Nghiên cứu mối liên quan giữa rối loạn chức năng thất phải với thay đổi huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân xơ gan

Nội dung text: Nghiên cứu mối liên quan giữa rối loạn chức năng thất phải với thay đổi huyết động mạch máu gan ở bệnh nhân xơ gan

1. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 NGHIÊN C ỨU M ỐI LIÊN QUAN GI ỮA R ỐI LO ẠN CH ỨC N ĂNG TH ẤT PH ẢI V ỚI THAY ĐỔI HUY ẾT ĐỘ NG M ẠCH MÁU GAN Ở B ỆNH NHÂN X Ơ GAN Dươ ng Quang Huy* TÓM T ẮT Mục tiêu : đánh giá thay đổi m ột s ố thông s ố ch ức n ăng th ất ph ải c ũng nh ư huy ết độ ng mạch máu gan b ằng siêu âm ở b ệnh nhân (BN) x ơ gan và tìm ra m ối t ươ ng quan gi ữa các thông s ố này. Đối t ượng và ph ươ ng pháp : ti ến c ứu, mô t ả c ắt ngang trên 117 BN x ơ gan Child- Pugh B/C và 45 ng ười nhóm ch ứng t ại Khoa N ội Tiêu hóa, B ệnh vi ện Quân y 103. Kết qu ả: x ơ gan gây r ối lo ạn ch ức n ăng th ất ph ải, th ể hi ện gi ảm t ỷ l ệ ER/AR và ch ỉ s ố Tei th ất ph ải (1,10 ± 0,30 so v ới 1,19 ± 0,20, p < 0,01; 0,23 ± 0,05 so v ới 0,27 ± 0,04; p < 0,05), t ăng áp l ực độ ng mạch ph ổi (AL ĐMP) tâm thu (30,04 ± 5,81 so v ới 24,64 ± 4,25 mmHg; p < 0,01). Động m ạch gan (ĐMG) giãn v ới v ận t ốc dòng ch ảy t ăng, trong khi v ận t ốc tĩnh m ạch c ửa và tĩnh m ạch gan (TMG) có xu h ướng gi ảm h ơn so v ới nhóm ch ứng, p < 0,01. Ch ỉ tìm được duy nh ất mối t ươ ng quan thu ận, m ức độ trung bình gi ữa v ận t ốc tĩnh m ạch c ửa v ới áp l ực độ ng m ạch ph ổi (ALĐMP) tâm thu (h ệ s ố t ươ ng quan r = 0,32, p < 0,01). Kết lu ận: x ơ gan làm thay đổi ch ức năng th ất ph ải và huy ết độ ng m ạch máu gan, nh ưng không tìm th ấy m ối liên quan ch ặt ch ẽ gi ữa nh ững bi ến đổ i này. * T ừ khoá: X ơ gan; Huy ết độ ng m ạch máu gan; R ối lo ạn ch ức n ăng th ất ph ải. Relationship between Right Ventricular Dysfunction and Changes of Hepatic Vessel Hemodynamics in Cirrhotic patients Summary Objectives: To evaluate the changes of right ventricular function and hepatic vessel hemodynamics in patients with cirrhosis and to find out the correlation between these indexes. Patients and methods: Prospective, cross-sectional descriptive study was carried out on 117 cirrhotic patients and 45 control subjects in Digestive Department of 103 Hospital. Results: Cirrhosis caused right ventricular dysfunction with a decreased ER/AR ratio and Tei index as compared with controls (1.10 ± 0.30 versus 1.19 ± 0.20; p < 0.01; 0.23 ± 0.05 versus 0.27 ± 0.04, p < 0.05), while increased systolic pulmonary artery pressure (30.04 ± 5.81 versus 24.64 ± 4.25 mmHg, p < 0.01). Hepatic artery enlarges with increased flow velocity while decreased velocity of portal vein and systolic hepatic vein in comparison to that in control group (p < 0.01). There is closely positive correlation between portal venous velocity and systolic pulmonary artery pressure (r = 0.32, p < 0.01). Conclusion: Cirrhosis made the changes of right ventricular function and hepatic vessel hemodynamics, however no strongly correlation was found out between these changes. * Key words: Cirrhosis; Hepatic vessel hemodynamics; Right ventricular dysfunction. * B ệnh vi ện Quân y 103 Ng ười ph ản h ồi (Corresponding): Nguy ễn Quang Huy (huyduong103@yahoo.com) Ngày nh ận bài: 28/04/2016; Ngày ph ản bi ện đánh giá bài báo: 22/06/2016 Ngày bài báo được đă ng: 04/07/2016 137
2. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 ĐẶT V ẤN ĐỀ tháng 03 - 2012 đến 09 - 2014. Ch ẩn đoán x ơ gan khi lâm sàng và xét nghi ệm Xơ gan là h ậu qu ả cu ối cùng c ủa các có đủ 2 h ội ch ứng: suy ch ức n ăng gan và bệnh gan m ạn tính, đặ c tr ưng b ởi s ự hình tăng áp l ực t ĩnh m ạch c ửa cùng v ới thay thành các n ốt tân t ạo và phát tri ển t ổ đổi hình thái gan trên siêu âm gan. ch ức x ơ lan t ỏa kh ắp các ti ểu thùy gan, làm đảo l ộn không h ồi ph ục c ấu trúc ti ểu Lo ại kh ỏi nhóm nghiên c ứu các tr ường thùy gan. Chính s ự thay đổ i c ấu trúc mô hợp x ơ gan kèm theo ung th ư bi ểu mô t ế học nh ư v ậy s ẽ ảnh h ưởng đế n huy ết bào gan; đang có bi ến ch ứng n ặng nh ư động các m ạch máu gan theo chi ều xu ất huy ết tiêu hóa; có b ệnh lý tim m ạch, hướng t ăng áp l ực t ĩnh m ạch c ửa ph ổi - ph ế qu ản kèm theo ho ặc đang s ử (TALTMC); t ăng đường kính và v ận t ốc dụng m ột s ố thu ốc ảnh h ưởng đế n ch ức dòng ch ảy ĐMG; gi ảm đường kính và v ận năng tim nh ư thu ốc ch ẹn β, thu ốc giãn tốc dòng ch ảy TMG [3, 7], t ừ đó bi ến đổ i mạch lượng máu v ề tim ph ải (ti ền gánh). Thay * Nhóm ch ứng: 45 ng ười kh ỏe m ạnh, đổi ti ền gánh cùng v ới nh ững thay đổ i c ấu không có b ệnh lý gan m ật, tim m ạch, hô trúc tim do n ồng độ aldosterone t ăng và hấp, n ội ti ết, có phân b ố tu ổi, gi ới t ươ ng tình tr ạng c ơ tim b ị nhi ễm độ c là nh ững đươ ng v ới nhóm b ệnh. yếu t ố chính gây r ối lo ạn ch ức n ăng th ất 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu. ph ải, m ột y ếu t ố góp ph ần t ử vong cho BN x ơ gan, nh ất là nh ững đố i t ượng sau Nghiên c ứu mô t ả c ắt ngang. tạo shunt c ửa ch ủ trong gan và ghép gan Tất c ả BN ch ọn vào nghiên c ứu được [2, 6]. Hi ện nay ở Vi ệt Nam ch ưa có khám lâm sàng và ch ỉ đị nh làm xét nghiên c ứu nào đánh giá mối liên quan nghi ệm c ần thi ết để xác đị nh h ội ch ức suy gi ữa r ối lo ạn ch ức n ăng th ất ph ải với thay ch ức n ăng gan và TALTMC. Phân lo ại đổi huy ết độ ng m ạch máu gan ở BN x ơ mức độ x ơ gan theo thang điểm c ủa gan. Vì v ậy, chúng tôi ti ến hành đề tài này Child-Pugh (1973). nh ằm m ục tiêu: Tìm hi ểu m ối liên quan * Siêu âm đánh giá ch ức n ăng th ất gi ữa thay đổ i m ột s ố thông s ố đánh giá ph ải: th ực hi ện trên máy siêu âm Doppler ch ức n ăng th ất ph ải b ằng siêu âm tim v ới màu α10 Prosound (Hãng Aloka), đầu dò ộ ố ố ế độ ạ m t s