Đánh giá tác dụng giảm đau, giảm phù nề và cải thiện vận động của nọc ong trên chuột được gây mô hình viêm khớp

Nội dung text: Đánh giá tác dụng giảm đau, giảm phù nề và cải thiện vận động của nọc ong trên chuột được gây mô hình viêm khớp

1. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 ĐÁNH GIÁ TÁC D ỤNG GI ẢM ĐAU, GI ẢM PHÙ N Ề VÀ C ẢI THI ỆN VẬN ĐỘ NG C ỦA N ỌC ONG TRÊN CHU ỘT ĐƯỢC GÂY MÔ HÌNH VIÊM KH ỚP Nguy ễn Th ị Thanh Mai*; C ấn V ăn Mão** TÓM T ẮT Mục tiêu: đánh giá tác d ụng ch ống viêm gi ảm đau c ủa n ọc ong châm vào các huyệt trên động v ật th ực nghi ệm. Đối t ượng và ph ươ ng pháp: ti ến hành trên 60 chu ột, chia thành 5 nhóm: nhóm ch ứng, nhóm gây viêm kh ớp (b ằng dung d ịch adjuvant complete) điều tr ị n ước mu ối, nhóm gây viêm điều tr ị b ằng n ọc ong (3 li ều khác nhau: 0,5 mg/kg, 1 mg/kg và 1,5 mg/kg tiêm vào huy ệt Túc tam lý) và nhóm gây viêm điều tr ị b ằng mobic (li ều 1 mg/kg). Kết qu ả: dung d ịch adjuvant complete (li ều 50 µl tiêm bàn chân chu ột duy nh ất 1 l ần) gây tình tr ạng viêm kh ớp, tăng th ể tích chân, gi ảm ng ưỡng đau t ại ch ỗ, gây đau và khó v ận độ ng kh ớp. N ọc ong (li ều 1 mg/kg và 1,5 mg/kg) có tác d ụng gi ảm đau, gi ảm th ể tích chân, t ăng ng ưỡng đau và c ải thi ện kh ả n ăng v ận độ ng c ủa chu ột. Tác d ụng c ủa n ọc ong li ều 1,5 mg/kg t ươ ng t ự nh ư mobic li ều 1 mg/kg trên chu ột. K ết lu ận: nọc ong (li ều 1 mg/kg và 1,5 mg/kg) có tác dụng gi ảm đau, ch ống phù n ề, c ải thi ện v ận độ ng trên chu ột được gây mô hình viêm kh ớp. * T ừ khóa: Viêm kh ớp; N ọc ong; Gi ảm n ề; Gi ảm đau; V ận độ ng. The Effects of Bee Venom on Anti-Inflammatory, Pain Reduction and Improvement Motion in Experimental Arthritis Rat Summary Objectives: To study anti-inflammatory, pain reduction effects of bee venom by administration in point accupunture in arthritis model animal. Subjects and methods: 60 rats were divided into 5 groups: control group (saline injection), arthritis group (adjuvant injection) with saline treatment, three arthritis groups with bee venom treatments (doses: 0.5 mg/kg, 1 mg/kg and 1.5 mg/kg, respectively) and arthritis group with mobic treatment (1 mg/kg), bee venom and mobic were administered in zusalin acupuncture point in rat’s hind limb. Results: Complete adjuvant solution (50 µl) injected in rat’s hind limb (one time) induced joint inflammation, foot volume increase, pain thresold discrease. Bee venom (1 mg/kg and 1.5 mg/kg) had analgesic effect, reduced volume, increased pain threshold in rat’s hind limb and improved motion of rat. The anti-inflamatory effects