tính nam còn chưa thực sự hiểu rõ các thông đối tượng này giới thiệu với nguyên tắc đa dạng về tin về xu hướng tính dục, bản dạng giới hay một số độ tuổi, nghề nghiệp. Sau phỏng vấn mỗi đối tượng, vấn đề khác đang tồn tại trong cộng đồng, từ đó dẫn nhóm nghiên cứu bàn luận, phân tích để bổ sung đến sự kì thị và phân biệt đối xử vẫn diễn ra thường và chỉnh sửa bộ công cụ. Sau khi phỏng vấn 7 đối xuyên với nhóm ĐTN. tượng, nhóm nhận thấy nhiều thông tin giống nhau được thu thập. Điều này có thể do các đối tượng trên Nhu cầu được cộng đồng và người thân chấp quen biết với nhau nên nhóm đã dừng lại và tìm một nhận giới tính là điều vô cùng quan trọng đối với đối tượng tiếp cận mới. NTTNĐT. Trước mong muốn tìm kiếm câu trả lời rằng liệu các NTTNĐT khi phát hiện ra xu hướng Hòn tuyết lăn mới là một ĐTN 20 tuổi, đã công 126 Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112626 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
4. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | khai với bạn bè và đồng ý tham gia nghiên cứu. Tám Phương pháp xử lý số liệu ĐTN tiếp theo do đối tượng này giới thiệu. Sau khi phỏng vấn tiếp tục 8 đối tượng, chúng tôi nhận thấy Sau khi phỏng vấn thực hiện gỡ băng và rà soát lượng thông tin thu được đã bão hòa nên quyết định các thông tin thu được. Các đối tượng được quản lý dừng phỏng vấn. thông tin theo mã số phỏng vấn. Quá trình mã hóa số liệu được diễn ra theo phương pháp open-code Hai nhóm đối tượng đã lựa chọn có tính đa dạng (mã hóa mở), các code được cắt dán thủ công trên và phong phú: về độ tuổi (18 – 25), nghề nghiệp (học giấy khổ A0, cụ thể như sau: sinh, sinh viên, nhân viên văn phòng, thất nghiệp ), quê quán (thành thị, nông thôn, miền núi ), có đối Xây dựng khung sơ đồ nội dung tổng quát: Dựa tượng đã công khai với gia đình và xã hội, có đối vào bộ câu hỏi phỏng vấn và mục tiêu nghiên cứu tượng chỉ mới công khai với bạn bè xung quanh mà đưa ra các chủ đề thông tin chính, trong mỗi chủ đề chưa công khai với gia đình, có đối tượng chưa công lại có nhiều luận điểm nhỏ. Sau đó tổng hợp các chủ khai. Tất cả 15 người đều rất cởi mở, chia sẻ rất đề thành một sơ đồ và trình bày lên giấy khổ A0, nhiều thông tin bổ ích. Điều này tạo một thuận lợi rất mỗi chủ đề được tô một màu riêng và dành ra các lớn cho việc thu thập thông tin của nghiên cứu này. khoảng trống để dán và bổ sung thông tin. Tuy nhiên, nghiên cứu của chúng tôi chưa có cơ Cắt dán thông tin vào sơ đồ: Mỗi thành viên đọc hội tiếp cận với các đối tượng có xu hướng biểu lộ giới bản gỡ băng ghi chú các thông tin theo các chủ đề. tính rõ ràng (ĐTN thích mặc đồ nữ giới, biểu hiện tính Sau đó chọn thông tin vào nội dung chủ đề phù hợp cách như nữ giới ) và các ĐTN ở độ tuổi trưởng thành và dán vào sơ đồ, đánh dấu cùng màu với chủ đề. hơn (30 - 40) do đó có thể bỏ sót những thông tin khác Sau mỗi cuộc phỏng vấn, nhóm lại bổ sung thêm biệt so với nhóm 15 đối