Lí thuyết dược liệu 1 - Đại cương về glycosid

Nội dung text: Lí thuyết dược liệu 1 - Đại cương về glycosid

1. ĐẠI CƯƠNG VỀ GLYCOSID MỤC TIÊU HỌC TẬP 1. ĐỊNH NGHĨA GLYCOSID 2. CÁC DÂY NỐI O-, C-, N-, S-GLYCOSID 3. TÍNH CHẤT LÝ HÓA VÀ SỰ TÁC DỤNG CỦA ENZYM LÊN GLYCOSID 4. PHƯƠNG PHÁP CHUNG CHIẾT XUẤT GLYCOSID
2. ĐỊNH NGHĨA GLYCOSID - Glycosid : là hợp chất hữu cơ tạo thành do sự ngưng tụ giữa 1 phân tử đường với 1 phân tử hữu cơ khác, với điều kiện nhóm hydroxy bán acetal của phần đường phải tham gia vào sự ngưng tụ. - Oligosaccharid hay polysaccharid là Glycosid, được gọi là “Holosid”.
3. ĐỊNH NGHĨA GLYCOSID - Glycosid : chất tạo thành do sự ngưng tụ giữa một phần là đường và một phần không phải là đường, được gọi là “heterosid”. OH CH2OH CH2OH OH O H H O HO O H H OH OH H + HOAr(R) OH H O-Ar(R) OH OH OH H OH H OH CH2OH - Phần không đường được gọi là aglycon hoặc genin, có cấu trúc hóa học khác nhau, tác dụng sinh học phụ thuộc vào phần này. - Glucosid : đường là Glucose → Glycosid - Rhamnosid, Galactosid
4. CÁC DÂY NỐI GLYCOSID - O-glycosid : nhóm OH bán acetal của đường ngưng tụ với nhóm OH alcol hoặc phenol của aglycon tạo thành cầu nối Oxy. - S-glycosid : nhóm OH bán acetal của đường ngưng tụ với nhóm nhóm thiol. - N-glycosid : có nhóm amin liên kết với phần đường. - C-glycosid : phần aglycon và đường liên kết bằng dây nối C-C.
5. O-GLYCOSID Dây nối acetal OH OAr(R) OAr(R) + OH - Ar(R) R CH + OH - Ar(R) R CH R CH OH OH OAr(R) Ose ở dạng bán acetal nội OH OH CH2OH CH2OH OH OH O HO H H O HO O H HO O OH H OH OH H OH OH OH H H OH OH H OH CH OH 2 CH2OH Glucose Glucopyranose Glucofuranose
6. O-GLYCOSID Phần đường : - Cùng aglycon nhưng phần đường khác nhau tạo nên glycosid khác nhau. - Phụ thuộc vào cấu hình C1 của đường : tạo nên α- hay β-glycosid. - Phụ thuộc vào cấu tạo vòng pyran hay furan : có đồng phân pyranosid và furanosid. CH2OH CH2OH CH2OH CH2OH HO H HO H O OCH3 O H H OCH3 H H O O H H OH H OH H OH H OH H OH OH OCH H H OCH3 H 3 H H OH H OH H OH H OH 4 dẫn chất của methylglycosid (β, α – pyranosid và furanosid)
7. O-GLYCOSID Mạch đường : - có thể là monosaccharid hoặc gồm nhiều đơn vị đường nối với nhau theo di hoặc trisaccharid (có thể đến 6 đường). - có thể phân nhánh (saponin) - có thể có 2 mạch đường nếu aglycon có 2 nhóm OH trở nên : diglycosid hay bidesmosid (desmos : mạch). Phần aglycon : - quyết định tác dụng dược lý của glycosid. - tùy theo cấu tạo hóa học : anthraglycosid (nhân anthraquinon) - aglycon thân dầu nên ít tan trong nước. Ở dạng glycosid dễ tan hơn (nhờ phần đường) nên tan được trong dịch tế bào.
8. C-GLYCOSID C-glycosid : glycosid có phần đường nối với aglycon theo dây nối C-C. OH O OH CH2OH H O H OH H O OH HO CH2OH H OH OH CH2OH H O O H Puerarin OH H OH Barbaloin H OH Tính chất C-glycosid : - Khó thủy phân - C-glycosid có phổ UV và IR gần giống với O-glycosid.
9. S-GLYCOSID S-glycosid : thioglycosid hoặc hợp chất glucosinolat có công thức chung là : S - glucose R C N-O-SO2OX X : K Myrosinase (thio-D-glucosidase) R-N=C=S (isothiocyanat) và β-D-glucopyranose - Có khoảng 50 thioglycosid, phần lớn trong họ Brassicaceae, Capparidaceae. - Isothiocyanat có vị hăng cay, nồng, có tác dụng kháng khuẩn.
10. N-GLYCOSID - Nucleosid là những N-β-D-glycosid : - đường : ribose hoặc 2-desoxyribose - nối với các gốc purin như adenin, hoặc gốc pyrimidin như cytosin NH2 NH2 N N N N N N HO N H N O Adenin H H Desoxyribonucleosid H H OH H