of bee venom (1.5 mg/kg) are similar to mobic (1 mg/kg) on rat. Conclusion: Bee venom (dose 1 mg/kg and 1.5 mg/kg) has anti- flamation, pain relieve and improve motion in arthritis animal model. * Key words: Arthritis; Bee venom; Pain reduction; Anti-inflamation; Motion. * Tr ường Đạ i h ọc Khoa h ọc T ự nhiên ** Học vi ện Quân y Ng ười ph ản h ồi (Corresponding): C ấn V ăn Mão (canvanmao2001@yahoo.com) Ngày nh ận bài: 21/11/2016; Ngày ph ản bi ện đánh giá bài báo: 14/02/2017 Ngày bài báo được đă ng: 27/02/2017 33
2. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 ĐẶT V ẤN ĐỀ nghi ệm và lâm sàng. M ục tiêu nghiên Nọc ong (Bee Venom) t ừ lâu đã được cứu: Đánh giá tác d ụng gi ảm đau, gi ảm sử d ụng nh ư là m ột ph ươ ng pháp truy ền phù n ề và c ải thi ện v ận độ ng c ủa n ọc ong th ống, thay th ế thu ốc có tác d ụng gi ảm trên chu ột được gây mô hình viêm kh ớp. đau và điều tr ị các b ệnh viêm nh ư viêm ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP kh ớp d ạng th ấp. Trong thí nghi ệm động NGHIÊN C ỨU vật cho th ấy viêm kh ớp b ị ức ch ế khi điều tr ị n ọc ong lâu dài [3, 6]. N ọc ong và các 1. Đối t ượng và ph ươ ng ti ện nghiên thành ph ần c ủa nó đã được báo cáo có cứu. hi ệu qu ả trong điều tr ị viêm kh ớp ở ng ười * Đối t ượng nghiên c ứu: [4]. Thành ph ần chính trong n ọc ong đố t Chu ột c ống tr ắng tr ưởng thành (cân có ch ứa các ch ất enzym A2 (phosphlipases, nặng 150 g): chia thành 6 nhóm, m ỗi hyaluronidase), protein peptid (melittin, nhóm 10 con. secapin ) và m ột s ố ch ất có phân t ử nh ỏ - Nhóm 1: nhóm ch ứng, không gây (histamine, dopamine, norepinephrine ) viêm kh ớp, tiêm n ước mu ối sinh lý. [4]. - Nhóm 2: nhóm b ệnh, gây viêm kh ớp, Nghiên c ứu đánh giá tác d ụng ch ống điều tr ị b ằng n ước mu ối sinh lý. viêm gi ảm đau c ủa n ọc ong đã được - Nhóm 3: gây viêm kh ớp, điều tr ị b ằng nhi ều nhà khoa h ọc trên th ế gi ới th ực ọ ề hi ện. Có nhi ều cách th ức s ử d ụng n ọc n c ong li u 0,5 mg/kg. ong trong điều tr ị trên th ực nghi ệm nh ư: - Nhóm 4: gây viêm kh ớp, điều tr ị b ằng tiêm d ưới da, tiêm b ắp Tuy nhiên, n ọ c ong li ều 1 mg/kg. sử d ụng n ọc ong th ủy châm vào các - Nhóm 5: gây viêm kh ớp, điều tr ị b ằng huy ệt đạ o được cho là có k ết qu ả m ạnh nọc ong 1,5 mg/kg. hơn nh ững ph ươ ng pháp khác [9]. Có - Nhóm 6: gây viêm kh ớp, điều tr ị b ằng nhi ều mô hình gây viêm kh ớp trên động thu ốc mobic 1 mg/kg. vật th ực nghi ệm nh ư: gây viêm kh ớp * Ph ươ ng ti ện nghiên c ứu: bằng tá d ược freud, carrageenan ho ặc lipopolysaccharide (LPS), trong đó mô - Thi ết b ị nghiên c ứu: hình gây viêm kh