tượng trên. Đây là hạn chế vào sơ đồ các chủ đề hoặc luận điểm mới mà các trong nghiên cứu này và nhóm hi vọng có thể tìm hiểu đối tượng cung cấp. Từ đó, sơ đồ dần được hoàn sâu hơn trong các nghiên cứu tiếp theo. thiện cho đến khi kết thúc phỏng vấn. Phương pháp thu thập số liệu 3. Kết quả và bàn luận Áp dụng phương pháp phỏng vấn sâu, đây là Biểu lộ xu hướng giới tính là một quá trình, là phương pháp thích hợp để thu thập thông tin từ cuộc tìm kiếm dài lâu, chứ không phải là một hành TTNĐTN. động hay một câu nói. Hơn tất cả, động lực thúc đẩy họ muốn biểu lộ giới tính chính là khát khao được Phỏng vấn viên: Tất cả các thành viên trong biết đến và được yêu thương theo đúng con người nhóm nghiên cứu. thật của mình. NTTNĐT có những cách thức biểu lộ giới tính rất khác nhau với gia đình, bạn bè và trong Quá trình phỏng vấn sâu: Trước phỏng vấn, cộng đồng. nhóm làm quen với các bạn TTNĐTN qua điện thoại và facebook, giới thiệu về nghiên cứu để tạo 3.1. Phương thức biểu lộ xu hướng giới tính sự thoải mái và tin tưởng. Cách nói chuyện thân của NTTNĐT với gia đình thiện của các thành viên trong nhóm tạo cảm giác gần gũi và tự tin chia sẻ cho các TTNĐTN. Một Phần đông các ĐTN đều có biểu lộ xu hướng điều tra viên thực hiện phỏng vấn chính. Một trợ lý đồng tính ngay từ khi còn bé. Dù khi đó chưa hiểu ghi lại vắn tắt các thông tin quan trọng, những thay “đồng tính” là gì, nhưng NTTNĐT độ tuổi dưới 10 đổi sắc thái tình cảm của đối tượng phỏng vấn để có những hành vi khác biệt. Việc biểu lộ giới tính kết quả phân tích được trung thực, khách quan và rất tự nhiên như thích thú với đồ trang điểm, mặc chính xác nhất. váy hay chơi búp bê. Một NTNĐT chia sẻ khi còn nhỏ thì “Son siếc thì cũng nghịch, có dùng trộm của Địa điểm phỏng vấn là những nơi yên tĩnh, ít mẹ một tẹo” (PVS - ĐTN, 21 tuổi). Trong giai đoạn người như quán cà phê hay phòng trọ của đối tượng, này, phần lớn cha mẹ thường không để ý, quan tâm nhằm đảm bảo thu được thông tin tốt nhất và có tính đến tâm sinh lý của trẻ và thường cho rằng trẻ con bảo mật cao. nó thế, con họ sẽ thay đổi khi chúng lớn lên. Một số Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 127 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112727 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
5. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | trường hợp, cha mẹ còn ủng hộ với hành động của được bí mật khủng khiếp của mình và họ sẽ mất tất trẻ. “Hồi năm chưa học mẫu giáo, có chị họ ở cạnh cả. Điều này ảnh hưởng không nhỏ tới tâm lý và sức nhà có mặc váy ý, thấy đẹp thế là đòi mẹ mua thì mẹ khỏe tâm thần của người đồng tính. cũng mua cho mặc” (PVS - ĐTN, 23 tuổi). Trong khi người dị tính nhìn nhận các hành vi trên cực kì khác Khi bố mẹ đề cập đến chuyện lấy vợ, họ thường biệt thì người ĐTN coi đó là hành vi bình thường, tự lảng tránh sang nội dung khác hoặc tìm cách trì nhiên. “Thì giống như bạn này thích màu