Nghiên cứu tác dụng và cơ chế hạ huyết áp của cao lỏng “ngưu sâm tra” trên thực nghiệm

Nội dung text: Nghiên cứu tác dụng và cơ chế hạ huyết áp của cao lỏng “ngưu sâm tra” trên thực nghiệm

1. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 NGHIÊN C ỨU TÁC D ỤNG VÀ C Ơ CH Ế H Ạ HUY ẾT ÁP C ỦA CAO L ỎNG “NG ƯU SÂM TRA” TRÊN TH ỰC NGHI ỆM Nguy ễn Th ị Minh Thúy, Nguy ễn Ti ến Ph ượng Nguy ễn Th ị H ạnh, Tr ần M ạnh Kiên Tr ường Đại h ọc Y D ược – Đại h ọc Thái Nguyên TÓM T ẮT Qua nghiên c ứu tác d ụng và c ơ ch ế h ạ huy ết áp c ủa cao l ỏng Ng ưu sâm tra (NST) trên th ực nghi ệm chúng tôi th ấy: Cao l ỏng NST li ều 3g/kg làm gi ảm huy ết áp 18,7%, kéo dài trên 130 phút. V ới li ều 6g/kg làm gi ảm huy ết áp 27,8%, kéo dài trên 130phút. Thu ốc li ều 6g/kg đã phong t ỏa m ột ph ần tác d ụng c ủa adrenalin trên h ậu h ạch giao c ảm và nicotin trên h ạch phó giao c ảm c ủa h ệ th ần kinh th ực v ật. Trên tim ếch cô l ập, thu ốc ở n ồng độ th ấp 3%, 6% làm gi ảm nh ẹ t ần s ố tim và tăng nh ẹ biên độ tim không có ý ngh ĩa (p>0,05). V ới n ồng độ 8% thì t ần s ố tim gi ảm 23,1% có ý ngh ĩa (p<0,05) biên độ gi ảm 15% không có ý ngh ĩa (p>0,05). Trên tim ếch cô l ập thu ốc 6% đã làm gi ảm m ột ph ần tác d ụng c ủa adrenalin 1/10000. Khi s ử d ụng thu ốc n ồng độ 6% th ấy nhu độ ng và biên độ của ru ột th ỏ gi ảm đi rõ r ệt 41% có ý ngh ĩa (p<0,05). Dùng thu ốc v ới 3g/kg, 6g/kg th ấy ho ạt độ ng của chu ột gi ảm, đáp ứng v ới kích thích, không gây ng ủ, bám tr ụ quay t ốt. Thu ốc v ới li ều 3g/kg, 6g/kg có tác d ụng l ợi ti ểu trong 6h và th ời gian l ợi ti ểu cao nh ất sau 4h s ử d ụng thu ốc so v ới lô ch ứng, t ăng t ừ 48% (li ều 3g/kg) và 74% (li ều 6g/kg). Từ khóa: Tác d ụng, c ơ ch ế tác d ụng, cao l ỏng NST ĐẶT V ẤN ĐỀ * Bài thu ốc Ng ưu sâm tra là bài thu ốc kinh Cùng v ới s ự phát tri ển c ủa kinh t ế, xã h ội, đờ i nghi ệm, có 7 v ị d ễ ki ếm, t ận d ụng được ngu ồn d ược li ệu có s ẵn trong n ước. Để bài sống v ật ch ất không ng ừng được nâng cao, s ố thu ốc có th ể được ứng d ụng điều tr ị trên lâm ng ười b ị m ắc các b ệnh t ăng huy ết áp và r ối sàng r ộng rãi, gi ải thích được c ơ ch ế tác dụng lo ạn chuy ển hoá lipid máu trong c ộng đồ ng của thu ốc, chúng tôi ti ến hành nghiên c ứu đề ngày càng gia t ăng. Hi ện nay y h ọc hi ện đạ i tài: “ Nghiên c ứu tác d ụng và m ột s ố c ơ ch ế đã s ử d ụng nhi ều bi ện pháp điều tr ị r ối lo ạn hạ huy ết áp c ủa cao l ỏng Ng ưu sâm tra trên lipid máu và t ăng huy ết áp nh ư thay đổi ch ế động v ật th ực nghi ệm” v ới m ục tiêu sau: độ ăn u ống, ch ế độ sinh ho ạt rèn luy ện th ể l ực 1. Đánh giá tác d ụng h ạ huy ết áp c ủa bài hợp lý, đặ c bi ệt là dùng thu ốc. Tuy nhiên, thu ốc Ng ưu sâm tra trên th ực nghi ệm. nhi ều lo ại thu ốc dùng trong điều tr ị t ăng 2. Tìm hi ểu c ơ ch ế h ạ huy ết áp c ủa bài thu ốc huy ết áp và r ối lo ạn chuy ển hoá lipid máu có Ng ưu sâm tra trên th ực nghi ệm giá thành khá cao và còn nhi ều tác d ụng ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP không mong mu ốn nh ư: đầy b ụng, m ệt m ỏi, NGHIÊN C ỨU bu ồn nôn, t ăng men gan Ngày nay, đặc bi ệt Đối t ượng nghiên c ứu là ở các n ước đang phát tri ển quay l ại nghiên cứu s ử d ụng ngu ồn d ược li ệu t ự nhiên dùng Các lo ại súc v ật được s ử d ụng trong nghiên cứu làm thu