Đánh giá kết quả phẫu thuật máu tụ trong não tự phát thể tích lớn trên lều

Nội dung text: Đánh giá kết quả phẫu thuật máu tụ trong não tự phát thể tích lớn trên lều

1. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 ĐÁNH GIÁ K ẾT QU Ả PH ẪU THU ẬT MÁU T Ụ TRONG NÃO TỰ PHÁT TH Ể TÍCH L ỚN TRÊN L ỀU Nguy ễn V ăn H ưng*; V ũ V ăn Hòe*; Tr ịnh V ăn Trung* TÓM T ẮT Mục tiêu : nh ận xét m ột s ố đặ c điểm lâm sàng và k ết qu ả ph ẫu thu ật 60 b ệnh nhân (BN) đã được ph ẫu thu ật t ừ 2013 đế n 2016. Đối t ượng và ph ươ ng pháp: mô t ả c ắt ngang không đố i ch ứng, k ết h ợp h ồi c ứu và ti ến c ứu, theo dõi d ọc 60 BN xu ất huy ết trong não th ể tích l ớn trên lều t ự phát được ph ẫu thu ật t ại B ệnh vi ện Quân y 103. Ph ươ ng pháp m ổ: m ở s ọ gi ải áp và l ấy máu t ụ. Thông tin được thu nh ận t ừ BN đã được m ổ, bao g ồm đặ c điểm lâm sàng và k ết qu ả điều tr ị sau ra vi ện 6 tháng. Kết qu ả: 36 nam và 24 n ữ; tu ổi trung bình 51,3 ± 10,05; 100% b ị độ t qu ỵ; điểm hôn mê trung bình (Glasgow coma scale - GCS) 9,13 ± 1,62; có b ệnh t ăng huy ết áp 87,5%; kh ối l ượng máu t ụ trung bình 44,75 ± 12,08 ml; điểm ASA = II có 10 BN và điểm ASA = III 50 BN; v ị trí xu ất huy ết: thùy não g ặp 12 BN và vùng bao trong 48 BN. Th ời điểm m ổ: trong 48 gi ờ sau đột qu ỵ có 50 BN và sau 48 gi ờ là 10 BN; t ỷ l ệ t ử vong sau 6 tháng 26,7%. Kết lu ận: yếu t ố kh ối l ượng máu t ụ và điểm hôn mê GCS khác bi ệt có ý ngh ĩa th ống kê gi ữa 2 nhóm t ử vong và nhóm còn s ống, l ượng máu t ụ càng l ớn, nguy c ơ t ử vong càng cao. Nh ững BN có xu ất huy ết ở v ị trí não thùy, l ượng xu ất huy ết 9 và ASA < III có tiên l ượng t ốt. Can thi ệp ph ẫu thu ật có vai trò quan tr ọng trong điều tr ị xu ất huy ết t ự phát trên l ều. Ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật cho nh ững BN có ASA 30 ml, trên l ều, l ệch đường gi ữa > 0,5 cm, GCS < 12. * T ừ khóa: Độ t qu ỵ não: Xu ất huy ết trong não t ự phát th ể tích l ớn trên l ều; Ph ẫu thu ật. Evaluating Results of Surgical Treatment for Spontaneous Supratentorial Intracerebral Hemorrhage Summary Objectives: Describing the clinical characteristics and determining the mortality rates of operated patients suffering from spontaneous supratentorial intracerebral hemorrhage ( SSIH). Subjects and methods: A cohort study of one group including 60 SSIH patients, who were surgically treated from 2013 to 2016 and were follow-up in 6 months. Operative technique: decompression standard cranioectomy and hematoma evacuation. Results: There were 36 males and 24 females; ictus was present in 100% of patients; average Glasgow coma scale (GCS) was 9.13 ± 1.62; mean age was 51.3 ± 10.05 years; hypertension was observed in 87.5%; mean and SD of hematoma volume was 44.75 ± 12.08 mL; 10 patients had ASA with grade II and 50 patients had ASA with grade III; lobe hematoma presented in 12 and internal capsule in 48 patients; timing: operated within 48 hours in 50 and after 48 hours in 10; mortality rate was 27.5%. Conclusion: Hematoma volume and GCS were significantly different between survival * B ệnh vi ện Quân y 103 Ng ười ph ản h ồi (Corresponding): Nguy ễn V ăn H ưng (hungpttk103vn@gmail.com) Ngày nh ận bài: 30/08/2017; Ngày ph ản bi ện đánh giá bài báo: 18/11/2017 Ngày bài báo được đă ng: 18/12/2017 134
2. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 and mortality patients. Others factors were not significantly different. The patients with lobe hematoma, GCS > 9, volume of hematoma < 40 mL and ASA < III had good outcome. Surgical treatment has an important role in management of SSIH, particularly in patients had ASA < IV, hematoma volume was over 30 mL, midline shift on CT-scan was more 0.5 cm, and/or GCS < 12. * Keywords: Cerebral stroke; Spontaneous supratentorial intracerebral hemorrhage; Surgery . ĐẶT V ẤN ĐỀ ph ẫu thu ật t ại B ệnh vi ện Quân y 103 t ừ 2013 đến 2016 nh ằm: Tai bi ến m ạch máu não, hay là d ạng “đột qu ỵ não”(cerebral stroke) là m ột h ội - Nh ận xét m ột s ố v ề đặc điểm lâm ch ứng lâm sàng có đặc tr ưng m ất ch ức sàng, hình ảnh c ắt l ớp vi tính xu ất huy ết năng não c ấp tính, c ục b ộ, kéo dài > 24 gi ờ trong não t ự phát. ho ặc d ẫn đế n t ử vong [7]. Hi ện nay, độ t - Đánh giá k ết qu ả điều tr ị ph ẫu thu ật qu ỵ não là nguyên nhân gây t ử vong th ứ xu ất huy ết trong não th ể tích l ớn trên l ều. ba trong các nguyên nhân gây t ử vong, ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP đứng sau b ệnh tim m ạch và ung th ư, hậu NGHIÊN C ỨU qu ả để l ại di ch ứng r ất n ặng n ề. 1. Đối t ượng nghiên c ứu. Xu ất huy ết trong não t ự phát là m ột dạng độ t qu ỵ não, chi ếm 20 - 25% các 60 BN xu ất huy ết trong não th ể tích bệnh độ t qu ỵ. Nguyên nhân xu ất huy ết có lớn trên l ều t ự phát được m ổ t ại B ệnh vi ện Quân y 103 t ừ n ăm 2013 đế n 2016, th ể do t ăng huy ết áp, b ệnh r ối lo ạn đông theo dõi sau ra vi ện 6 tháng. ch ảy máu, v ỡ d ị d ạng độ ng t ĩnh m ạch não Ph ần l ớn xu ất huy ết não (XHN) t ự 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu. phát được điều tr ị b ảo t ồn t ại các khoa Mô t ả hàng lo ạt ca, h ồi c ứu và ti ến nội th ần kinh, độ t qu ỵ, n ếu xu ất huy ết gây cứu, theo dõi d ọc. máu t ụ l ớn, c ần được ph ẫu thu ật nh ằm * Ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật: gi ải phóng chèn ép não, l ấy máu t ụ, c ầm - Tu ổi < 70. máu ho ặc gi ải quy ết c ăn nguyên (d ị d ạng - Điểm GCS t ừ 6 - 12. động t ĩnh m ạch não). - Th ể tích máu t ụ > 30 ml (tính theo Hi ện nay, có nhi ều nghiên c ứu khoa công th ức máu t ụ ngoài màng c ứng = học v ề điều tr ị máu t ụ n ội s ọ t ự phát v ới chi ều dài × chi ều r ộng × b ề dày/2). nhi ều quan điểm khác nhau v ề điều tr ị - Đường gi ữa l ệch > 5 mm. ph ẫu thu ật xu ất huy ết trong não t ự phát, một s ố c ơ s ở y t ế điều tr ị t ốt lo ại b ệnh lý - Điểm ASA: I, II, III. này [1, 3, 4]. T ại Khoa Ph ẫu thu ật Th ần * Ch ống ch ỉ đị nh: kinh, B ệnh vi ện Quân y 103 đã ph ẫu thu ật - XHN d ưới l ều. thành công cho nhi ều tr ường h ợp xu ất - Xu ất huy ết do u não. huy ết trong não t ự phát. - Xu ất huy ết trong não do dùng thu ốc Nghiên c ứu này, chúng tôi t ổng k ết, ch ống đông. đánh giá đặc điểm lâm sàng và k ết qu ả - XHN do v ỡ d ị d ạng m ạch máu não, ph ẫu thu ật XHN t ự phát trên l ều được vỡ túi phình m ạch máu não. 135
3. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 - Do ch ấn th ươ ng s ọ não. t-student, so sánh t ỷ l ệ dùng phép ki ểm - Điểm ASA: IV, V. Chi-bình ph ươ ng. S ự khác bi ệt có ý ngh ĩa th ống kê v ới p < 0,05, kho ảng tin c ậy 95%. * Ch ẩn đoán: Sử d ụng ph ần m ềm th ống kê SPSS 13.0. Tất c ả BN đề u được ch ụp c ắt l ớp vi tính sọ não để ch ẩn đoán xác đị nh tr ước m ổ. KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU * Ph ươ ng pháp ph ẫu thu ật: mở s ọ gi ải 1. Đặc điểm lâm sàng và k ết qu ả áp, l ấy máu t ụ. ph ẫu thu ật. * Đánh giá k ết qu ả: - Gi ới: nam: 36 BN (60%); n ữ 24 BN Sử d ụng thang điểm GOS để đánh giá (40%); tu ổi trung bình 51,35 ± 10,5. kết qu ả điều tr ị, chia ra 02 nhóm: GOS 1: - Đột qu ỵ: 60 BN (100%). tử vong; GOS (2, 3 , 4, 5): còn s ống. - THA: có 52 BN (86,7%); không rõ: * B ảng điểm ASA (American Society 08 BN (13,3%). Anesthesiologists): - Có điều tr ị b ệnh THA: có 09 BN ASA là b ảng điểm đánh giá toàn tr ạng (15,1%); không 35 BN (58,3%); không rõ: của BN tr ước m ột cu ộc gây mê toàn thân 16 BN (26,6%). [8]: - Kh ối l ượng máu t ụ: 44,75 ± 12,08 ml. ASA I : BN có s ức kh ỏe bình th ường; - L ệch đường gi ữa: 8,30 ± 1,91 ml. ASA II: có b ệnh nh ẹ, không gi ới h ạn các ch ức n ăng; ASA III: có b ệnh n ặng, h ạn - V ị trí máu t ụ: não thùy: 12 BN (20%); ch ế ch ức n ăng rõ. ASA IV: có b ệnh n ặng, vùng bao trong: 48 BN (80%). th ường xuyên đe d ọa m ạng s ống; ASA V: - ASA I: 0 BN (0%); ASA II: 10 BN toàn tr ạng r ất x ấu, tiên l ượng t ử vong (16,7%); ASA III: 50 BN (83,3%). trong 24 gi ờ cho dù có m ổ hay không m ổ. - Th ời điểm m ổ: trong 48 gi ờ sau độ t qu ỵ * Phân tích th ống kê: 50 BN (83,3%); sau 48 gi ờ: 10 BN (16,7%). Các bi ến lâm sàng và c ận lâm sàng - GOS theo dõi sau 6 tháng: s ống được thu nh ận g ồm: bi ến s ố và bi ến phân (GOS = 2, 3, 4, 5): 44 BN (73,3%); ch ết lo ại, lu ật phân ph ối chu ẩn, phép ki ểm (GOS = 1): 16 BN (26,7%). 2. Các y ếu t ố liên quan đến k ết qu ả điều tr ị. Bảng 1: Các y ếu t ố liên quan đến k ết qu ả điều tr ị. Sống (n = 44) Tử vong (n = 16) OR p Gi ới tính 26/36 (72, 2%) 18/24 (75%) 0,8; CI:95%; 0,29 - 2,18 > 0,05 Tu ổi 50,6 ± 10,6 53,3 ± 8,6 > 0,05 Kh ối l ượng máu t ụ (ml) 39,14 ± 8,77 59,55 ± 4,71 < 0,05 GCS < 10 32/36 (88,9%) 20/24 (83,3%) 9,34; CI:95%; 2,34 - 22,37 < 0,05 GCS ≥ 10 4/36 (11,1 %) 4/24 (16,7%) 136
4. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 Vị trí: Bao trong 30/36 (83,3%) 18/24 (75%) > 0,05 Thùy não 6/36 (16,7%) 6/24 (25%) Th ời điểm m ổ: Trong 48 gi ờ 31/36 (86,1%) 19/24 (79,2%) > 0,05 Sau 48 gi ờ 5/36 (13,9%) 5/24 (20,8%) ASA II 7/36 (19,4%) 3/24 (12,5%) > 0,05 III 29/36 (81,6%) 21/24 (87,5) BÀN LU ẬN Bảng 2: So sánh k ết qu ả điều tr ị v ới các tác gi ả khác. Nghiên c ứu Sống Tử vong n Bệnh vi ện Quân y 103 44 (73,3%) 16 (26,7%) 60 Lê Điền Nhi 30 (68,18%) 14 (31,82%) 44 Võ V ăn Nho 21 (81,25%) 02 (18,75%) 23 Lê Xuân Long 21 (77,74%) 10 (32,26%) 31 Juvela 13 (63%) 12 (46%) 26 Maira G 39 (78%) 11 (22%) 50 Tỷ l ệ t ử vong trong nghiên c ứu c ủa Tuy nhiên, khi phân tích ti ểu nhóm chúng tôi cao h ơn so v ới Võ V ăn Nho (subgroup analysis), nghiên c ứu cho th ấy [12]. Đa s ố các ph ẫu thu ật viên th ần kinh BN XHN v ị trí não thùy, n ằm cách b ề m ặt ở Vi ệt Nam đề u đánh giá cao vai trò quan võ não < 1 cm, có điểm GCS t ừ 9 - 12 tr ọng c ủa phươ ng pháp can thi ệp ph ẫu nên can thi ệp ph ẫu thu ật s ớm s ẽ có k ết thu ật [1, 2, 4]. M ột phân tích t ổng h ợp qu ả điều tr ị t ốt, nh ưng không đủ s ố li ệu công b ố c ủa Fernandes và CS (2000) cho để tính toán th ống kê. M ặt khác, BN có th ấy k ết qu ả điều tr ị t ử vong ho ặc tàn t ật điểm GCS t ừ 5 - 8 có khuynh h ướng giữa 2 ph ươ ng pháp ph ẫu thu ật và n ội nghiêng v ề điều tr ị n ội khoa [11]. khoa có t ỷ s ố chênh (OR) là 1,19, s ự Ở Vi ệt Nam, các ph ẫu thu ật viên ngo ại khác bi ệt không có ý ngh ĩa. khoa th ần kinh đánh giá cao vai trò c ủa Một nghiên c ứu v ề điều tr ị xu ất huy ết ph ẫu thu ật trong XHN d ựa vào c ơ ch ế trong não t ự phát trên l ều qu ốc t ế sinh b ệnh. 3 c ơ ch ế gây h ại: (1) Các s ản (International Surgical Trial in Intracerebral ph ẩm giáng hóa trong quá trình ly gi ải c ục Haemorrhage = ISTICH) t ừ 1995 đế n máu đông gây ph ản ứng co m ạch máu 2003 g ồm 1.033 BN XHN t ại 107 trung não; (2) T ổn th ươ ng ho ại tử t ế bào do thi ếu tâm c ủa 83 qu ốc gia c ũng ch ưa đư a ra máu nuôi; (3) Hi ệu ứng kh ối choán ch ỗ chèn kết lu ận điều tr ị ph ẫu thu ật t ốt h ơn điều tr ị ép các c ấu trúc lân c ận. Ph ẫu thu ật s ẽ nội khoa. giúp gi ảm áp n ội s ọ, l ấy kh ối xu ất huy ết 137
5. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 [1, 2]. Các y ếu t ố liên quan đến k ết qu ả mổ. T ử vong ở BN xu ất huy ết v ị trí vùng điều tr ị, chúng tôi nh ận th ấy kh ối l ượng bao trong 33,3% so v ới t ử vong 0% ở v ị máu t ụ và điểm Glasgow c ủa 2 nhóm BN trí thùy não. Tuy nhiên, s ố li ệu trong tử vong và còn s ống sau 6 tháng, khác nghiên c ứu còn h ạn ch ế, không đủ để bi ệt có ý ngh ĩa th ống kê (b ảng 2). th ống kê. Nhi ều nghiên c ứu cho r ằng Kh ối l ượng XHN trung bình c ủa nhóm XHN ở não thùy có tiên l ượng t ốt h ơn so sống có khác bi ệt v ới nhóm t ử vong sau với h ạch n ền, vùng bao trong, dù điều tr ị mổ có ý ngh ĩa thông kê (39,14 ml so v ới ph ẫu thu ật hay n ội khoa. V ề th ời điểm 59,55 ml, p < 0,05). Th ể tích xu ất huy ết là ph ẫu thu ật, đa s ố BN được ph ẫu tr ước một trong nh ững y ếu tố được quan tâm 48 gi ờ (83,3%), ph ẫu