này, bạn hoãn với hi vọng kéo dài càng lâu càng tốt. “Mẹ em kia thích màu kia, thì đấy là 2 người có sở thích khác nói kiểu là Thế mày không định lấy vợ thì mày ở nhau thôi” (PVS - ĐTN, 21 tuổi). một mình à? Vâng, con ở một mình cũng được” (PVS – ĐTN 20 tuổi). Bước vào độ tuổi dậy thì, NTTNĐT nhận định rõ nét hơn về giới tính và bắt đầu có sự lo lắng mơ Nhiều người ĐTN lựa chọn rút lui và chấp nhận hồ sợ cha mẹ phát hiện ra điều bất thường của họ. kết hôn với người khác giới dù không có tình cảm và Sự biểu lộ xu hướng giới tính trong gia đình của trẻ hấp dẫn giới tính. Kết quả là họ phải căng thẳng để thường không quá rõ ràng. Cha mẹ cũng thường che giấu bản chất thật với vợ, đồng thời vẫn lén lút không để ý nhiều và cho rằng đó là tâm lý chung của tìm kiếm bạn tình đồng giới. Những người này thường độ tuổi “ẩm ương”. Đây là giai đoạn cần sự hỗ trợ sống trong tâm lý mặc cảm và dằn vặt bản thân mà nhiều nhất về tâm sinh lý, cũng như cung cấp thông không biết chia sẻ cùng ai, cũng không có nơi nào tin cho trẻ tìm hiểu về bản chất giới tính, nhưng trên giúp họ giải tỏa được gánh nặng tâm lý này. Một số thực tế đa số các trường hợp trẻ lại không nhận được người ĐTN chấp nhận kết hôn vì danh dự của gia sự hỗ trợ này từ cha mẹ. NTTNĐT thường phải chới đình, một phần khác vì quan điểm rằng chuyện lấy với, tự tìm hiểu bản chất giới của mình, đồng thời vợ là bổn phận và trách nhiệm đương nhiên của một phải che giấu cảm xúc thực với bố mẹ. người con trai. Họ cho rằng lấy vợ chính là làm tròn chữ hiếu với cha mẹ “...kể cả như bọn anh là gay gót.... Một số người khi bị gia đình phát hiện ra thì họ Không có vấn đề gì cả, đấy là nó, gần như là lấy chồng thường nhận sự phản đối gay gắt và có những hành sinh con hay là lấy vợ đẻ con nó là trách nhiệm, nghĩa động mang tính tiêu cực. “Bố tát anh, bố bảo là “tao vụ” (PVS - ĐTN, 25 tuổi). Những đối tượng này, họ không bao giờ chấp nhận chuyện ấy” rồi “giết tao đi chắc chắn không biểu lộ xu hướng giới tính với cha rồi làm gì thì làm”. (PVS - ĐTN, 23 tuổi) hay “Bố mẹ và cộng đồng (gay kín). thì bình thường, mẹ ngất lên ngất xuống mang con đi bệnh viện, cúng bái này nọ” (PVS - ĐTN 21 tuổi). Sự Hầu hết các TTNĐTN đều cho rằng việc công kì thị đến từ chính người thân và thường khiến họ tổn khai hay biểu lộ xu hướng giới tính với họ hàng thương về tâm lý, dễ rơi vào cảm giác bi quan, chán là không cần thiết vì họ hàng ít có ảnh hưởng đến chường, rất nhiều người đã tìm đến cái chết khi nghe cuộc sống của họ. “Anh cũng không thích họ hàng những lời nhục mạ của người mà họ yêu thương. dây dưa Kệ thôi, việc họ hàng chấp nhận hay không Một số ít trẻ may mắn hơn, họ bộc lộ xu hướng giới cũng không quan trọng nữa.” (PVS - ĐTN, 23 tuổi). tính và nhận được sự sẻ chia và đồng cảm của bố mẹ. Những người này không còn gặp khó khăn gì từ phía 3.2 Phương thức biểu lộ xu hướng giới tính gia đình và việc biểu lộ xu hướng giới tính diễn ra