ớp b ằng s ử d ụng tá + D ụng c ụ đo th ể tích chân chu ột dược freud đã được nhi ều tác gi ả áp plethysmometer (UGO BASIL), xác định dụng, đây có th ể được coi là mô hình gây ng ưỡng đau Analgesy-Meter (UGO viêm kh ớp điển hình [1]. Đặc bi ệt, trong BASIL). đánh giá tác d ụng ch ống viêm gi ảm đau ườ ở ộ của n ọc ong, mô hình này được s ử d ụng + Môi tr ng m (openfield) là h p rất r ộng rãi [7, 8]. kính ( đường kính 90 cm x 90 cm x 50 cm) để đánh giá ch ức n ăng v ận độ ng. Hi ện t ại trong n ước ch ưa có nhi ều công trình nghiên c ứu v ề tác d ụng ch ống + H ệ th ống ghi và phân tích hình ảnh viêm gi ảm đau c ủa n ọc ong trên th ực Any maze (Stoeling, Mỹ). 34
3. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Hình 1: Dụng c ụ đo ng ưỡng Hình 2: Dụng c ụ đo Hình 3: Môi tr ường m ở đau chân chu ột Analgesy- th ể tích chân chu ột (openfield) để đánh giá Meter (UGO BASIL). plethysmometer ch ức n ăng v ận độ ng c ủa (UGO BASIL) (UGO BASIL). chu ột. - Hóa ch ất nghiên c ứu: + Dung d ịch complete Freund's adjuvant (Sigma Aldrich). + N ọc ong d ạng b ột. + Thu ốc mobic (Boehinger Ingelheim), dung d ịch NaCl 0,9%. Thu ốc mobic Dung d ịch complete Freund's adjuvant Hình 3: Hóa ch ất s ử d ụng trong nghiên c ứu. 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu. * Ph ươ ng pháp gây viêm kh ớp và s ử d ụng thu ốc, n ọc ong điều tr ị: - Dung d ịch complete Freund's adjuvant (có ch ứa vi khu ẩn Mycobacterium butyricium, Hãng Sigma Aldrich) tiêm li ều duy nh ất d ưới da (50 µl) vào bàn chân sau bên ph ải (chu ột được gây mê b ằng thiopentan) để gây viêm kh ớp c ổ chân c ủa chu ột. Nhóm ch ứng tiêm n ước mu ối sinh lý, li ều t ươ ng đươ ng vào cùng v ị trí. - N ọc ong Gi ồng Trôm (B ến Tre) được tách chiết d ưới d ạng b ột (s ản ph ẩm c ủa nhóm tác gi ả Nguy ễn Th ị Thanh Mai và CS, Khoa Hóa, Đại h ọc Khoa h ọc T ự nhiên, Đại h ọc Qu ốc Gia TP. H ồ Chí Minh) v ới các li ều l ượng khác nhau (0,5 mg: 1 mg; 1,5 mg), hòa tan trong n ước mu ối và tiêm d ưới da vào đúng huy ệt Zusanli (Túc tam lý, ở phía d ưới gò chày ngoài g ần kh ớp g ối) trong 3 tu ần liên t ục. - N ước mu ối sinh lý và mobic được s ử d ụng t ươ ng ứng v ới th ể tích n ọc ong và tiêm dưới da vào đúng huy ệt Zusanli (Túc tam lý), ngày 1 l ần trong 3 tu ần liên t ục. 35
4. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Huy ệt Túc tam lý (Zusanli) trên ng ười và chu ột cống tr ắng Trên ng ười: Zusanli Trên chu ột cống: ST36 Hình 5: Vị trí huy ệt Túc tam lý trên ng ười và chu ột c ống. * Ph ươ ng pháp đánh giá th ể tích chân chu ột: Chu ột khi b ị viêm kh ớp, chân s ẽ s ưng to (th ể tích chân t ăng lên) m ức độ s ưng tươ ng ứng v ới m ức độ viêm c ủa kh ớp. Do đó, đánh giá th ể tích chân chu ột s ẽ giúp xác định được m ức độ viêm c ủa kh ớp. Cách xác định: đo th ể tích chân sau c ủa chu ột ở hai bên (cùng bên và đối bên gây viêm kh ớp) b ằng ph ươ ng pháp đo thay đổi th ể tích n ước s ử d ụng plethysmometer (UGO BASIL) theo Jae Yeong Lee (2005) [5], c ứ 3 ngày/l ần đế n ngày th ứ 21. Đo th ể tích chân chu ột ngay tr ước khi tiêm thu ốc gây viêm được coi là ch ỉ s ố đố i ch ứng (ngày 0). Số li ệu ở các đợ t đo sau s ẽ tính so v ới đố i ch ứng. Hình 6: Đo th ể tích chân chu ột s ử d ụng plethysmometer (UGO BASIL). 36
5. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 * Ph ươ ng pháp xác định ng ưỡng đau * Ph ươ ng pháp đánh giá kh ả n ăng v ận tại kh ớp c ổ chân c ủa chu ột: động: Khi kh ớp b ị viêm, ng ưỡng đau t ại ch ỗ Khi chu ột b ị viêm kh ớp s ẽ d ẫn đế n đau sẽ gi ảm đi. Vì v ậy, xác đị nh ng ưỡng đau và khó v ận độ ng kh ớp. Do đó, kh ả n ăng tại ch ỗ s ẽ th ấy được m ức độ viêm và vận độ ng c ủa chu ột s ẽ gi ảm: gi ảm quãng đau. đường v ận độ ng, gi ảm t ốc độ v ận độ ng, th ời gian v ận độ ng Cách xác định: xác định ng ưỡng đau Cách xác định: cho chu ột vào môi tại ch ỗ b ằng s ử d ụng Analgesy-Meter tr ường m ở (open field) là m ột h ộp có kích (UGO BASIL) theo ph ươ ng pháp c ủa Seo th ước kho ảng 60 cm x 60 cm x 100 cm và CS (2003) [9]. Chu ột được gi ữ tho ải (r ộng x dài x cao) và cho làm quen trong mái trên tay, chân sau t ừng bên s ẽ kích vòng 5 phút. Sau đó, ghi l ại toàn b ộ quá thích b ằng v ật hình nón, đầu tròn ( để trình v ận độ ng c ủa chu ột trong th ời gian 5 không gây h ại cho độ ng v ật), t ăng d ần phút thành video clip b ằng CCD camera lực kích thích đế n khi chu ột c ảm th ấy đau nối v ới máy tính. Các thông s ố v ề v ận thì rút chân ra kh ỏi v ị trí kích thích. động c ủa chu ột s ẽ được phân tích t ự Thông s ố ghi được là l ực tác độ ng lên động b ằng ph ần m ềm th ươ ng m ại chân chu ột khi chu ột rút chân kh ỏi v ị trí Anymaze (Stoeling, M ỹ). kích thích. Thông s ố này đo t ừ ngay tr ước Thí nghi ệm này đánh giá ở th ời điểm khi tiêm thu ốc gây viêm kh ớp và sau c ứ 3 tr ước và sau 8 ngày tiêm thu ốc gây viêm ngày/l ần trong su ốt quá trình điều tr ị. kh ớp và c ứ 4 ngày l ại ghi l ại 1 l ần. Hình 7: Ph ần m ềm ghi và phân tích v ận độ ng c ủa chu ột. Any maze (Stoeling, M ỹ). * Ph ươ ng pháp th ống kê và phân tích s ố li ệu: Số li ệu nghiên c ứu được x ử lý và th ống kê b ằng ph ần m ềm Microsoft Excel 2007 và ph ần m ềm SPSS version 20. K ết qu ả nghiên c ứu v ề th ể tích bàn chân, ng ưỡng đau chân, quãng đường v ận độ ng c ủa các nhóm gây viêm kh ớp điều tr ị b ằng n ọc ong và mobic được so sánh v ới nhóm ch ứng và nhóm ch ứng d ươ ng gây viêm không điều tr ị cùng 1 ngày b ằng phân tích ph ươ ng sai m ột chi ều (one way ANOVA). 37
6. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU 1. K ết qu ả đánh giá m ức độ thay đổ i th ể tích chân chu ột (ml). Hình 8: Chân ph ải chu ột s ưng viêm sau tiêm dung d ịch adjuvant 3 ngày. Bảng 1: Th ể tích bàn chân chu ột theo th ời gian (ml). Ngày 0 Ngày 3 Ngày 6 Ngày 9 Ngày 12 Ngày 15 Ngày 18 Ngày 21 Lô 1 0,91 ± 0,06 1,00 ± 0,09 1,00 ± 0,09 1,01 ± 0,10 1,01 ± 0,11 0,99 ± 0,08 0,97 ± 0,06 0,96 ± 0,05 Lô 2 0,99 ± 0,37 1,58 ± 0,59 1,56 ± 0,57 1,54 ± 0,54 1,53 ± 0,53 1,48 ± 0,49 1,49 ± 0,50 1,45 ± 0,46 Lô 3 1,02 ± 0,28 1,53 ± 0,50 1,51 ± 0,49 1,48 ± 0,45 1,50 ± 0,47 1,44 ± 0,42 1,39 ± 0,37 1,34 ± 0,32 Lô 4 0,99 ± 0,18 1,49 ± 0,50 1,48 ± 0,49 1,42 ± 0,43 1,38 ± 0,39 1,38 ± 0,39 1,33 ± 0,34 1,27 ± 0,28 Lô 5 1,00 ± 0,13 1,13 ± 0,07 1,33 ± 0,09 1,27 ± 0,13 1,29 ± 0,07 1,25 ± 0,12 1,21 ± 0,11 1,15 ± 0,11 Lô 6 1,00 ± 0,11 1,34 ± 0,14 1,26 ± 0,06 1,25 ± 0,08 1,26 ± 0,05 1,18 ± 0,11 1,19 ± 0,10 1,12 ± 0,10 Lô 1 Lô 2 Lô 3 Lô 4 Lô 5 Lô 6 0.60 0.40 0.20 0.00 Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày Ngày 0 3 6 9 12 15 18 21 Sơ đồ 1: Thay đổi th ể tích bàn chân chu ột (ml) so v ới tr ước tiêm. 38
7. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Kết qu ả b ảng 1 và s ơ đồ 1 cho th ấy sau c ủa chu ột t ăng sau 1 tu ần tiêm dung th ể tích bàn chân c ủa chu ột tiêm dung dịch adjuvant vào bàn chân chu ột [5]. dịch NaCl 0,9% có bi ến đổ i ít, ở ngày th ứ Th ể tích bàn chân c ủa chu ột được gây 3, 6, 9 sau tiêm, thể tích bàn chân chu ột viêm và điều tr ị b ằng mobic (meloxicam) tăng nh ẹ nh ưng gi ảm d ần ở ngày th ứ 12 và n ọc ong li ều 0,5 mg, 1 mg và 1,5 mg sau tiêm. Nguyên nhân có th ể do trong 3 nh ỏ h ơn so v ới chu ột gây viêm và điều tr ị ngày đầu, quá trình tiêm vào chân chu ột bằng dung d ịch NaCl 0,9% trong su ốt quá gây kích thích nên th ể tích chân chu ột có trình điều tr ị. K ết qu ả này c ũng t ươ ng t ự tăng nh ẹ, tuy nhiên không gây viêm, nên nh ư: Jae Yeong Lee và Hye Ji Park dùng chân chu ột không b ị s ưng to nh ư chu ột ở nọc ong điều tr ị viêm b ằng tiêm dung d ịch các nhóm được gây viêm b ằng dung d ịch adjuvant đều th ấy có tác d ụng gi ảm th ể adjuvant. Sau 12 ngày tiêm, c ơ th ể chu ột tích phù chân chu ột [4, 5]. Ngoài ra, M. đã có s ự thích nghi, nên chân chu ột có xu Thirumal và CS nghiên c ứu v ề tác d ụng hướng nh ỏ l ại, m ặc dù v ẫn