ốc phòng, ch ữa b ệnh t ăng huy ết áp, gi ảm lipid máu. Nhi ều bài thu ốc được nhân - Chu ột nh ắt tr ắng (Musmusculus) ch ủng dân s ử d ụng điều tr ị lâm sàng có k ết qu ả kh ả Swiss, tr ọng l ượng 20 ± 2 g, t ừ 6 – 8 tu ần tu ổi. quan nh ưng ch ưa ch ứng minh được độ c tính và c ơ ch ế tác d ụng. - Th ỏ c ả hai gi ống kh ỏe m ạnh, tr ọng l ượng 1,8 - 2,2 kg, không phân bi ệt gi ống. - Ếch c ả hai gi ống, tr ọng l ượng 100- 150 g. * Tel: 0915 532829 285 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
2. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 - Chó c ả hai gi ống, kh ỏe m ạnh, tr ọng l ượng 8 - Dụng c ụ th ủy tinh. – 12kg. - Bơm kim tiêm. - Các động v ật th ực nghi ệm được nuôi theo - Huy ết áp k ế th ủy ngân. tiêu chu ẩn phòng thí nghi ệm t ại b ộ môn D ược - Tr ụ quay. lý tr ường Đạ i h ọc Y - Dược Thái Nguyên. PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C ỨU Thành ph ần bài thu ốc nghiên c ứu Ph ươ ng pháp nghiên c ứu Công th ức bài thu ốc nghiên c ứu g ồm 7 v ị thu ốc sau : Sử d ụng ph ươ ng pháp nghiên c ứu th ực nghi ệm so sánh các m ẫu độ c l ập có đố i Thổ ph ục linh 30g Sơn tra 20g ch ứng. Ng ưu t ất 20g Đan sâm 15g Ph ươ ng pháp ch ọn m ẫu Hà th ủ ô đỏ 30g Nấm linh chi 10g Đối v ới độ ng v ật th ực nghi ệm, ch ọn m ẫu Th ảo quy ết minh 20g ng ẫu nhiên để đưa vào các nhóm th ử nghi ệm. Đặc điểm các v ị thu ốc trong bài thu ốc đề u đạ t Ch ọn c ỡ m ẫu tiêu chu ẩn D ược điển Vi ệt Nam III. - Chu ột nh ắt tr ắng (Musmusculus) ch ủng Dạng thu ốc s ử d ụng Swiss, tr ọng l ượng 20 ± 2g, 6- 8 tu ần tu ổi, 80 Dược li ệu dùng trong bài thu ốc được cung con th ử tác d ụng an th ần c ủa thu ốc. cấp b ởi Ths. Nguy ễn Th ị Minh Thúy- gi ảng - Th ỏ: 5 con nghiên c ứu ảnh h ưởng c ủa thu ốc viên b ộ môn Y h ọc c ổ truy ền cung c ấp d ưới trên ru ột th ỏ cô l ập. dạng bài thu ốc. - Chó: 24 con được dùng để đo huy ết áp và Thu ốc dùng d ưới dạng thu ốc s ắc cô đặ c thành làm thì nghi ệm trên h ậu h ạch giao c ảm và cao l ỏng t ỷ l ệ 1:1. hạch th ần kinh th ực v ật. Th ời gian và địa điểm ti ến hành nghiên c ứu - Ếch: 10 con dùng làm thí nghi ệm ảnh h ưởng Th ời gian ti ến hành: t ừ tháng 6/2011 đế n của thu ốc trên tim cô l ập. tháng 12 /2011. Các b ước nghiên c ứu và các ch ỉ tiêu nghiên Địa điểm ti ến hành: B ộ môn D ược lý - cứu: Tr ường Đạ i h ọc Y D ược Thái Nguyên. Động v ật nuôi 5 ngày tr ước khi ti ến hành th ử Bộ môn Sinh hóa – Tr ường Đạ i h ọc Y D ược nghiêm, phân nhóm ng ẫu nhiên, các nhóm Thái Nguyên. được dùng thu ốc vào th ời điểm sáng 9 - 10h, Các hóa ch ất và thi ết b ị khác: chi ều 15 - 16h. L ấy các b ệnh ph ẩm xét nghi ệm tr ước, trong và sau th ực nghi ệm. Các v ật li ệu phòng th ực nghi ệm g ồm có: 286 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
3. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 Theo dõi tác d ụng h ạ huy ết áp c ủa bài thu ốc - Lô I: u ống n ước c ất 10ml/kg trên chó - Lô II: u ống d ịch thu ốc 3g/kg 12 con chó chia thành 3 nhóm và u ống thu ốc - Lô III: u ống d ịch thu ốc 6g/kg một l ần v ới li ều: - Lô IV: u ống seduxen 50mg/kg - Nhóm I: u ống li ều 3g/kg (30ml/kg) Theo dõi ho ạt độ ng c ủa chu ột nh ắt b ằng - Nhóm II: u ống li ều 6g/kg (60ml/kg) ph ươ ng pháp tr ụ quay. - Nhóm III: u ống li ều 12g/kg (120ml/kg) Xử lý s ố li ệu Sau đó ghi di ễn bi ến c ủa huy ết áp tr ước và sau khi cho chó u ống thu ốc 15 phút, 30 phút, Kết qu ả nghiên c ứu được x ử lý theo ph ươ ng 60 phút, 90 phút và 120 phút. pháp th ống kê y h ọc. Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên h ậu h ạch giao c ảm Sử d ụng Test t-student và so sánh t ỷ l ệ % và trên h ạch TKTV KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU - Chó được gây mê b ằng thiopental dung d ịch Tác d ụng h ạ huy ết áp và gi ảm cholesterol 5% v ới li ều 0,4ml/kg. máu c ủa cao l ỏng ng ưu - Ghi huy ết áp động m ạch đùi qua huy ết áp k ế Tác d ụng h ạ huy ết áp c ủa cao l ỏng NST trên chó th ủy ngân Ludwig. D ịch thu ốc được đưa theo th ực nghi ệm theo th ời gian: đường u ống v ới li ều 12g/kg. Theo dõi ảnh hưởng c ủa thu ốc đế n tác d ụng c ủa adrenalin Sau khi s ử d ụng cao l ỏng NST, chó th ực và nicotin trên huy ết áp. nghi ệm có s ự gi ảm huyết áp rõ r ệt theo th ời Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên ho ạt độ ng c ủa tim gian và cà ng v ề sau m ức gi ảm càng ch ậm. ếch cô l ập Huy ết áp 100 - Cô l ập và ghi ho ạt độ ng c ủa tim ếch b ằng 90 80 máy KIMOGRAPH (t ốc độ quay 25 vòng/ 70 60 50 phút) vào b ăng gi ấy ám khói. 40 30 - Mỗi tim ếch cô l ập được nuôi b ằng 2,5ml 20 10 dung d ịch Ringer. Thay dung d ịch m ỗi l ần 0 út út út út cho thu ốc th ử. h h h h 15 p 30 p 60 p 90 p 120 phút 130 phút - Theo dõi ho ạt độ ng c ủa tim tr ước và sau khi Th ời gian dùng thu ốc th ử. Lô ch ứng Lô nghiên c ứu 1 Ảnh hưởng c ủa thu ốc trên c ơ tr ơn (ru ột th ỏ Lô nghiên c ứu 2 cô l ập) Bi ểu đồ 1. Ảnh h ưởng c ủa thu ốc đế n huy ết áp t ối - Thí nghi ệm được ti ến hành theo ph ươ ng đa theo th ời gian trên chó th ực nghi ệm pháp Magnus dùng 1 đoạn h ỗng tràng c ủa th ỏ Huy ết áp dài 2cm đặt trong ống nuôi c ơ quan cô l ập 80 ch ứa dung d ịch tyrode có thông khí, luôn 70 được duy trì ở nhi ệt độ 37 0C nh ờ m ột b ộ ổn 60 50 nhi ệt. 40 - Ghi s ự co bóp c ủa nhu độ ng ru ột th ỏ tr ước 30 và sau khi dùng thu ốc b ằng máy 20 10 KIMOGRAPH (t ốc độ quay 25 vòng/phút) 0 vào b ăng gi ấy ám khói. Bình 15 phút 30 phút 60 phút 90 phút 120 130 th ườ ng phút phút Th ời gian - Dung dich nuôi ru ột luôn được thay m ới sau mỗi l ần cho thêm thu ốc th ử. Lô ch ứng Lô nghiên c ứu 1 Lô nghiên c ứu 2 Tác d ụng an th ần c ủa thu ốc trên chu ột nh ắt tr ắng. Bi ểu đồ 2: Ảnh h ưởng c ủa thu ốc đế n huy ết áp t ối thi ểu theo th ời gian trên chó th ực nghi ệm Chu ột nh ắt tr ắng 80 con chia làm 4 lô: 287 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
4. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 * Nh ận xét: - Với li ều thu ốc 3g/kg và li ều 6g/kg sau 15 phút thì huy ết áp c ủa chó b ắt đầ u gi ảm, gi ảm nhi ều trong kho ảng th ời gian 30 -120 phút và duy trì sau 130 phút. - Hạ ch ủ y ếu là huy ết áp t ối thi ểu, li ều cao tác d ụng h ạ áp m ạnh h ơn. M ức h ạ huy ết áp trung bình từ 18,7% - 28,7% Một s ố c ơ ch ế h ạ huy ết áp Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên h ậu h ạch giao c ảm Bảng 1. Ảnh h ưởng c ủa cao l ỏng NST đế n tác d ụng c ủa adrenalin trên huy ết áp Huy ết áp tr ước khi Huy ết áp sau khi % t ăng gi ảm huy ết Thu ốc Li ều n dùng thu ốc ( mmHg) dùng thu ốc (mmHg) áp so v ới tr ước(%) Adrenalin 10µ/ kg 4 75 ± 6.7 120 ± 10 Tăng 60 % Cao NST 6g/ kg 4 75 ± 7.0 65.5 ± 6.4 Gi ảm 13 % 10µg/ Adrenalin 4 73.5 ± 8.1 105 ± 7.4 Tăng 42 % kg * Nh ận xét: - Adrenalin 10µg/ kg tiêm t ĩnh m ạch đã làm huy ết áp chó t ăng lên 60%, cho chó u ống thu ốc NST li ều 6g/kg huy ết áp h ạ 13%. Sau 60 phút dùng thu ốc tiêm l ại adrenalin li ều trên làm huy ết áp tăng 42%. V ậy thu ốc đã ảnh h ưởng đế n tác d ụng c ủa adrenalin. BT Adr I Uống thu ốc li ều 6g/kg Adr II Hình ảnh 1. Hình ghi huy ết áp thay đổ i tr ước và sau khi s ử dung A đrenalin l ần 1 và 2 Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên h ạch TKTV Bảng 2. Ảnh h ưởng c ủa cao l ỏng ng ưu sâm tra đến tác d ụng c ủa nicotin trên huy ết áp Huy ết áp tr ước dùng Huy ết áp sau khi % thay đổi so Thu ốc Li ều n thu ốc (mmHg) dùng thu ốc (mmHg) với lúc tr ước Nicotin 0,08 ml /kg 4 70.5 ± 6.7 120 ± 9.6 Tăng 70.2% Cao NST 6g/kg 4 71.4 ± 7.2 60.3 ± 7.6 Gi ảm 15.5% Nicotin 0,08 ml/kg 4 69.5 ± 8.5 85 ± 5.6 Tăng 22.3% * Nh ận xét: - Nicotin 0,08 ml / kg tiêm t ĩnh m ạch đã làm huy ết áp chó t ăng lên 70%, cho chó u ống thu ốc NST li ều 6g/kg huy ết áp h ạ 15%. Sau 60 phút dùng thu ốc Nicotin tiêm l ại li ều trên làm huy ết áp t ăng 22,3%. V ậy thu ốc đã làm gi ảm m ột ph ần tác d ụng c ủa Nicotin. 288 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
5. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 BT Ni I Uống thu ốc li ều 6g/kg Ni II Hình ảnh 2. Hình ghi huy ết áp thay đổ i tr ước và sau khi s ử dung Nicotin l ần 1 và 2 Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên ho ạt độ ng c ủa tim cô l ập Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên ho ạt độ ng c ủa tim ếch cô l ập Bảng 3. Tác d ụng c ủa cao l ỏng ng ưu sâm tra trên tim ếch cô l ập Nh ịp tim (l ần/phút) Biên độ c ủa tim (cm) P so v ới P so v ới Nồng Tr ước Sau khi % thay đổi Thu ốc n tr ước khi Tr ước Sau dùng tr ước độ % khi dùng dùng so v ới ban dùng dùng thu ốc thu ốc dùng thu ốc thu ốc đầu thu ốc thu ốc Cao NST 3 3 23±2.80 21±2.20 >0.05 1.70±0.20 1.80±0.15 Tăng 6% >0.05 Cao NST 6 5 22±2.29 18±1.15 >0.05 1.65±0.41 1.85±0.35 Tăng 11% >0,05 Cao NST 8 5 26±2.32 20±1.90 0,05 * Nh ận xét: Với dung d ịch thu ốc 3% và 6% thì s ự thay đổ i v ề biên độ và t ần s ố c ủa tim không đáng k ể. V ới dung d ịch thu ốc 8% c ả nh ịp tim gi ảm có ý ngh ĩa p< 0,05 và t ần s ố tim gi ảm ch ưa có ý ngh ĩa p> 0,05 Hình ảnh 3. Ghi biên độ và nh ịp tim c ủa tim ếch cô l ập c ủa các nhóm nghiên c ứu Tác d ụng đố i l ập c ủa cao l ỏng NST v ới Adrenalin trên tim ếch cô l ập 50 n/phút ầ L 40 30 20 10 0 0 BT NST1 Adr 1 NST 2 Adr 2 NST 3 Bi ểu đồ 3. Ảnh h ưởng c ủa cao l ỏng NST n ồng độ 6% đế n tim ếch cô l ập 289 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
6. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 * Nh ận xét: Nh ịp tim ếch cô l ập gi ảm d ần theo s ố l ần s ử d ụng cao l ỏng NST n ồng độ 6%. Kh ả năng làm t ăng nh ịp tim c ủa adrenalin l ần II gi ảm h ơn so v ới l ần I Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên c ơ tr ơn (ru ột th ỏ cô l ập) Theo dõi nhu động ru ột th ỏ cô l ập theo ph ươ ng pháp Magnus. Qua thí nghi ệm trên n = 5 con th ỏ chúng tôi nh ận th ấy cao l ỏng ng ưu sâm tra 1:1 chúng tôi nh ận th ấy thu ốc làm gi ảm nhu độ ng ru ột th ỏ khá rõ. Bảng 4. Tác d ụng c ủa cao l ỏng NST trên ru ột th ỏ cô l ập STT Thu ốc