của NTTNĐT với bạn bè một cách tự nhiên. NTTNĐT trong độ tuổi dưới 10 có những hành Với NTNĐT độ tuổi trưởng thành, trong mối vi biểu lộ xu hướng giới tính rất đơn giản và khác quan hệ gia đình, họ thường chấp nhận cuộc sống hai biệt với các bạn nam cùng tuổi. Họ thích chơi những mặt: một mặt thì sống theo bản năng và xu hướng trò chơi con gái nhẹ nhàng, không thích các trò nam giới tính đồng giới, mặt khác thì lại gồng mình để tính như đá bóng, đánh trận giả. “Bọn mình đây hay hoàn thành vai diễn đàn ông nam tính trong gia chơi với các bạn nữ, nhảy dây, chơi chuyền, trốn tìm, đình. Họ thường cố gắng che giấu bản chất giới tính nói chung là mấy trò con gái nhẹ nhàng thôi”. Hay với người thân của mình “Nhà anh thì sẽ gần như là “Mình không đánh nhau với chúng nó này, không anh sẽ không muốn để cho gia đình biết mình là như chơi với bọn con trai quá nhiều ý.” (PVS - ĐTN, 21 thế.”(PVS - ĐTN, 22 tuổi). Họ luôn sống trong nỗi tuổi). Đôi khi chỉ là muốn được chơi cùng với bạn lo lắng thường trực một ngày nào đó cha mẹ biết nam mà họ quý mến. “Cấp 1 đã thích chơi với bọn 128 Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112828 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
6. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | con trai lắm...Hồi đấy thích một bạn con trai, đến bây càng được hình thành nhiều thêm, nên cách thức giờ vẫn còn thích, đi đâu cũng muốn đi cùng hết.” biểu lộ xu hướng giới tính cũng hết sức đa dạng. (PVS - ĐTN,20 tuổi). Quyết định biểu lộ giới tính với bạn bè thân thiết Bước vào độ tuổi thiếu niên, nam đồng giới có thể dẫn đến những chuyển biến lớn trong các mối chập chững với tình yêu đầu đời và chỉ có cảm giác quan hệ, đặc biệt là niềm tin. Vì vậy TTNĐTN cũng yêu đương với các bạn nam chứ không phải các bạn nghiêm túc và cẩn thận trong việc công khai và biểu nữ. “Nhưng lúc đấy mình không thích con nào hết, lộ giới tính với bạn bè. Họ đều chủ động bộc lộ với mình chỉ là, mình không nói ra là mình thích thằng bạn bè thân qua cách nói chuyện trực tiếp. Nhưng đấy, nhưng trong đầu luôn luôn nghĩ về nó ấy.” (PVS để thừa nhận trực tiếp, họ đã “cẩn trọng” đi từng - ĐTN, 20 tuổi). Trong khi các bạn trai cùng tuổi bước dần dần, lập kế hoạch với mong muốn mọi thứ thường bàn tán sôi nổi về bạn nữ và tò mò về cơ thể có thể diễn ra suôn sẻ và bạn bè sẽ đón nhận giới nữ giới thì hầu hết người ĐTN không cảm thấy hứng tính thật của mình tích cực “Thằng bạn thân thì hôm thú và tỏ ra thờ ơ, nhưng lại biểu hiện ngại ngùng và đấy đi uống rượu rồi 2 thằng chơi trò ngồi đối mặt xấu hổ khi nhìn thấy hình ảnh gợi cảm của đàn ông. nhau xong rồi uống một chén là nói một điều thật “Chúng nó bàn tán về gái mà mình ngại không chịu của mình, thằng kia cứ uống đến lúc say rồi thì mình được, mình chẳng biết gì, mình không có hứng thú gì tuôn ra” (PVS - ĐTN, 22 tuổi). hết” (PVS - ĐTN, 21 tuổi). Một số TTNĐTN chưa đủ can đảm để thừa nhận Ở độ tuổi