thông s huy t ng m ch máu convex 3,5 MHz có đủ ch ế độ Doppler gan ở BN x ơ gan . màu và Doppler xung. - Xác định ph ổ Doppler dòng ch ảy qua ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP van ba lá ( đặt c ửa s ổ siêu âm t ại đầ u mút NGHIÊN C ỨU bờ t ự do c ủa van ba lá trên m ặt c ắt 4 1. Đối t ượng nghiên c ứu. bu ồng tim t ừ m ỏm). Ph ổ Doppler này g ồm * Nhóm nghiên c ứu: 117 BN x ơ gan một sóng ER t ươ ng ứng v ới dòng đổ đầ y Child-Pugh B/C, điều tr ị n ội trú t ại Khoa nhanh đầu tâm tr ươ ng và sóng AR t ươ ng Nội Tiêu hóa, B ệnh vi ện Quân y 103 t ừ ứng v ới dòng đổ đầ y cu ối tâm tr ươ ng. 138
3. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 Thông qua ph ổ Doppler dòng ch ảy qua hi ện siêu âm 2 chi ều đánh giá kích th ước, van ba lá, xác định các thông s ố đánh giá nhu mô, b ờ gan, sau đó chuy ển sang siêu ch ức n ăng tâm tr ươ ng (CNTTr) th ất ph ải âm Doppler m ạch máu gan. Đầ u dò ở bao g ồm: di ện c ắt ch ếch d ưới s ườn ph ải để đặ t + V ận t ốc t ối đa dòng đổ đầ y nhanh cửa s ổ siêu âm Doppler t ĩnh m ạch c ửa, đầu tâm tr ươ ng qua van ba lá (VER- ĐMG và TMG. Có th ể b ổ sung thêm di ện cm/s). cắt qua k ẽ s ườn để nhìn rõ thân ĐMG và tĩnh m ạch c ửa. Khi đặ t c ửa s ổ siêu âm, + Th ời gian gi ảm t ốc độ dòng đổ đầ y để có các thông s ố đo chính xác, c ần điều đầu tâm tr ươ ng qua van ba lá (DTR-ms). ch ỉnh góc θ < 20 0 (góc t ạo b ởi chi ều dòng + V ận t ốc sóng đổ đầy cu ối tâm tr ươ ng ch ảy và tr ục c ủa chùm tia siêu âm) nh ằm qua van ba lá (VAR-cm/s). hạn ch ế sai s ố [7]. + T ỷ l ệ ER/AR. - Kh ảo sát t ĩnh m ạch c ửa: g ồm đường - Xác định ch ỉ s ố Tei th ất ph ải thông kính t ĩnh m ạch c ửa đo t ại thân t ĩnh m ạch qua th ời gian t ống máu th ất ph ải (d ựa vào cửa (mm) và v ận t ốc t ĩnh m ạch c ửa t ừ ph ổ Doppler dòng ch ảy qua van độ ng ph ổ Doppler TMC (cm/s). mạch ph ổi - ETR) và th ời gian toàn tâm - Kh ảo sát ĐMG: g ồm đường kính thu th ất ph ải (d ựa vào ph ổ Doppler dòng ĐMG đo t ại r ốn gan (mm); v ận t ốc đỉ nh ch ảy qua van ba lá - TST). tâm thu (Vs-cm/s), v ận t ốc cu ối tâm TST − ETR tr ươ ng (Vd-cm/s) đo t ừ ph ổ Doppler Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải = ETR ĐMG. - Kh ảo sát TMG: có 3 TMG, nh ưng - Xác định AL ĐMP tâm thu thông qua chúng tôi ch ọn TMG ph ải để kh ảo sát, vì dòng h ở van ba lá (ph ươ ng trình Bernoulli đây là TMG l ớn nh ất, đổ tr ực ti ếp vào t ĩnh rút g ọn) (v ới các đố i t ượng có h ở van ba mạch ch ủ d ưới, trong khi TMG gi ữa và lá): P = 4. (Vmax) 2 + 10; trong đó: P: TMG trái th ường h ợp v ới nhau thành m ột AL ĐMP tâm thu (mmHg); Vmax: t ốc độ t ối thân chung tr ước khi đổ vào t ĩnh m ạch đa dòng ph ụt ng ược qua van ba lá; 10 ch ủ d ưới [7]. Thông s ố g ồm đường kính mmHg: ước l ượng áp l ực nh ĩ ph ải. TMG (mm) ph ải đo t ại v ị trí cách ch ỗ đổ AL ĐMP tâm thu t ăng khi > 30 mmHg. vào t ĩnh m ạch ch