được tiêm ch ống viêm c ủa d ịch chi ết Barringtonia hằng ngày. acutangula trên mô hình chu ột được gây Chu ột gây viêm b ằng dung d ịch viêm b ằng dung d ịch adjuvant đã nh ận Freud’s adjuvant complete có th ể tích bàn th ấy có tác d ụng gi ảm th ể tích phù chân chân t ăng m ạnh sau 3 ngày tiêm, k ết qu ả chu ột [7]. hầu nh ư không thay đổi sau 12 ngày và Với chu ột được điều tr ị b ằng n ọc ong gi ảm d ần t ừ ngày th ứ 12 sau tiêm. Các (li ều 1,5 mg/kg) và mobic (li ều 1 mg/kg) nghiên c ứu tr ước đây v ề mô hình gây có th ể tích bàn chân t ươ ng đươ ng nhau viêm kh ớp trên chu ột c ống đề u cho th ấy và nh ỏ h ơn so v ới các nhóm còn l ại. K ết chân chu ột viêm có phù n ề, t ăng th ể tích qu ả này cho th ấy tác d ụng ch ống viêm bàn chân [1]. Nghiên c ứu c ủa Yan-li LIU gi ảm phù n ề t ại ch ỗ xung quanh vùng và CS cho th ấy: tiêm dung d ịch adjuvant viêm c ủa n ọc ong (li ều 1,5 mg) g ần t ươ ng vào kh ớp g ối chu ột đã gây t ăng chu vi đươ ng v ới tác d ụng c ủa mobic (li ều kh ớp g ối t ừ ngày 1 sau tiêm [10]. Jae 1 mg/kg) và m ạnh h ơn khi dùng n ọc ong Yeong Lee và CS c ũng th ấy th ể tích chân (li ều 0,5 mg/kg và 1 mg/kg). 2. K ết qu ả xác định ng ưỡng đau t ại kh ớp c ổ chân c ủa chu ột. Bảng 2: Ng ưỡng đau (N) t ại kh ớp c ổ chân chu ột. Ngày 3 Ngày 6 Ngày 9 Ngày 12 Ngày 15 Ngày 18 Ngày 21 Lô 1 4,85 ± 0,78 4,87 ± 0,73 4,75 ± 1,07 4,75 ± 0,77 4,91 ± 0,74 4,90 ± 0,70 4,96 ± 1,17 Lô 2 2,86 ± 0,84 3,36 ± 1,45 3,36 ± 0,84 3,32 ± 1,03 3,68 ± 0,46 3,45 ± 0,69 3,64 ± 0,71 Lô 3 3,36 ± 1,42 3,23 ± 0,88 3,18 ± 1,15 3,64 ± 1,40 3,55 ± 0,57 3,68 ± 0,75 3,45 ± 0,72 Lô 4 3,86 ± 1,19 3,86 ± 1,12 3,86 ± 0,67 4,05 ± 0,47 4,18 ± 0,51 4,05 ± 0,61 3,94 ± 0,90 Lô 5 4,32 ± 1,08 4,09 ± 0,54 4,32 ± 0,64 4,36 ± 0,74 4,64 ± 0,95 4,36 ± 0,39 4,55 ± 0,91 Lô 6 4,45 ± 0,76 4,36 ± 1,16 4,59 ± 1,04 4,50 ± 1,02 4,45 ± 0,61 4,32 ± 0,96 4,68 ± 0,96 p , p p p p < p , p p p , p p p p p , p p p , p p 1-2 2-4, 2-5 1-2, 2-5 1-2 2-4, 2-5 1-2 2-4, 2-5 1-2, 2-5 1-2 2-4, 2-5 1-2 2-5 < 0,05 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 < 0,05 39
8. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Ng ưỡng đau t ại kh ớp c ổ chân chu ột bằng n ọc ong li ều 1,5 mg/kg và mobic được gây viêm b ằng dung d ịch adjuvant li ều 1 mg/kg giúp làm t ăng ng ưỡng và n ước mu ối th ấp h ơn so v ới chu ột nh ận c ảm v ới kích thích đau t ại c ổ chân thu ộc các nhóm còn l ại. K ết qu ả này có chu ột g ần gi ống như chu ột thu ộc nhóm lẽ do quá trình viêm t ại c ổ chân chu ột ch ứng. Điều này ch ứng t ỏ điều tr ị b ằng đã làm gi ảm ng ưỡng nh ận c ảm với kích nọc ong có tác d ụng