n Số l ần nhu độ ng ru ột % thay đổi nhu độ ng ru ột p /phút 1 Dung d ịch Tyrode 5 10.5 ± 1.6 2 Cao l ỏng NST 1:1 5 6.2 ± 1.3 Gi ảm 41% so v ới ch ứng <0,05 3 Acetycholin 5 9.8 ± 1.4 Tăng 58% so v ới b ước 2 >0,05 * Nh ận xét: Dùng cao l ỏng ng ưu sâm tra 1:1 th ấy thu ốc làm gi ảm nhu độ ng ru ột th ỏ khá rõ có ý ngh ĩa v ới p<0,05 Tác dụng của cao lỏng NST trên ruột thỏ cô lập 12 10 10.5 9.8 8 6 6.2 4 2 Số lần co bóp/phút 0 Dung dịch Tyrode Cao l ỏng ng ưu sâm tra Acetylcholin 1: 1 Thu ốc làm gi ảm nhu độ ng và biên độ ru ột th ỏ Hình ảnh 4. Ghi biên độ và nhu động trên c ơ tr ơn c ủa ru ột th ỏ các nhóm nghiên c ứu Tác d ụng an th ần c ủa thu ốc NST trên chu ột nh ắt tr ắng.(B ằng ph ươ ng pháp tr ụ quay) Bảng 5. Tác d ụng an th ần c ủa thu ốc NST trên chu ột nh ắt tr ắng Lô nghiên c ứu Thu ốc n p X ±SD (Giây) I 10ml/kg 10 347,24 ± 167,37 II Cao l ỏng NST 3g/kg 10 336,5 ± 80,72 PII so v ới I >0,05 III Cao l ỏng NST 6g/kg 10 328,74 ± 97,83 PIII so v ới I >0,05 IV Seduxen 50mg/kg 10 200,8 ± 65,92 PIV so v ới I <0,05 290 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
7. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 * Nh ận xét: Theo dõi ho ạt độ ng c ủa chu ột nh ắt b ằng ph ươ ng pháp tr ụ quay sau khi cho u ống các dung d ịch theo các lô ch ứng (u ống n ước c ất), lô chu ột s ử dụng cao thu ốc và lô chu ột s ử d ụng seduxen ta th ấy cao l ỏng ng ưu sâm tra 1:1 ch ỉ có tác d ụng gi ảm ho ạt độ ng và không có tác d ụng gây ng ủ. Tác d ụng l ợi ti ểu c ủa cao l ỏng ng ưu sâm tra Bảng 6. Ảnh h ưởng c ủa cao l ỏng ng ưu sâm tra trong quá trình đào th ải n ước ti ểu trên th ỏ th ực nghi ệm Th ời gian Lô 1: U ống Lô 2: U ống % s ự thay đỏ i Lô 3: U ống % s ự thay đỏ i (gi ờ) nước c ất NST li ều 3g/kg KLNT so v ới NST li ều 6g/kg KLNT so v ới 10ml/kg (n=5) (n=5) lô 1 (n=5) lô 1 Lượng n ước Lượng n ước Lượng n ước ti ểu (ml/kg/2 ti ểu (ml/kg/2 ti ểu (ml/kg/2 gi ờ) gi ờ) gi ờ) Sau 2 gi ờ s ử 34,6 ± 3 42,6 ± 5 Tăng 23% 47 ± 4,3 Tăng 35% dụng thu ốc P< 0,05 P<0,05 Sau 4 gi ờ s ử 15,5 ± 2 23 ± 3,8 Tăng 48% 27 ± 4,8 Tăng 74% dụng thu ốc p< 0,05 P< 0,05 Sau 6 gi ờ s ử 13,4 ± 2 19,5 ± 2,7 Tăng 45% 18,8 ± 3,9 Tăng 40% dụng thu ốc P< 0,05 P< 0,05 * Nh ận xét : Mức độ h ạ huy ết áp từ t ừ, ph ụ thu ộc vào li ều ượ ề ụ ạ ạ - Tăng th ải tr ừ l ượng n ước ti ểu trong vòng 4h l ng, li u cao tác d ng h áp càng m nh. ụ ạ ể sau khi u ống thu ốc cả li ều 3g/kg, 6g/kg là l ớn Tác d ng h áp có th kéo dài trên 130 phút, ạ ế ố ể ề ơ ố đ nh ất có ý ngh ĩa p<0,05, sau đó gi ảm d ần h huy t áp t i thi u nhi u h n t i a. theo th ời gian và d ần cân b ằng khi th ời gian Một s ố c ơ ch ế h ạ huy ết áp trên 6 gi ờ. Ảnh h ưởng c ủa thu ốc đố i v ới h ệ h ậu h ạch - Li ều càng cao tác d ụng l ợi ti ểu càng m ạnh. giao c ảm BÀN LU ẬN Adrenalin là ch ất d ẫn truy ền th ần kinh c ủa h ệ Tác d ụng trên huy ết áp: hậu h ạch giao c ảm. Trên c ơ th ể nguyên v ẹn tác d ụng c ủa adrenalin làm co m ạch, d ẫn đế n Qua bi ểu đồ 1,2 cho th ấy: khi cho chó u ống làm t ăng nh ịp tim, t ăng biên độ timvà cu ối cao l ỏng NST li ều 3g/kg có tác d ụng h ạ áp cùng làm t ăng huy ết áp. Tác d ụng này bi ểu cao nh ất là 18,7% và duy trì 130 phút. Tác hi ện rõ ở b ảng 1: Sau tiêm adrenalin 10 µg/kg dụng này so v ới cao l ỏng B ạch h ạc dùng li ều 2g/kg huy ết áp gi ảm nhi ều nh ất 10,4% và duy lần đầ u huy ết áp t ăng 60% , sau 60 phút u ống trì trên 60 phút [4], v ới bài thu ốc HHA li ều cao l ỏng NST li ều 6g/kg tiêm l ại adrenalin 10 2g/kg tác d ụng h ạ áp cao nh ất là 31,2% duy µg/kg l ần hai thì ch ỉ s ố huy ết áp ch ỉ t ăng lên so trì trên 150 phút [6]. So v ới lá chè đắng li ều với ban đầ u 42% gi ảm h ơn so v ới lần m ột 18%. 