ủ d ưới kho ảng 2 cm và * Siêu âm đánh giá huy ết độ ng m ạch vận t ốc đầ u tâm thu TMG ph ải đo t ừ ph ổ máu gan: th ực hi ện trên máy siêu âm Doppler TMG (cm/s). Envisor (Hãng Phillips), đầu dò convex 3,5 MHz. Các đối t ượng nghiên c ứu nh ịn Xử lý s ố li ệu theo ph ươ ng pháp th ống ăn ít nh ất 6 gi ờ, ngh ỉ ng ơi trong vòng 15 kê y sinh h ọc b ằng ch ươ ng trình SPSS phút tr ước làm siêu âm, t ư th ế n ằm ng ửa, 16.0. Đánh giá m ối t ươ ng quan b ằng 2 chân du ỗi th ẳng ho ặc n ằm nghiêng trái, ph ươ ng pháp h ồi quy đơn bi ến thông qua th ở nh ẹ bình th ường. Tr ước tiên, th ực hệ s ố t ươ ng quan hai chi ều Pearson (r). 139
4. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU VÀ BÀN LU ẬN Bảng 1: Đặc điểm chung c ủa nhóm nghiên c ứu. Đặc điểm nhóm nghiên c ứu (n = 117) Tu ổi trung bình 52,40 ± 12,23 Gi ới (nam/n ữ) 100/17 Child-Pugh B 54 (46,2%) Mức độ x ơ gan Child-Pugh C 63 (53,8%) Tu ổi trung bình c ủa nhóm nghiên lựa ch ọn BN c ủa chúng tôi ( đủ và rõ cứu 52,40 ± 12,23, nam chi ếm đa s ố các h ội ch ứng suy gan và TALTMC), (t ỷ l ệ nam/n ữ 6/1. M ức độ x ơ gan ở th ực t ế ch ức n ăng th ất ph ải th ường ch ỉ giai đoạn Child-Pugh B 46,2% và Child- được đánh giá khi BN x ơ gan n ặng Pugh C 53,8%; không có nhóm x ơ gan có ch ỉ đị nh t ạo shunt c ửa-ch ủ ho ặc Child-Pugh A trong nghiên c ứu do cách ghép gan. Bảng 2: CNTTr, ch ỉ số Tei th ất ph ải và AL ĐMP tâm thu ở nhóm x ơ gan so v ới nhóm ch ứng. Nhóm ch ứng Nhóm x ơ gan Ch ỉ s ố p (n = 45) (n = 117) VER (cm/s) 52,14 ± 7,95 60,65 ± 14,46 < 0,01 VAR (cm/s) 44,61 ± 8,43 58,42 ± 20,07 < 0,01 ER/AR 1,19 ± 0,20 1,10 ± 0,30 < 0,05 DTR (ms) 178,00 ± 23,83 179,01 ± 23,97 > 0,05 Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải 0,27 ± 0,04 0,23 ± 0,05 < 0,01 Hở van ba lá 22 (48,9%) 90 (76,9%) < 0,01 AL ĐMP tâm thu 24,64 ± 4,25 30,04 ± 5,81 < 0,01 Tăng AL ĐMP tâm thu 0 (0,0%) 45 (50,0%) < 0,01 Có thay đổi rõ các ch ỉ s ố đánh giá Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải ( đánh giá đồ ng CNTTr th ất ph ải ở BN x ơ gan so v ới th ời ch ức n ăng tâm thu và CNTTr) ở nhóm ch ứng, c ụ th ể t ăng v ận t ốc đổ đầ y nhóm x ơ gan là 0,23 ± 0,05, th ấp h ơn so đầu tâm tr ươ ng VER và v ận t ốc đổ đầ y với nhóm ch ứng (0,27 ± 0,04), p < 0,01, cu ối tâm tr ươ ng qua van ba lá VAR, gi ảm phù h ợp v ới k ết qu ả nghiên c ứu c ủa Pirat tỷ l ệ ER/AR, p < 0,05 - 0,01. K ết qu ả này B (2005), do ở BN x ơ gan ti ền gánh ph ản ánh kh ả n ăng th ư giãn nh ận máu th ường gi ảm do máu b ị ứ l ại ở các t ạng th ất ph ải b ị suy gi ảm vì aldosterone t ăng trong ổ b ụng b ởi TALTMC, d ẫn đế n gi ảm do suy gan không h ủy h ết aldosterone và lượng máu v ề tim. Ngoài ra, các ch ất giãn tình tr ạng c ơ tim b ị nhi ễm độ c trong x ơ mạch phổi t ăng c ũng là m ột c ơ ch ế đang gan. Nghiên c ứu c ủa Abd-El-Aziz TA và được nghiên c ứu trong đánh giá ch ức CS (2010) c ũng ghi nh ận tình tr ạng r ối năng th ất ph ải ở BN x ơ gan [5]. Gi ảm lo ạn CNTTr th ất ph ải t ươ ng t ự v ới k ết CNTTr, trong khi ch ỉ s ố Tei th ất ph ải gi ảm qu ả c ủa chúng tôi [1]. dường nh ư cho th ấy ch ức n ăng tâm thu 140
5. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 th ất ph ải được t ăng c ường nh ư k ết qu ả cao h ơn so v ới các thông s ố t ươ ng ứng ở các nghiên c ứu đã ch ỉ ra [4, 5]. nhóm ch ứng. K ết qu ả này là do t ăng l ưu Trong s ố 90 BN x ơ gan (76,9%) có h ở lượng dòng máu qua tu ần hoàn ph ổi do van ba lá nh ẹ (không có BN nào h ở van 2 shunt h ệ th ống t ĩnh m ạch c ửa-ch ủ và lá trên độ 2) chúng tôi th ấy 50,0% BN có tăng quá m ức y ếu t ố t ăng tr ưởng n ội m ạc AL ĐMP tâm thu t ăng > 30 mmHg cùng (TGF) làm phì đại c ơ ti ểu độ ng m ạch với giá tr ị trung bình AL ĐMP tâm thu t ăng ph ổi, gây h ẹp lòng động m ạch [1, 2, 6]. Bảng 3: So sánh giá tr ị trung bình m ột s ố ch ỉ s ố hình thái và huy ết độ ng m ạch máu gan gi ữa nhóm x ơ gan và nhóm ch ứng. Nhóm ch ứng Nhóm x ơ gan Ch ỉ s ố huy ết độ ng (n = 45) (n = 117) p Tĩnh m ạch Đường kính tĩnh m ạch c ửa (mm) 10,75 ± 0,96 13,65 ± 1,81 < 0,01 cửa Vận t ốc tĩnh m ạch c ửa (cm/s) 36,78 ± 5,93 19,72 ± 7,62 < 0,01 Đường kính ĐMG (mm) 4,16 ± 0,49 5,33 ± 1,45 < 0,01 ĐMG Vs (cm/s) 56,18 ± 10,08 70,72 ± 25,74 < 0,01 Vd (cm/s) 21,30 ± 4,28 21,22 ± 10,12 > 0,05 Đường kính TMG (mm) 7,53 ± 0,94 6,72 ± 1,26 < 0,01 TMG Vận t ốc TMG (cm/s) 39,72 ± 8,26 29,33 ± 12,41 < 0,01 Ở BN x ơ gan do t ổ ch ức x ơ và c ục tân th ường giãn và t ăng t ốc độ dòng ch ảy tạo chèn ép làm c ản tr ở dòng máu v ề gan (hi ện t ượng đáp ứng đệ m ĐMG [3]). V ới dẫn đế n TALTMC, th ể hi ện đường kính TMG do l ượng máu thu h ồi v ề ít (máu tĩnh m ạch c ửa t ăng, trong khi v ận t ốc không qua gan mà ch ủ y ếu theo các vòng dòng ch ảy gi ảm rõ khi so sánh v ới các ch ỉ nối c ửa ch ủ v ề tim) nên đường kính cùng số t ươ ng ứng ở nhóm ch ứng, p < 0,01. với v ận t ốc dòng ch ảy gi ảm. K ết qu ả c ủa Để bù đắp l ại tình tr ạng gi ảm l ưu l ượng chúng tôi h ể hi ện rõ đặc điểm sinh lý máu t ừ tĩnh m ạch c ửa v ề gan, ĐMG bệnh này ở BN x ơ gan [3, 7]. Bảng 4: Mối t ươ ng quan gi ữa m ột s ố thông s ố huy ết độ ng m ạch máu gan v ới m ột số thông s ố ch ức n ăng th ất ph ải. Huy ết độ ng m ạch máu gan Các bi ến t ươ ng quan Hệ s ố t ươ ng quan (r) p ER/AR 0,12 > 0,05 Vận t ốc tĩnh m ạch c ửa (lit/phút) Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải -0,15 > 0,05 AL ĐMP tâm thu 0,32 < 0,01 ER/AR 0,12 > 0,05 Vận t ốc tâm thu ĐMG (cm/s) Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải 0,16 > 0,05 AL ĐMP tâm thu 0,07 > 0,05 ER/AR 0,06 > 0,05 Vận t ốc TMG (cm/s) Ch ỉ s ố Tei th ất ph ải 0,03 > 0,05 AL ĐMP tâm thu -0,05 > 0,05 141