này, hầu hết các ĐTN đều thích nổi bật, trực tiếp thì họ chọn cách bộc lộ giới tính thông qua họ bắt đầu chú ý đến phong cách ăn mặc và vẻ bề việc nhắn tin cho bạn thân. “Ừ, cũng nhắn tin bảo ngoài của mình. Một vài người chia sẻ thường thích với bạn anh là thích con trai” (PVS - ĐTN, 23 tuổi) quần áo có màu sắc sặc sỡ, bắt mắt và bó chẽn cơ thể để khoe sự gợi cảm về hình thể. “Chỉ có lúc lớn lên Mạng xã hội cũng là con đường hiệu quả giúp thì mình ăn mặc hơi lòe loẹt thôi không mặc những biểu lộ giới tính với những người xung quanh. “ quần áo bình thường như là trai thẳng” (PVS - ĐTN, thỉnh thoảng có chuyện là mình cảm nắng hay thích 20 tuổi). Họ thường thích chải chuốt và chăm sóc cơ thằng nào đấy thì thỉnh thoảng cũng có lúc mình viết thể, thích tập thể hình để có cơ thể đẹp. Trong cách lên (trang điện tử cá nhân của lớp trên facebook), bọn ăn nói, chính các ĐTN thừa nhận rằng mình có hơi nó đọc bọn nó tự biết thôi.” (PVS - ĐTN, 23 tuổi) điệu đà, mặc dù nhiều lúc không cố ý. “Nói chung là nói năng, đi đứng nó cũng hơi điệu đà một chút, Kết nối và duy trì mối quan hệ thân thiết, chia thường là như thế. Kể cả là men đến mấy thì men cũng sẻ các thông tin liên quan đến xu hướng giới và cuộc hơi điệu đà một chút” (PVS - ĐTN, 19 tuổi). sống của mình với những người cùng giới. Chia sẻ những suy nghĩ, tình cảm liên quan đến giới tính, thể TTNĐTN tìm kiếm và chia sẻ các thông tin hiện bản thân trên các trang mạng xã hội. Với sự phát liên quan đến xu hướng giới của mình với những triển của khoa học công nghệ cùng với bùng nổ của người cùng giới và bạn thân. Họ thường biểu lộ với internet, cộng đồng người đồng tính kết nối với nhau những người trong giới vì họ cho rằng đó là những rất dễ dàng và thành lập những nhóm, câu lạc bộ với người giống mình và hiểu mình nhất. Cùng với đó, số lượng thành viên rất lớn. Bên cạnh đó, có rất nhiều họ cũng bắt đầu nhận diện ra xu hướng giới tính của chương trình, sự kiện ủng hộ người đồng tính được tổ mình và thể hiện rõ nhất quá trình đấu tranh nội tâm chức tạo môi trường giao lưu rộng rãi. Họ cởi mở và bên trong để có những biểu hiện ra bên ngoài. trao đổi thông tin, chia sẻ với nhau thoải mái, phá bỏ được những rào cản. “Mình cũng tham gia nhiều các Khi trưởng thành hơn, người ĐTN thường dành sự kiện như thế rồi nên mình thấy thì vui nhất là lần tình cảm đặc biệt cho người cùng giới. Đa số đầu tiên. Mình xem cái sự kiện này nó vui nhất thôi vì thường xuyên dẫn bạn nam về nhà chơi nhiều hơn, mình hòa đồng nhiều hơn ” (PVS - ĐTN, 19 tuổi). rất ít khi dẫn bạn gái về nhà chơi. Nếu có cũng chỉ nhằm mục đích che đậy với người thân. Ở độ tuổi 3.3 Phương thức biểu lộ xu hướng giới tính này, người đồng tính nam đã có sự nhận diện rõ nét của NTTNĐT trước cộng đồng về giới tính. Họ bắt đầu có những âu lo và suy nghĩ về tương lai. Đồng thời các mối quan hệ xã hội ngày Ngày nay, xã hội đã rất phát triển, quan niệm Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 129 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 112929 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
7. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | về đồng tính không còn quá xa lạ, nhưng với nhiều hạnh phúc với sự lựa chọn được là chính bản thân người lớn tuổi thì “đồng tính vẫn là cái gì đó cực kỳ mình khi diện áo đầm, đội tóc giả hóa thân thành ghê sợ và đáng ghê tởm” PVS - ĐTN, 25 tuổi). Họ một người phụ nữ. thường có những câu miệt thị về gay, pêđê hay tương tự như vậy. Việc sợ phải đối diện với cái nhìn không 4. Kết luận thiện cảm của cộng đồng xung quanh đã khiến phần lớn ĐTN có suy nghĩ sẽ che giấu và không biểu lộ TTNĐTN có những phương thức biểu lộ xu hướng ra bên ngoài xu hướng đồng giới của mình. “Những giới tính khác nhau với gia đình và trước xã hội. người mà họ không biết thì mình cũng cần gì phải đến để tự nhiên nói với họ tao là gay. Thế thì nói ra để Trong gia đình, phần đông các ĐTN đều có làm gì? Nói ra mình cũng không được ưu tiên, mà nói những biểu lộ một cách tự nhiên xu hướng đồng tính ra mình cũng không được thưởng, cho nên là không ngay từ khi còn bé, đến tuổi dậy thì đã có nhận biết cần.” (PVS - ĐTN, 22 tuổi). rõ nét hơn về bản chất giới tính, tuy nhiên thường cha mẹ ít để ý và không có sự hỗ trợ về tâm sinh lý Với người ĐTN sinh ra ở vùng nông thôn thì với trẻ. Ở giai đoạn trưởng thành, họ thường chấp biểu lộ giới tính lại càng trở nên khó khăn hơn rất nhận cuộc sống hai mặt, vừa sống thật với giới tính, nhiều. Người dân tại những khu vực này vẫn có tư vừa che giấu bí mật với cha mẹ và người thân. tưởng cổ hủ và lạc hậu về đồng tính. Họ vẫn có niềm tin và sự áp đặt rằng con trai sinh ra là phải Biểu lộ xu hướng giới tính với bạn bè trong giai lấy vợ sinh con. “Mình nghĩ công khai khó khăn thì đoạn còn bé cũng có sự khác biệt, trẻ ĐTN thường rất là nhiều Với cả họ toàn là những người tỉnh lẻ ưa thích các trò con gái nhẹ nhàng. Khi lớn lên trẻ thì cái tin tức đến với họ rất là ít, không có nhiều như có xu hướng tìm kiếm bạn bè cùng giới để chia sẻ trên thành phố, việc comeout rất khó khăn” (PVS - tâm tư tình cảm và giải đáp các thắc mắc. Với bạn bè ĐTN, 23 tuổi). bình thường họ thường có sự nghiêm túc và cẩn thận khi biểu lộ giới tính. Một số người ĐTN, khi tự tin về cuộc sống như có công việc ổn định, tự lập về tài chính, họ sẵn Phần lớn NTTNĐT không biểu lộ giới tính trước sàng biểu lộ xu hướng giới tính với mọi người xung xã hội do lo sợ bị kỳ thị. Một số biểu thị rất rõ nét quanh và gia đình. Khi đó họ muốn được sống thật giới tính, dù bị kỳ thị nhưng họ có sự hạnh phúc khi với chính bản thân và thoải mái với cuộc sống, được là chính mình. không có sự che đậy và lo sợ mọi người phát hiện ra bí mật giới tính của mình. “Chẳng qua mình công 5. Khuyến nghị khai ấy để cho mọi người hiểu rõ được là mình tại sao mình lại yêu một thằng con trai khác thôi. ” Cần