gi ảm đau, ch ống thích v ới kích thích đau. Trong khi điều viêm và n ọc ong ở li ều 1,5 mg/kg có k ết tr ị b ằng n ọc ong và mobic có tác d ụng qu ả g ần t ươ ng đươ ng v ới mobic li ều cải thi ện ch ỉ s ố này, đặc bi ệt điều tr ị 1 mg/kg. 3. K ết qu ả đánh giá kh ả n ăng v ận độ ng. Bảng 3: Quãng đường v ận độ ng (m) c ủa chu ột. Ngày 8 Ngày 12 Ngày 16 Ngày 20 Lô 1 6,62 ± 1,19 5,94 ± 2,35 5,74 ± 2,11 5,60 ± 3,18 Lô 2 3,57 ± 1,69 a 3,51 ± 1,39 a 3,50 ± 1,45 3,39 ± 1,55 Lô 3 4,64 ± 3,32 4,39 ± 2,78 3,61 ± 3,07 4,16 ± 1,83 Lô 4 4,59 ± 3,27 4.30 ± 2,00 3,85 ± 3,31 3,45 ± 1,25 Lô 5 6,30 ± 2,19 b1 5,21 ± 1,76 4,37 ± 2,43 4,39 ± 3,37 Lô 6 6,69 ± 3,04 b 5,39 ± 2,11 b 5,17 ± 2,30 3,86 ± 1,65 (a: p <0,01 so sánh v ới lô 1; b: p < 0,01; b1 : p < 0,05 so sánh v ới lô 2, one way ANOVA post hoc: LSD) Quãng đường v ận độ ng c ủa chu ột ở Chu ột thu ộc các nhóm được gây viêm nhóm ch ứng cao h ơn so v ới c ủa chu ột kh ớp và điều tr ị b ằng n ọc ong, mobic có thu ộc các nhóm được gây viêm kh ớp bàn quãng đường v ận độ ng nhi ều h ơn so v ới chân. Trong các nghiên c ứu gây viêm chu ột thu ộc nhóm được gây viêm kh ớp bằng dung d ịch adjuvant, nhi ều tác gi ả và điều tr ị b ằng n ước mu ối. Trong nh ững ghi nh ận có hi ện t ượng viêm s ưng đau nghiên c ứu tr ước đây, các tác gi ả đã cho kh ớp c ổ chân và bàn chân [9]. Nghiên th ấy: n ọc ong và mobic có tác d ụng cứu c ủa chúng tôi thấy: gi ảm v ận độ ng ch ống viêm, gi ảm đau, gi ảm phù n ề, bi ến trên chu ột gây viêm kh ớp có th ể do chu ột dạng kh ớp trên ng ười và trên động v ật bị viêm gây đau và h ạn ch ế c ử độ ng [4]. kh ớp, nên chu ột ít đi l ại h ơn. K ết qu ả này phù h ợp v ới m ột s ố nghiên c ứu: chu ột Trong nghiên c ứu này, chúng tôi điều được gây viêm b ằng dung d ịch adjuvant tr ị b ằng n ọc ong li ều 1,5 mg/kg và mobic gây gi ảm v ận độ ng t ự nguy ện 1 mg/kg giúp c ải thi ện đáng k ể kh ả n ăng (spontaneous locomotor activity) nh ư: vận độ ng c ủa chu ột (quãng đường v ận tổng qu ảng đường v ận độ ng, t ốc độ v ận động c ủa chu ột ở hai nhóm g ần t ươ ng động, m ức độ v ận độ ng [2, 8]. đươ ng v ới chu ột thu ộc nhóm ch ứng). 40
9. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Nghiên c ứu c ủa các tác gi ả tr ước đây 3. Eiseman J.L, von Bredow J, Alvares A.P. cho th ấy có nhi ều cách th ức s ử d ụng n ọc Effect of honeybee (Apis mellifera) venom on ong trong điều tr ị trên th ực nghi ệm nh ư: the course of adjuvant-induced arthritis and depression of drug metabolism in the rat. tiêm d ưới da, tiêm b ắp Tuy nhiên, s ử Biochem Pharmacol. 