Đề cương Chẩn đoán bệnh thú y - Vũ Thị Hạnh

Nội dung text: Đề cương Chẩn đoán bệnh thú y - Vũ Thị Hạnh

1. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 + Biết được một số bệnh ở da và lông của gia súc. + Mức độ chăm sóc, nuôi dưỡng + Phản ánh tình trạng sức khỏe của con vật o Khám da  Nội dung . Màu sắc da + Nhợt nhạt: + Đỏ ửng: có ý nghĩa biến đổi tương tự như ở nội dung niêm mạc + Tím bầm . Mùi da Tùy theo loài, giống, tính biệt, tuổi, thành phần thức ăn, nước uống của vật nuôi khác nhau mà mùi da khác nhau.Trong 1 số trường hợp mà mùi của da thay đổi như: +Mùi phân: do vùng da đó tiếp xúc với phân do chuồng trại kém hoặc khi con vật bị vỡ dạ dày ruột (thủng dạ dày ruột) làm chất chứa xoang phúc mạc mồ hôi +Mùi nước tiểu: con vật tiếp xúc nhiều với nước tiểu (nằm trên nước tiểu) hoặc con vật bị thủng bàng quang (niệu quản) nên nước tiểu xoang phúc mạc (ngấm vào máu) mồ hôi +Mùi axeton : do bị chứng xeton huyết. +Mùi tanh, thối: da bị viêm nhiễm, hoại tử : phó hương hàn, đậu cừu, sài sốt chó con, chó ghẻ . Nhiệt dộ của da + Cách khám: Ở da mỏng: dùng mu bàn tay áp vào vùng da cần kiểm tra + Vị trí khám: Trâu bò, dê cừu ( sợ mũi, cuống sừng, mé ngực, 4 chân) , ngựa ( lỗ tai, cuống mũi, mé cổ, mé bụng, 4 chân) lơn ( mũi. Tai, 4 chân ) , Gia cầm ( mào, cẳng chân) + Bệnh lý:  Nóng: Do mạch quản căng rộng, lượng máu chảy qua nhiều. do sốt cao, đau đớn kịch liệt, quá hưng phấn. Trâu bò làm việc dưới trời nằng gay gắt da rất nóng. Một vùng 11
2. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 da nhỏ nóng do viêm. Hoặc do bị viêm cấp tính thời kỳ đầu.  Lạnh: do lượng máu đến ít, các bệnh có triệu trứng thần kinh ức chế( liệt sau để .). một vùng da lạnh do liệt thần kinh hoặc do tiếp xúc với nhiệt độ thấp trong thời gian dài + Da 4 chân lạnh do suy tim + Da vùng nóng vùng lạnh: bên này nóng bên kia lạnh do các bệnh gây đau đớn kịch liệt, thần kinh rối loạn như đau bụng ngựa. . Độ ẩm + Phụ thuộc vào mức độ phát triển tuyến mồ hôi ở từng loài:  Sinh lý: Ngựa > bò > trâu > lợn, gia cầm (không có), chó (kém phát triển). Lúc yên tĩnh gia súc ko có mồ hôi, nhìn kỹ vẫn có lớp mồ hôi mịn như sương, làm việc nặng, hưng phấn ra nhiều mồ hôi.  Bệnh lý: + Da khô: Do bị sốt cao (đặc biệt ở giai đoạn sốt đứng), Do cơ thể bị mất nhiều nước: nôn mửa nhiều, ỉa chảy nặng. Do gia súc đã quá già hoặc do cơ thể bị suy nhược làm tuyến mồ hôi bị lão hóa. + Da ướt (do quá nhiều mồ hôi) nếu không có lý do sinh lý đặc biệt (nhiệt độ môi trường tăng cao, vận động nhièu, làm việc nhiều, ) thì thường do: gia súc bị đau đớn nặng do các chấn thương (VD: giun chui túi mật, vỡ tạng, ); gia súc bị sốc, choáng (tụt P, cảm lạnh, mồ hôi thường nhờn và lạnh chứ không nóng); gia súc đang trong giai đoạn hạ sốt. + Da có nhiều mồ hôi nhầy và lạnh: gia súc bị vỡ tạng (ở giai đoạn sốc); gia súc sắp chết . Đàn tính của da + Ý nghĩa: đánh giá dinh dưỡng và tính tỷ lệ mất nước + PP kiểm tra: dùng tay kéo dúm da lại rồi thả ra và quan sát hoặc dùng tay ấn mạnh lên da để kiểm tra. ở trâu, bò thường beo da ở cổ, ở chó thường beo da ở lưng. + Phân loại đàn tính của da: có 2 loại  Da có đàn tính tốt, da mềm, mỏng, bóng căng phẳng: khó kéo da, da căng phẳng 12
3. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 nhanh sau khi kéo  Đàn tính kém: da dày, khô, mốc và nhăn nheo: khi kéo xa cơ thể hơn, khi thả tay ra khó (lâu) về trạng thái ban đầu (>0.2 giây) . Da bị sưng + Do bị thủy thũng, huyết thũng, khí thũng (ít thấy).  Nếu da bị sưng do bị khí thũng: do viêm hoại thư tổ chức dưới da hoặc nơi bị khí thũng ở vùng cổ gần với khí quản thì con vật bị viêm sinh khí dùng tay ấn vào thì khí sinh ra.  Nếu da bị sưng do thủy thũng (phù): Do bị bệnh suy tim(hẹp, hở van tim, viêm bao tim); suy dinh dưỡng( hàm lượng protein huyết tương giảm); thận bị bệnh( viêm thận cấp, hội chứng thận hư); gan bị bệnh(viêm gan, sơ gan, ung thư gan, ), bị bệnh ở hệ thần kinh(bại liệt, ) . Da nổi mẩn + Phát ban: suy giảm chức năng gan,bệnh sốt xuất huyết, dịch tả lợn, đóng dấu lợn, thường sốt và kèm theo các điểm lấm tấm như đầu đinh ghim. + Nốt sần: thường ở bệnh mạn tính kéo dài; có hình tròn đỏ to băng hạt gạo thấy trong bệnh cúm ngựa, dịch tả trâu, bò, do bị côn trùng đốt. + Nổi mẩn đay: nốt to bằng hạt đậu, có khi bằng nắm tay do dị ứng thời tiết; dị ứng với dộc tố côn trùng, phấn hoa .trên da hình thành nên các mảng viêm rất ngứa. trường hợp nổi mẩn đay nguy hiểm hơn các trường hợp còn lại. + Nổi mụn nước:Do tương dịch thẩm xuât tụ dưới da tạo thành mụn nước nhỏ bằng hạt đậu + Nổi mụn mủ: những mụn nước trong có mủ thấy trong các bệnh đậu . + Da bị loét:Do mun mủ vỡ ra, da bị hoại tử thành  Ý nghĩa: + Phản ánh tình trạng sức khỏe của con vật + Mức độ chăm sóc nuôi dưỡng, chăm sóc ( chăm sóc tốt thì da tốt, liên kết chặt chẽ với da, 13
4. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 phủ đều cơ thể và ngược lại) +Biết được 1 số bệnh ở da và lông của gia súc Câu 8. Anh, chị hãy nêu tên các khâu trong Khám chung? Trình bày hiểu biết của mình về nội dung, phương pháp và ý nghĩa của khám kiểm tra thân nhiệt khi khám bệnh cho gia súc?  Nội dung, Phƣơng pháp Kiểm tra định tính: Biết được con vật sốt hay không sốt nhưng không đánh giá nhiệt độ con vật là bao nhiêu. + Quan sát gương mũi và trạng thái của lông và da : gương mũi khô, da khô, lông xù. + Dùng cảm nhận của tay : Sờ vào những vùng da mỏng: gốc tai, sừng, nách, 4 chân. Dùng tay áp vào những vùng da mỏng và cảm nhận nên người khám phải có kinh nghiệm. Kiểm tra đinh lượng: dùng nhiệt kế + 2 loại: Dùng nhiệt kế thủy ngân ( Ưu điểm: chi phí thấp do giá rẻ, chịu được nước. Nhược điểm : thời gian lưu kéo dài (3-5 phút); dễ vỡ vì vỏ bằng thủy tính). Dùng nhiệt kế điện tử: có nhiều phiên bản (đo ở trực tràng, trán, thái dương, lỗ tai, ). Ưu điểm: thời gian đo ngắn (5-10 giây) và khi đo xong phát ra tín hiệu hoặc 1 số cho biết con vật sốt sốt ở mức độ nào. Nhược điểm: không chịu được nước và phải rửa sạch trực tràng. Cách khắc phục: dùng đầu ngón tay của gang tay cao su cho vào nhiệt kế điện tử. + Vị trí đo ở gia súc, gia cầm:  Đo ở trực tràng (thấp hơn nhiệt độ từ 0,5 - 1,00C).  Đo ở âm đạo (miệng): trong trường hợp bị dị tật bẩm sinh không có lỗ hậu môn.  Đo ở lỗ tai (chỉ áp dụng cho nhiệt kế điện tử) + Cách đo  Trước khi đo phải vẩy nhiệt kế cho cột thủy ngân xuống khấc cuồi cùng. 14
5. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1  Đo thân nhiệt trâu, bò : không cần cố định gia súc, một người giữ dây thừng, hoặc cột lại, người đo đứng sau gia súc tai trái nâng đuôi tay phải đưa nhẹ nhiệt kế vào trực tràng, hơi hướng về phía dưới, mỗi lần nhu động của gia súc thì đẩy nhiệt kế vào. Nhiệt kế lưu trong trực tràng khoảng 5 phút.  Lơn, chó, mèo, dê, cừu : để đứng hoặc cho nằm để đo, gia cầm giữ nằm để đo.  Đo cho ngựa :cần cố định vào gióng , thận trọng làm đúng thao tác vì ngựa rất mẫn cảm và đã về phía sau + Thời điểm đo:  Bất kỳ khi nào ta khám bệnh, nhưng nếu muốn đo thân nhiệt để theo dõi đánh giá tiến triển của bệnh thường đo vào 2 thời điểm trong ngày: Buổi sáng: 7-9 giờ (trước khi cho gia súc ăn uống): khi cơ thể ngủ, hoạt động của các cơ quan thấp nhiệt lượng sản sinh thấp nhất nên đây là thời gian thân nhiệt thấp nhất trong ngày. Buổi chiều: 16 - 18 giờ: các hoạt động cơ thể tăng nhiệt tăng, đây là lúc nhiệt cơ thể cao nhất. Hai thời điểm đo này mà nằm trong nhiệt độ cho phép thì bình thường -Chú ý : +Đo trước khi cho gia súc ăn và vận động +Thân nhiệt của gia súc trong trạng thái sinh lý vẫn có thể cao hơn bình thường khi: Sau khi vận động nhiều, Vào khi thời tiết oi bức. Khi gia súc cái mang thai hoặc ở thời kỳ động dục. Trong một ngày đêm, thân nhiệt thấp nhất vào khoảng 1-5 giờ, cao nhất vào khoảng 16-18 giờ. Sau khi ăn no nhất là ăn thức ăn, nước uống nóng.  Ý nghĩa + Phân biệt bệnh cấp tính hay mạn tính: cấp tính con vật sốt cao trở lên, mạn tính sốt kéo dài. Là thông tin quan trọng cho chẩn đoán các bệnh gây sốt theo quy luật: phế quản phế viêm (sốt hình sin). + Phân biệt được bệnh viêm nhiễm với trúng độc: trúng độc ban đầu không sốt về sau kế phát có 15
6. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 thể sốt. + Đánh giá được mức độ nặng nhẹ và tiên lượng bệnh: con vật sốt tiên lượng tốt hơn nhiệt độ thấp hơn bình thường. + Đánh giá quá trình tiến triển của bệnh: đo thân nhiệt vào các buổi sáng, tối. Câu 9. Anh, chị hãy trình bày khái niệm chẩn đoán lâm sàng? Cho ví dụ minh họa? Ý nghĩa trong thực hành lâm sàng thú y? - Chẩn đoán lâm sàng là loại chẩn đoán chỉ dựa vào các thông tin thu được từ các phương pháp khám lâm sàng. Khi khám người khám phát hiện được những dấu hiệu bất thường ngay ở thời điểm khám bệnh. + Các phương pháp khám lâm sàng: Phương pháp quan sát (nhìn): dùng mắt hoặc có thể kết hợp dụng cụ (kính lúp) để quan sát . Kiểm tra tình trạng hoạt động và các thuộc tính bên ngoài của các cơ quan, bộ phận . Phát hiện nhanh các cơ quan mang bệnh dựa vào các thuộc tính bên ngoài như: hình thái, màu sắc, kích thước, Khi khám: người khám bắt buộc phải tiếp cận và đứng ở phía trước con vật để thông báo cho con vật sự xuất hiện của mình. . Khoảng cách quan sát tùy thuộc vào thị lực người khám, kích thước bệnh súc và mục đích quan sát. . Góc quan sát 30 – 450C để người khám quan