có chương trình can thiệp chú ý hơn trong (PVS - ĐTN, 22 tuổi). việc bổ sung kiến thức về giới tính/đồng tính với những người thân trong gia đình, cũng như các thanh Nhiều TTNĐTN có xu hướng biểu lộ giới tính thiếu niên tại các trường để họ có cái nhìn khách rất rõ ràng với cộng đồng bằng vẻ bể ngoài (bóng quan và khoa học hơn, cởi mở và bao dung hơn, lộ) như mặc đồ của phụ nữ, đội tóc giả, trang điểm đồng cảm và chia sẻ khi con cái hay bạn bè của họ Những đối tượng này thường thường bị nhìn với ánh biểu lộ xu hướng giới tính. mặt kỳ thị nhiều hơn của xã hội, thậm chí cả chính từ những người cùng giới. Họ thường bị gọi với những Các can thiệp từ phía các nhóm công tác xã hội cái tên mang tính miệt thị như bóng lộ, lại cái, bóng nên hỗ trợ kịp thời đến cộng đồng của người đồng dẹo và thường xuyên bị trêu chọc, bắt nạt, đánh tính nam, đặc biệt trong các giai đoạn thiếu niên khi đập. Nhiều người bị phân biệt đối xử không công họ đang mò mẫm tìm hiểu bản chất giới của mình bằng trong công việc hay bị đuổi việc vì xu hướng hay trong các giai đoạn khó khăn khi họ biểu lộ xu giới tính của họ. Nhưng dường như họ lại cảm thấy hướng giới tính với cha mẹ và xã hội. 130 Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 113030 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM
8. | TỔNG QUAN & NGHIÊN CỨU | Tài liệu tham khảo Tiếng Anh Tiếng Việt 1. Donn Colby, Nghia Huu Cao, and Serge Doussantousse (2004), “Men who have sex with men and HIV in Vietnam: 2. Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường ; Khoa Xã A Review”. AIDS Education and Prevention, I. 16: p. 45 - 54, hội học - Học viện Báo chí và tuyên truyền, Trần Đoàn Lâm Available from URL: (2011) “ Thông điệp truyền thông về đồng tính luyến ái trên wnload?doi=10.1.1.577.5301&rep=rep1&type=pdf. báo in và báo mạng”, Nhà xuất bản thế giới, Hà Nội, 12 - 13. 3. Jorm, A., et al (2003), “Cohort difference in sexual 5. Phạm Quỳnh Phương, Lê Quang Bình, Mai Thanh Tú orientation: results from a large age-stratified population - Viện nghiên cứu Xã hội, Kinh tế và Môi trường (2012) sample” Gerontology, I.49(6), 392 - 395, Available from “Khát vọng được là chính mình: Người chuyển giới ở Việt URL: Nam – những vấn đề thực tiễn và pháp lý”, Nhà xuất bản thế giới, Hà Nội, 30 - 31. 4. United Nations Development Programme, USAID, iSEE (2014), “BEING LGBT IN ASIA: VIET NAM COUNTRY 6. Phạm Quỳnh Phương (2013), “Người đồng tính, song tính REPORT - A Participatory Review and Analysis of the và chuyển giới ở Việt Nam: Tổng luận các nghiên cứu”, Nhà Legal and Social Environment for Lesbian, Gay, Bisexual xuất bản Khoa học xã hội, Hà Nội. and Transgender (LGBT) Persons and Civil Society”, Available from URL: files/documents/1861/Being_LGBT_in_Asia_Viet_Nam_ report_ENG.pdf. Tạp chí Y tế Công cộng, 3.2016, Số 40 131 YYTCCTCC ssoo ddacbietacbiet TT33 - rruot.indduot.indd 113131 44/7/2016/7/2016 99:42:13:42:13 PPMM