1982, 31, pp.1139-1146. dụng n ọc ong th ủy châm vào các huy ệt 4. Hye Ji Park, Seong Ho Lee, Dong Ju Son, đạ đượ ế ả ạ ơ o c cho có k t qu m nh h n Ki Wan Oh, Ki Hyun Kim, Ho Sueb Song, nh ững ph ươ ng pháp khác [5, 6]. K ết qu ả Goon Joung Kim, Goo Taeg Oh, Do Young của chúng tôi c ũng cho th ấy n ọc ong có Yoon, Jin Tae Hong. Antiarthritic effect of bee tác d ụng gi ảm đau, gi ảm phù n ề, c ải thi ện venom. Arthritis and Rheumatism. 2004, Vol vận độ ng t ốt. 50, No 11, November, pp.3504 -3515. 5. Jae Yeong Lee, Seong Soo Kang, KẾT LU ẬN Joong-Hyun Kim, Chun Sik Bae, Seok Hwa Choi. Inhibitory effect of whole bee venom in Dung d ịch adjuvant complete (li ều adjuvant-induced arthritis. In vivo. 2005, 19, 50 µl tiêm bàn chân chu ột duy nh ất 1 l ần) pp.801-806. gây tình tr ạng viêm kh ớp, t ăng th ể tích 6. Kang S.S, Pak S.C, Choi S.H. The effect chân, gi ảm kh ả n ăng v ận độ ng và of whole bee venom on arthritis. Am J Chin ng ưỡng đau t ại ch ỗ ở chu ột. N ọc ong Med. 200, 30, pp.73-80. (li ều 1 mg/kg và 1,5 mg/kg) tiêm vào 7. M. Thirumal, R. Vijaya Bharathi, B. huy ệt Túc tam lý h ằng ngày có tác d ụng Kumudhaveni, G. Kishore. Anti-arthritic activity gi ảm đau, gi ảm viêm, gi ảm th ể tích chân of chloroform extract of Barringtonia acutangula (L) Gaertn leaves on Wister rats. Der ộ ă ưỡ đ ạ ổ chu t, t ng ng ng kích thích au t i c Pharmacia Lettre. 2013, 5 (3), pp.367-373. chân chu ột, c ải thi ện kh ả n ăng v ận độ ng 8. Norimasa Taniguchi, Shigeyuki Kanai, của chu ột. Tác d ụng c ủa n ọc ong li ều Masazumi Kawamoto, Hiroshi Endo, Hideaki 1,5 mg/kg t ươ ng t ự nh ư mobic li ều Higashino. Study on application of static 1 mg/kg trên chu ột. magnetic field for adjuvant arthritis rats. Evid Based Complement Alternat Med. 2004, Sep, TÀI LI ỆU THAM KH ẢO 1 (2), pp.187-191. 1. Bendele A. Animal models of rheumatoid 9. Seo D.M, Park D.S, Kang S.G. The analgesic effect of bee venom aquaacupuncture arthritis. J Musculoskel Neuron Interact. 2001, and its mechanism in the rat model with 1 (4), pp.377-385. adjuvant-induced arthritis. J Kor Acu Mox Soc. 2. David J. Matson, Daniel C. Broom, 2003, 20, pp.85-97. Susan R. Carson, James Baldassari, John 10. Yan-li LIU, Hai-ming LIN, Rong ZOU, Kehne, Daniel N. Cortright. Inflammation- Jun-chao WU, Rong HAN, Laurence N Ramod, induced reduction of spontaneous activity by Paul F Reid, Zheng-hong Qin. Suppression of adjuvant: A novel model to study the effect of complete Freund’s adjuvant-induced adjuvant analgesics in rats. J Pharmacol Exp Ther. arthritis by cobratoxin. Acta Pharmacol Sin. 2007, Jan, 320 (1), pp.194-201. 2009, Feb, 30 (2), pp.219-227. 41