sát được tổng thể và chi tiết từng cơ quan, bộ phận con vật . Nơi để bệnhsúc để khám phải có đầy đủ ánh sáng và rõ ràng để có thể quan sát được chính xác, đặc biệt là trường hợp quan sát màu sắc, thông thường ánh sáng tự nhiên là tốt nhất. . Để quan sát trạng thái thần kinh, tình trạng hoạt động của con vật thì ta quan sát tai, mắt, đuôi của con vật. khi quan sát, phải quan sát theo trình tự từ tổng thể đến chi tiết, từ đầu đến đuôi, từ trái qua phải để đảm bảo không bỏ mất dấu hiệu bất thường nào trên cơ thể con vật. . Quan sát con vật cả ở trạng thái tĩnh và trạng thái động để tìm ra các điểm bất thường trên cơ thể con vật như: các hoạt động đứng lên, nằm xuống; cách lấy thức ăn nước uống, 16
7. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 đi lại trên các mặt phẳng khác nhau: trên nền đất, nền cát, lên dốc, xuống dốc, Phương pháp sờ nắn . Kiểm tra tính mẫn cảm của vùng đó xem vùng đó còn phản xạ (cảm ứng) không? và kiểm tra các tính chất vật lý như: vùng đó nóng hay lạnh? Độ đàn hồi còn tốt không?  Khi sờ nắn thấy vùng sờ nắn nóng cục bộ thì có thể do bộ phận đó bị tiếp xúc với nhiệt độ thấp hoặc do bị thủy thũng, phù nề. Trường hợp nóng toàn thân (thường tiên lượng xấu) có thể do gia súc sắp chết; hoặc do gia súc bị sốc, choáng; cảm lạnh.  Khi sờ nắn thấy con vật đau thì do con vật bị tổn thương, mức độ tổn thương càng nặng thì con vật càng đau.  Khi sờ nắn thấy con vật không có phản ứng gì (mất cảm giác), cục bộ và tạm thời do dây thần kinh cảm giác chi phối vùng đó bị chèn ép tạm thời; mất cảm giác cục bộ và kéo dài do dây thần kinh cảm giác chi phối vùng đó bị tổn thương; còn khi mất cảm giác toàn thân thì do thần kinh trung ương bị ức chế sâu; gia súc bị say thuốc mê hay sắp chết. . Khi sờ nắn cần thực hiện đúng kỹ thuật. Sờ nắn từ nhẹ mạnh; từ vùng lành tổn thương để xác định được mức độ mẫn cảm và khu vực tổn thương. Phương pháp gõ . Là pp người khám bệnh căn cứ vào sự thay đổi của âm phát ra khi gõ vào bề mặt cơ quan, bộ phận cần khám bệnh để đưa ra kết luận chẩn đoán. . Mục đích: Kiểm tra tình trạng kết cấu, tính mẫn cảm của cơ quan, tổ chức. . Do mỗi cơ quan đều có cấu tạo vi thể khác nhau, đặc trưng cho mỗi cơ quan. Khi con vâttj bị bệnh thì các cơ quan sẽ bị thay đổi cấu trúc từ đó thay đổi âm phát ra khi gõ. . Các âm phát ra khi gõ:  Âm bùng hơi: âm to và trầm: khi gõ vào các cq, bp rỗng như: vùng trên cùng dạ cỏ của trâu bò khỏe mạnh, vùng phổi (nền phổi) động vật khỏe  Âm đục tương đối: âm nhỏ và trầm: là âm vang hơn 1 chút so với âm đục tuyệt đối, thường xuất hiện khi gõ vào các cq, bp có kết cấu đặc vừa phải như: vùng giữa dạ cỏ động vật nhai lại  Âm đục tuyệt đối: âm nhỏ, ngắn và gọn: gõ vào các cq, bp có kết cấu đặc, VD: xương, cơ, gan, vùng dưới bụng,  Âm kim thuộc: âm trong và có độ vang vọng: thường xuất hiện khi gõ vào các cq, 17
8. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 bp có đủ 3 điều kiện sau: thành có độ đàn hồi + bị dãn căng rất căng + bên trong chứa dịch lỏng. tần suất xuất hiện ở động vật mắc bệnh loài nhai lại càng nhiều khi con vật bị mắc bệnh lệch (biến vị) dạ múi khế  Âm hộp: âm trong và vang: gõ vào các bộ phận (vùng rỗng) bên trong chứa đầy không khí, thành bít kín, vd: hang lao ở phổi,  Âm bình rạn: gõ vào các bộ phận (vùng rỗng) bên trong chứa đầy không khí, thành có lỗ thông  Âm trống: âm phát ra to nhưng không vang: vùng trên cùng dạ cỏ trâu bò bị chướng hơi dạ cỏ cấp tính, xoang rỗng có thể tích lớn, bên trong chứa đầy không khí. . Dụng cụ gõ gồm: búa gõ hoặc đầu ngón tay; phiến gõ hoặc ngón tay. Khi gõ có thể sử dụng pp gõ trực tiếp/gián tiếp . Gõ trực tiếp: người khám sử dụng búa gõ hoặc đầu ngón tay gõ trực tiếp lên bề mặt các cq, bp cần khám bệnh để nghe sự thay đổi cảu âm phát ra làm cơ sở cho chẩn đoán. Pp này không tốn kém, thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi và khôg cần các thiết bị chuyên dụng nhưng âm phát ra lại nhỏ hơn so với pp gõ gián tiếp.Pp gõ khó chẩn đoán trong những trường hợp: Cq, bp chỉ thay đổi nhẹ; môi trường xung quanh ồn ào. Pp này phù hợp cho thú, gia súc nhỏ  Gõ gián tiếp: Người khám sử dụng búa khám hoặc đầu ngón tay gõ gián tiếp lên phiến gõ hoặc ngón tay, khi phiến gõ, ngón tay được đặt áp sát lên cơ quan bị khám bệnh. Pp này có âm phát ra to hơn do đó dễ chẩn đoán và con vật ít đau hơn nhưng pp này yêu cầu người khám phải mua phiến gõ tốn kém và phải sử dụng phiến gõ đúng kỹ thuật, phiến gõ phải đặt áp sát trên bề mặt cơ quan cần khám bệnh . Khi gõ cần phải để con vật ở nơi yên tĩnh; các lần gõ phải đều tay, khoảng cách giữa các nhịp vừa phải nghĩa là khi gõ âm gõ lần trước tắt hẳn mới gõ lần tiếp theo do âm có tính chất cộng hưởng nên gõ liên tiếp thì âm sẽ bị thay đổi dễ bị sai. Cần quan sát phản ứng của bệnh súc mỗi lần gõ để xem con vật có biểu hiện đau không? đau ít hay đau nhiều? Phươg pháp nghe . Người khám căn cứ vào sự thay đổi của âm phát ra khi các cq, bp khám bệnh hoạt động tạo ra để chẩn đoán bệnh. . Người khám có thể nghe trực tiếp hoặc gián tiếp lên vùng cần khám bệnh.  Nghe trực tiếp: người khám ốp tai nghe trực tiếp lên bề mặt cq, bp cần khám bệnh 18
9. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 để nghe các âm thanh do chính cq, bp đó hoạt động tạo ra(thường các cq thuộc hệ hô hấp). pp này đơn giản, dễ thực hiện ở mọi lúc, mọi nơi nhưng có nhược điểm là do 1 số cq, bp có cấu tạo giải phẫu không cho phép thực hiện pp này vì có thể gây nguy hiểm, không an toàn cho người khám bệnh do dễ bị bệnh súc tấn công và dễ lây nhiễm nguồn bệnh từ bệnh súc, VD: nghe tim trâu, bò. Vì vậy, cách khắc phục là dùng vải mềm sạch (thường là vải chất liệu cotton) che phủ lên cq, bp rồi mới thực hiện pp nghe.  Nghe gián tiếp: người khám sử dụng dụng cụ nghe chuyên dụng (ống nghe) để nghe các âm thanh phát ra khi các cq khám bệnh hoạt động gây ra để chẩn đoán bệnh. Âm thanh nghe được trong pp này to hơn so với âm thanh thực, do đó dễ chẩn đoán hơn và pp này đảm bảo vệ sinh, an toàn cho ng khám. Tùy theo cấu trúc dạng ống nghe mà nhiều người có thể cùng tham gia chẩn đoán cùng 1 lúc ở cùng 1 vị trí cùng 1 điểm trên cq tổ chức cần khám bệnh tạo điều kiện cho việc hội chẩn bệnh. . Khi thực hiện pp nghe cần để bệnh súc yên tĩnh và những nơi yên tĩnh, tránh tiếng ồn và phải dùng ống nghe đúng kỹ thuật.  