1g/kg làm gi ảm huy ết áp 18,14% và kéo dài Nh ư v ậy cao l ỏng NST đã ph ần nào có tác 120 phút [3] [6]. Khi cho chó u ống cao lỏng dụng đố i kháng và làm gi ảm tác d ụng c ủa NST li ều 6 g/kg tác d ụng h ạ áp cao nh ất adrenalin. Tác d ụng đố i kháng này có tính 27,8% , so v ới cao l ỏng B ạch h ạc li ều 4g/kg ch ất hai chi ều. Dù cho dùng cao l ỏng NST gi ảm huy ết áp 22,6% duy trì trong 120 phút tr ước hay sau thì tác d ụng c ường giao c ảm [4], v ới bài thu ốc HHA li ều 4g/kg gi ảm huy ết của adrenalin c ũng b ị ức ch ế. áp 38,1% duy trì trong 150 phút [6]. Ảnh h ưởng c ủa thuốc trên hạch th ần kinh Nh ư v ậy cao l ỏng NST có tác d ụng h ạ áp rõ giao c ảm rệt, tác d ụng này t ươ ng đươ ng v ới cao l ỏng Nicotin là thu ốc kích thích h ạch th ần kinh Bạch h ạc, lá chè Đắng và bài thu ốc HHA. giao c ảm và phó giao c ảm làm huy ết áp thay 291 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
8. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 đổi [1] [2]. Trên h ạch giao c ảm d ưới tác d ụng trong 2 gi ờ, v ới li ều 6g/kg c ũng ch ỉ làm gi ảm của nicotin làm huy ết áp t ăng. Trong thí ho ạt độ ng c ủa chu ột mà không gây ng ủ. Tuy nghi ệm c ủa chúng tôi nicotin v ới li ều tác d ụng c ủa thu ốc th ử có khác nhau song k ết 0,08ml/kg tiêm t ĩnh m ạch làm cho huy ết áp qu ả này cho th ấy thu ốc có kh ả n ăng ức ch ế tăng 70,2% , sau u ống cao l ỏng NST li ều th ần kinh trung ươ ng d ẫn đế n gi ảm ho ạt độ ng 6g/kg 60 phút tiêm nicotin li ều trên l ần hai của chu ột. huy ết áp ch ỉ t ăng lên 22,3% . Từ b ảng5: Theo dõi ho ạt độ ng c ủa chu ột nh ắt Điều đó có th ể ngh ĩ r ằng cao l ỏng NST đã bằng ph ươ ng pháp tr ụ quay chúng tôi nh ận phong to ả m ột ph ần h ạch th ần kinh th ực v ật, thây ở lô ch ứng u ống n ước c ất chu ột v ẫn ho ạt ch ủ y ếu là h ạch phó giao c ảm. động bình th ường, kh ả năng bám tr ụ quay v ẫn Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên ho ạt độ ng c ủa tốt. Ở lô u ống 3g/kg, 6g/kg thu ốc NST ho ạt tim ếch cô l ập động c ủa chu ột ch ậm ch ạp kh ả n ăng bám tr ụ Từ b ảng 3 và hình 3: cho th ấy v ới li ều 3% - quay gi ảm không đáng k ể v ới p>0,05. Ở lô 6% làm gi ảm nh ẹ t ần s ố tim và t ăng nh ẹ biên chu ột u ống seduxen 50mg/kg kh ả n ăng bám độ tim s ự thay đổ i này không có ý ngh ĩa v ới tr ụ quay c ủa chu ột gi ảm đi rõ r ệt v ới p<0,05. p> 0,05. V ới li ều 8% thì nh ịp tim gi ảm 23,1% Tác d ụng l ợi ti ểu c ủa cao l ỏng NSTtrên th ỏ có ý ngh ĩa v ới p< 0,05, và biên độ tim gi ảm th ực nghi ệm 15% không có ý ngh ĩa. So v ới cao l ỏng B ạch hạc dung dich 0,65% làm cho t ần s ố tim gi ảm Qua b ảng 6 cho th ấy cao l ỏng NST có tác 36% [4], So v ới bài thu ốc HHA li ều 12% làm dụng làm t ăng th ải tr ừ n ước ti ểu sau khi s ử nh ịp tim gi ảm 40% [6] dụng thuu ốc 2 gi ờ v ới li ều 3g/kg và 6g/kg v ới Từ bi ểu đồ 3 : Trên tim ếch cô l ập adrenalin p< 0,05. Tác d ụng này l ớn nh ất v ới c ả 2 li ều 