6. t¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2016 Chúng tôi không tìm th ấy m ối t ươ ng th ất ph ải so v ới nhóm ng ười bình th ường quan có ý ngh ĩa th ống kê gi ữa thông s ố (1,10 ± 0,30 so v ới 1,19 ± 0,20, p < 0,01; huy ết độ ng m ạch máu gan (v ận t ốc tĩnh 0,23 ± 0,05 so v ới 0,27 ± 0,04, p < 0,05), mạch c ửa, v ận t ốc tâm thu ĐMG và v ận trong khi AL ĐMP tâm thu t ăng cao h ơn tốc TMG) v ới các thông s ố đánh giá ch ức (30,04 ± 5,81 so v ới 24,64 ± 4,25 mmHg, năng th ất ph ải, ngo ại tr ừ m ối t ươ ng quan p < 0,01). thu ận, m ức độ trung bình gi ữa v ận t ốc - Động m ạch gan giãn v ới v ận t ốc tĩnh m ạch c ửa v ới AL ĐMP tâm thu (h ệ s ố dòng ch ảy t ăng, trong khi v ận t ốc tĩnh tươ ng quan r = 0,32, p < 0,01). M ối t ươ ng mạch c ửa và TMG có xu h ướng gi ảm quan này kh ẳng đị nh AL ĐMP tâm thu rõ hơn so v ới nhóm ch ứng, p < 0,01. ràng ph ụ thu ộc vào l ượng máu v ề tim qua - Có m ối t ươ ng quan thu ận, m ức độ hệ TMG, nh ưng đây ch ỉ là m ối t ươ ng trung bình gi ữa v ận t ốc tĩnh m ạch c ửa v ới quan ít ch ặt ch ẽ, vì ti ền gánh ở BN x ơ AL ĐMP tâm thu (h ệ s ố t ươ ng quan gan còn ph ụ thu ộc ph ần l ớn vào tình r = 0,32, p < 0,01), ngoài ra không tìm tr ạng m ở thông vòng n ối c ửa ch ủ để d ẫn th ấy m ối t ươ ng quan nào khác. lưu máu v ề tim không qua gan (th ực t ế dòng máu thu h ổi v ề TMG ở BN x ơ gan TÀI LI ỆU THAM KH ẢO ch ỉ còn kho ảng 13% [7]). Ngoài ra, ch ức 1. Auletta M, Oliviero U, Iasiuolo L et al. năng th ất ph ải ở BN x ơ gan còn ch ịu ảnh Pulmonary hypertension associated with liver cirrhosis: an echocardiographic study. Angiology. hưởng c ủa tình tr ạng c ường aldosterole 2000, 51 (12), pp.1013-1020. và c ơ tim b ị nhi ễm độ c do suy gan và 2. Cotton CL, Gandhi S, Vaitkus PT et al. TALTMC [4, 5]. Role of echocardiography in detecting portopulmonary hypertension in liver transplant candidates. Liver Transpl. 2002, 8 (11), pp.1051-1054. 3. Eipel C, Abshagen K, Vollmar B. Regulation of hepatic blood flow: The hepatic arterial buffer response revisited. World of Gastroenterology. 2010, 16 (48), pp. 6046-6057. 4. El-Aziz TA, Abdou M, Fathy A et al. Evaluation of cardiac function in patients with liver cirrhosis. Intern Med . 2010, 49, Bi ểu đồ 1: Tươ ng quan gi ữa AL ĐMP pp.2547-2552. tâm thu v ới v ận t ốc tĩnh m ạch c ửa. 5. Pirat B, Eroglu S, Yildirir A et al. Right ventricular systolic function is supernormal in KẾT LU ẬN patients with cirrhosis. Eur J Echocardiography. 2005, Suppl 223, p.S21. Nghiên c ứu ch ức n ăng th ất ph ải và 6. Ramsay M . Portopulmonary hypertension huy ết độ ng m ạch máu gan b ằng siêu âm and right heart failure in patients with cirrhosis. ở 117 BN x ơ gan Child-Pugh B/C, chúng Curr Opin Anaesthesiol. 2010, 23 (2), pp.145-150. tôi rút ra m ột s ố k ết lu ận: 7. Zimmerman P et al. Doppler sonography - X ơ gan gây r ối lo ạn CNTTr th ất ph ải of the hepatic vasculature. Radiology. 2000, th ể hi ện gi ảm t ỷ l ệ ER/AR và ch ỉ s ố Tei 92 (11), pp.11-18. 142