Núm nghe phải đặt hướng ra phía ngoài, trước khi nghe cần chụp vào tai để xem cảm giác tai thế nào để từ đó điều chỉnh sao cho phù hợp không lỏng quá cũng không chặt quá.  Màng nghe có màng lớn và màng nhỏ, khi nghe màng lớn ta cần vặn núm ở cổ màng nghe sao cho lỗ ở màng nhỏ bị bịt kín vào và ngược lại. - Ý nghĩa: PP này đc sử dụng để khám với tất cả các loại gia súc, và là cơ sở để bác sĩ thú y mới quyết định cần thiết các phương pháp tiếp theo để chuẩn đoán bệnh, đem lại hiệu quả cao, chính xác và giảm thời gian, chi phí khám bệnh. Câu 10. Anh, chị hãy trình bày khái niệm chẩn đoán phi lâm sàng? Cho ví dụ minh họa? Ý nghĩa trong thực hành lâm sàng thú y? - Chẩn đoán phi lâm sàng là loại chẩn đoán chỉ dựa vào kết quả của các pp khám phi lâm sàng, các pp khám phi lâm sàng ở đây chính là các xét nghiệm được thực hiện để chẩn đoán bệnh. - Các pp chẩn đoán trong phòng thí nghiệm dùng trong thú y + PP chẩn đoán bằng ELISA: dựa trên sự kết hợp đặc hiệu giữa kháng nguyên và kháng thể, 19
10. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 trong đó kháng thể được gắn với một enzyme. Khi cho thêm cơ chất thích hợp vào phản ứng, enzyme sẽ thủy phân cơ chất thành một chất có màu. Sự xuất hiện màu chứng tỏ đã xảy ra phản ứng đặc hiệu giữa kháng thể với kháng nguyên và thông qua cường độ màu mà biết được nồng độ kháng nguyên hay kháng thể cần phát hiện. VD: Xác định hiệu giá kháng thể Gumboro bằng phản ứng ELISA gián tiếp. + PP chẩn đoán bằng ký thuật PCR: PCR là kỹ thuật khuyếch đại số lƣợng ADN dựa trên trình tự ADN khuôn mẫu với quy trình tiến hành gồm 3 giai đoạn: biến tính, gắn mồi và tổng hợp kéo dài. PCR cho phép xác định tác nhân gây bệnh trực tiếp trong bệnh phẩm nhờ khả năng nhận biết và sao chép để khuyếch đại về mặt số lƣợng đoạn trình tự đặc hiệu trên genom của vi khuẩn, VR VD: chẩn đoán định type virus gây bệnh LMLM bằng kỹ thuật PCR + PP chẩn đoán bằng siêu âm: ghi lại những thông tin dưới dạng các sóng hồi âm của tia siêu âm do 1 đầu dò phát vào cấu trúc cần khám VD: Siêu âm não qua thóp ở gia súc non để phát hiện tụ máu não, u não, siêu âm để chẩn đoán có thai sớm, theo dõi sự phát triển của thai, bệnh lý của thai + Chẩn đoán bằng PP X – quang - Ý nghĩa trong thực hành lâm sàng thú y: giúp bác sĩ chẩn đoán nhanh và chính xác bệnh, chẩn đoán nhanh và chính xác các bệnh nhiễm trùng từ viruts, vi khuẩn, nấm, bệnh hô hấp, tim mạch và xương khớp . Nhưng nó có nhược điểm là chi phí cao Câu 11. Anh, chị hãy trình bày cách xác định vị trí khám tim ở trâu, bò? Kể tên các phương pháp khám tim?  Vị trí khám tim ở trâu, bò - 5/7 tim nằm về phía bên trái xoang ngực, trong khoảng từ sườn 3 S5 (đến hết S5 chạm đến cạnh trước S6) - Đáy nằm ở nửa xoang ngực, từ khớp xương bả vai kẻ đường thẳng song song với mặt đất, đáy tim là phần giao giữa tâm nhĩ và tâm thất. 20
11. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 - Đỉnh tim nằm ở đầu mút sườn 5 và cách phía trên mỏm kiếm xương ức khoảng 1 - 2cm. - Mặt trước tiếp giáp với xương sườn 3, mặt sau tiếp giáp với xương sườn 6. - Tim sát vách ngực trong khoảng sườn 3 - 4, phần còn lại bị phổi tre phủ.  Các phương pháp khám tim - Nhìn vùng tim - Sờ nắn vùng tim - Gõ vùng tim - Nghe vùng tim - Điện tim vùng tim Trong các pp trên thì có 3pp chính thường sd khi khám vùng tim, đó là pp Sờ nắn, nghe và gõ vùng tim. PP nhìn vùng tim ít được sử dụng ở đại gia súc mà chỉ sử dụng để quan sát hiện tượng tim đập động, khi quan sát trên đại gia súc cần bộc lộ vùng tim bằng cách: . Trâu, bò: đứng trong gióng sau đó kéo chân trước bên trái lên phía trước để bộc lộ vùng tim. Tim đập động là do thân quả tim đập vào thành ngực . Tiểu gia súc: cho nằm sang bên phải, kéo chân trái lên phía trước để bộc lộ vùng tim. Tim đập động là do đỉnh quả tim đập vào thành ngực. Sờ nắn vùng tim: mục đích kiểm tra cảm giác/ tính mẫn cảm vùng tim của con vật, xem con vật có cảm giác đau hay không? kiểm tra hiện tượng đập động của tim, từ đó, tính được tần số tim, do 1 số gia súc còn nhỏ/yếu nên hoạt động đập yếu, thành ngực của gia súc dày nên không quan sát được hoạt động đập động của tim mà phải sờ vào mới thấy tim đập động. khi tiến hành sờ vùng tim có thể kết hợp nắn vùng tim để nếu khi thành ngực tim bị tổn thương, bị viêm dính bao tim với thành ngực, viêm bao tim do ngoại vật, con vật sẽ có cảm giác đau khi sờ vào. . Cách tiến hành: đại gia súc: thường để con vật đứng, người khám đứng bên trái con vật, tay phải đặt lên gờ bả vai làm điểm tựa, tay trái sờ vào vùng tim, áp tay vào vùng tim hiện tượng đập động của tim xm tim đập mạnh hay yếu?tần số tim? Gõ vùng tim: ít sử dụng với trâu bò trong lâm sàng, chỉ sử dụng khi nghi ngờ con vật bị 21
12. VŨ THỊ HẠNH_SPKT56_ ĐHNN1 tim phì đại, tích nước xoang bao tim, lá phổi bên trái bị nhục hóa. Pp này thường gõ vùng tim ở ngựa và chó. . Tiến hành  Cố định gia súc: đại gsuc: cố định đứng; gia súc nhỏ: cố định nằm  Bộc lộ vùng tim: giống pp nhìn vào vùng tim  Cách gõ: gõ dọc theo các gian sườn từ gian sườn 3-6; gõ theo hướng từ trên xuống dưới; từ trước ra sau. Khi gõ thấy vùng âm đục tuyệt đối của tim bản chất là vùng đập động của tim. Âm đục tương đối vùng tim là vùng bị rìa phổi che khuất 1 phần Nghe vùng tim: đây là PP được áp dụng nhiều nhất . Chỉ tiêu:  Tiếng tim: cần phân biệt tiéng tim thứ nhất và tiếng tim thứ 2 Tiếng 1: tâm thu, âm trầm và kéo dài do sự đóng lại của 2 van nhĩ thất và nghe rõ hơn ở đáy tim; tiếng 2 tâm trương, ngắn, do 2 xoang thất trái và phải đóng vai trò buồng cộng hưởng chính, nghe rõ ở đỉnh tim  Tần số tim: 1 phút bao nhiêu nhịp tim?  Nhịp tim: nhịp tim đập có đều hay không? Câu 12. Anh, chị hãy trình bày cách khám tim bằng phương pháp sử dụng ống nghe? Các âm bệnh lý khi nghe tim?  Cách khám tim bằng pp sử dụng ống nghe là + Chuẩn bị tai nghe, vận núm cổ cổ ống nghe cho đúng, 2 núm tai nghe hướng về trước. Điều chỉnh khoảng cách giữa 2 núm nghe sao cho phù hợp với tai của mình để khi nghe nghe được rõ và không bị đau. + Các chỉ tiêu khi nghe tim  Tiếng tim: cần phân biệt giữa tiếng 1 và tiếng 2. 22