1/10.000 có tác d ụng làm t ăng c ả t ần s ố và trên là 4 gi ờ sau s ử d ụng thu ốc so v ới nhóm biên độ nh ưng c ũng không làm h ồi ph ục được ch ứng (li ều 3g/kg) t ăng 48%, (li ều 6g/kg) ho ạt độ ng c ủa tim sau khi đã dùng cao l ỏng ở tăng 74%. Sau đó s ố l ượng n ước ti ểu ở các lô nồng độ 6% và cao l ỏng ở nồng độ 6% đã gi ảm d ần. T ự t ăng th ải n ước ti ểu ph ụ thu ộc làm gi ảm m ột ph ần tác d ụng c ủa adrênalin vào li ều c ủa thu ốc. So v ới cao l ỏng B ạch h ạc trên tim ếch cô l ập. Tác d ụng này gi ống nh ư li ều 6g/kg làm t ăng s ố l ượng n ước ti ểu 178% tác d ụng c ủa bài thu ốc HHA [6] [4]. D ịch chi ết lá chè đắng li ều 2g/kg sau 2 Ảnh h ưởng c ủa thu ốc trên c ơ tr ơn ru ột th ỏ gi ờ s ố l ượng n ứoc ti ểu t ăng 234,07%[5] cô l ập. KẾT LU ẬN Đây là tác d ụng tr ực ti ếp c ủa cao l ỏng NST Căn c ứ vào k ết qu ả nghiên c ứu trên chúng tôi trên c ơ tr ơn thành ru ột. Khi s ử d ụng cao l ỏng rút ra m ột s ố k ết lu ận sau: NST li ều 6% th ấy nhu độ ng c ủa ru ột th ỏ cô Tác d ụng h ạ huy ết áp lập gi ảm đi rõ r ệt và s ử d ụng acetylcholin 1/1000 – 0,4 ml/100ml dung dịch Tyrode làm Cao l ỏng NST có tác d ụng h ạ áp rõ r ệt, m ức ru ột t ăng co bóp tr ở l ại. độ h ạ huy ết áp t ừ t ừ, th ời gian kéo dài trên Nh ư v ậy thu ốc không có tác d ụng làm phong 130 phút. Tác d ụng c ủa thu ốc ph ụ thu ộc vào tỏa h ệ Muscarinic phó giao c ảm . li ều l ượng. Tác d ụng an th ần c ủa thu ốc trên chu ột nh ắt Cho chó u ống v ới li ều t ăng d ần t ừ 3g – 6g/kg sau 15 phút th ấy huy ết áp c ủa chó b ắt đầ u h ạ. Sau khi cho chu ột u ống thu ốc theo các li ều Đến 130 phút m ức h ạ trung bình t ừ 18,7% - 3g/kg, 6g/kg thì th ấy các ho ạt độ ng t ự nhiên 27,8% so v ới huy ết áp ban đầ u. của 2 lô chu ột đề u gi ảm đi rõ r ệt, chúng t ụ l ại thành đám và đáp ứng v ới các kích thích. Tác Huy ết áp t ối thi ểu h ạ t ừ 22% - 40% so v ới dụng này c ủa thu ốc d ựa vào li ều và kéo dài ban đầu nhi ều hơn huy ết áp t ối đa. 292 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
9. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 Cơ ch ế h ạ áp c ủa cao l ỏng NST KHUY ẾN NGH Ị - Cao l ỏng NST có tác d ụng an th ần làm ức Do th ời gian và kinh phí có h ạn, do đó nh ững kết qu ả trên đây m ới ch ỉ là b ước đầ u. Để có ch ế th ần kinh trung ươ ng, không gây ng ủ. th ể đánh giá tác d ụng h ạ huy ết áp c ủa bài - Cao l ỏng NST đã phong to ả m ột ph ần tác thu ốc m ột cách đầ y đủ , toàn di ện, giúp cho dụng c ủa adrenalin trên h ậu h ạch giao c ảm và vi ệc s ử d ụng được an toàn, hi ệu qu ả c ần ti ến nicotin trên h ạch th ần kinh th ực v ật. Tác d ụng hành nghiên c ứu m ột s ố n ội dung ti ếp theo: này góp gi ải thích m ột ph ần c ơ ch ế tác d ụng - Ti ếp t ục nghiên c ứu sâu h ơn v ề c ơ ch ế tác hạ huy ết áp c ủa cao l ỏng NST dụng c ủa bài thu ốc trên động v ật th ực nghi ệm. - Cao l ỏng NST có tác d ụng l ợi ti ểu v ới li ều - Nghiên c ứu v ề hi ệu qu ả c ủa thu ốc s ử d ụng 3g/kg – 6g/kg ở 2 gi ờ sau u ống thu ốc v ới p< trên lâm sàng. 0,05 và tác d ụng này cao nh ất vào sau 4 gi ờ TÀI LI ỆU THAM KH ẢO uống thu ốc t ăng so v ới lô ch ứng t ừ 48% - [1]. B ộ môn D ược lâm sàng tr ường đạ i h ọc D ược 74% có ý ngh ĩa p < 0,05. L ượng n ước ti ểu Hà N ội (2003) Bài gi ảng b ệnh h ọc. gi ảm d ần sau 6 gi ờ. [2]. B ộ môn Sinh lý (2002). Bài gi ảng sinh lý h ọc, Tr ường Đạ i h ọc Y khoa Thái Nguyên .tr 53 – 56, - Trên tim ếch cô l ập: Cao NST n ồng độ 3% - 83 -95 6% làm gi ảm nh ẹ t ần s ố tim và t ăng nh ẹ biên [3]. Nông Thanh S ơn (2003), Nghiên c ứu độ c tính, độ tim s ự thay đổ i này không có ý ngh ĩa v ới tác d ụng phòng ch ống độc và h ạ huy ết áp c ủa d ịch chi ết lá cây chè đắng Cao b ằng . Đề tài c ấp b ộ p> 0,05. V ới n ồng độ 8% thì nh ịp tim gi ảm Tr ường đạ i h ọc Y Thái Nguyên. 23,1% có ý ngh ĩa với p< 0,05, và biên độ tim [4]. Đỗ Minh Thanh (1999), Nghiên c ứu tác d ụng gi ảm 15% không có ý ngh ĩa. V ới n ồng độ hạ huy ết áp c ủa cao l ỏng lá B ạch H ạc trên th ực nghi ệm, Lu ận v ăn th ạc s ỹ y h ọc chuyên ngành 6% thu ốc đã làm gi ảm m ột ph ần tác d ụng c ủa Dược lý, Tr ường đại h ọc Y Hà N ội. adrenalin trên tim ếch cô l ập. [5]. Nguy ễn Qu ốc Th ịnh (2003), Nghiên c ứu s ơ b ộ cơ ch ế h ạ huy ết áp c ủa d ịch chi ết lá chè đắng trên - Trên ru ột th ỏ cô l ập: Cao l ỏng NST t ỷ l ệ 1:1 th ực nghi ệm, Lu ận v ăn t ốt nghi ệp bác s ĩ đa khoa, (n ồng độ 6%) làm gi ảm nhu độ ng ru ột th ỏ cô Tr ường đạ i h ọc Y khoa Thái Nguyên lập 41% có ý ngh ĩa p<0,05. Nh ư không ức [6]. Ph ạm Th ị B ạch Y ến (1998), Nghiên c ứu tác ch ế được tác d ụng t ăng nhu động ru ột c ủa dụng h ạ huy ết áp trên th ực nghi ệm c ủa bài thu ốc H.H.A. Lu ận v ăn th ạc s ỹ y h ọc chuyên ngành Y acetylcholein. học c ổ truy ền, Tr ường đạ i h ọc Y Hà N ội. SUMMARY STUDYING EFFECTS AND MECHANISMS OF LOWERING BLOOD PRESSURE OF LIQUID GLUE "NGUU SAM TRA" IN EXPERIMENT Nguyen Thi Minh Thuy *, Nguyen Tien Phuong, Nguyen Thi Hanh, Tran Manh Kien College of medicine and pharmacy - TNU By studying of effects and mechanisms of lowering blood pressure of liquid glue “Nguu Sam Tra” (NST) on experimental sciences, we found: With dose 3g/kg of liquid NST reduces blood pressure 18.7%, extending over 130 minutes. With dose 6g/kg reduces blood pressure 27.8%, stretching over 130 minutes. Dose 6 g/kg of NST blockade in part the effects of adrenaline on post-ganglionic sympathetic and effects of nicotine on the parasympathetic ganglia of the autonomic nervous system. On the isolated frog hearts, the drug at low concentration 3%, 6% mitigates cardiac frequency and slightly increase cardiac amplitude, * Tel: 0915 532829 293 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên
10. Nguy ễn Th ị Minh Thúy và Đtg Tạp chí KHOA H ỌC & CÔNG NGH Ệ 89(01/2): 285 – 294 non-significance (p > 0,05). With the concentration 8%, the cardiac frequency decreases 23.1%, statistical significance (p 0,05). On isolated frog hearts, the drug at concentration 6% reduces in part the effect of adrenalin 1:10000. When using the drug concentrations 6% we found the peristaltic and amplitude of rabbit bowels reduces 41%, statistical significance (p < 0,05). With dose 3 g/kg, 6 g/kg mices show decreased activity, respond to stimuli, non-sedating and still sticking spindle well. With dose 3g/kg, 6g/kg has diuretic effects in 6 hours and after 4 hours the urine output is highest, which increased compared to sample lot 48% (dose 3 g/kg) and 74% (dose 6 g/kg). Keywords: Effects, Mechanisms of action, liquid glue Nguu sam tra. 294 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu – Đại học Thái Nguyên