thu ật sau 48 gi ờ là nhi ều nh ất, kh ối l ượng máu t ụ càng nhi ều, 16,7%, t ỷ l ệ t ử vong c ủa 2 nhóm không tiên l ượng càng x ấu. K ết qu ả trong nghiên khác bi ệt. Morgenstern báo cáo k ết qu ả cứu này c ũng cho k ết qu ả t ươ ng t ự. tốt đố i v ới BN được can thi ệp trong vòng Điểm GCS, trong nhóm nghiên c ứu, 24 gi ờ sau độ t qu ỵ. Tuy nhiên, k ết qu ả chúng tôi chia thành 2 nhóm, nhóm có mổ tr ước 6 gi ờ sau độ t qu ỵ có t ỷ l ệ tái điểm GCS < 10, nhóm có điểm GCS ≥ 10. phát ch ảy máu và t ử vong cao. Theo Kết qu ả điều tr ị cho th ấy t ỷ l ệ t ử vong c ủa Kaneko, t ỷ l ệ t ử vong 7%/100 BN XHN nhóm có GCS < 10 cao h ơn nhóm có được m ổ trong 7 gi ờ sau độ t qu ỵ. Nh ưng GCS ≥ 10 (86,7% so v ới 13,3%), s ự khác cũng có quan điểm cho r ằng nên h ồi s ức bi ệt có ý ngh ĩa th ống kê (p < 0,05). nội khoa tích c ực, sau đó ph ẫu thu ật trong 72 gi ờ sau độ t qu ỵ. BN trong nghiên Th ể tích máu t ụ, m ức độ hôn mê và cứu này sau 48 gi ờ t ươ ng đối t ạm ổn nên tu ổi là 3 y ếu t ố quan tr ọng ảnh h ưởng đến k ết qu ả điều tr ị. M ức độ hôn mê cho chúng tôi m ới can thi ệp [11]. th ấy tình tr ạng t ổn th ươ ng th ần kinh tr ầm Ph ươ ng pháp m ổ, hi ện nay có các tr ọng, BN hôn mê càng sâu tiên l ượng ph ươ ng pháp can thi ệp ph ẫu thu ật chính: càng x ấu. K ết qu ả nghiên c ứu này phù (1) M ở s ọ gi ảm áp kinh điển; (2) Ch ọc hút hợp v ới các tác gi ả khác. nội soi; (3) Ch ọc hút và d ẫn l ưu v ới đị nh Về ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật, m ột s ố tác gi ả vị 3 chi ều (stereotaxis) . M ở s ọ kinh điển can thi ệp ph ẫu thu ật đố i v ới tr ường h ợp hi ện đang được s ử d ụng nhi ều nh ất, tuy có điểm GSC < 5, nh ưng có tác gi ả th ận nhiên hi ện đang có xu h ướng áp d ụng tr ọng h ơn, ch ỉ can thi ệp khi có điểm GCS các ph ươ ng pháp điều tr ị ít xâm l ấn trong > 10. Trong nghiên c ứu này, độ tu ổi trung đột qu ỵ ch ảy máu não. Theo H ội Tim bình gi ữa nhóm BN t ử vong và còn s ống mạch Hoa K ỳ và H ội Ph ẫu thu ật Th ần có khác bi ệt, nh ưng không có ý ngh ĩa kinh Hoa K ỳ (2010), v ới BN XHN trên l ều, (52,62 so v ới 53,27; p > 0,05). Bajer- thùy não, d ưới võ não 1 cm, kh ối l ượng Czajkowska cho r ằng tu ổi và tình tr ạng máu t ụ > 30 ml nên ch ỉ đị nh m ổ m ở s ọ khi ếm khuy ết th ần kinh lúc nh ập vi ện là kinh điển [1, 3], c ần xem xét đế n độ tu ổi; nh ững y ếu t ố tiên l ượng t ử vong s ớm ở kh ối l ượng máu t ụ; điểm GCS, độ l ệch ng ười cao tu ổi. đường gi ữa, th ời điểm m ổ Vị trí xu ất huy ết, 12 BN (20%) b ị xu ất Nghiên c ứu có xem xét đế n điểm ASA huy ết ở thùy não, không có t ử vong sau để ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật, chúng tôi ch ỉ đị nh 138
6. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 1-2018 ph ẫu thu ật v ới ASA < IV (I, II, III). Nghiên mạch não b ằng ph ươ ng pháp ch ọc hút máu cứu này với 83,3% BN có ASA III, 10 BN tụ. T ạp chí Y h ọc th ực hành. 2001. được đánh giá ASA II, m ặc dù đều có k ết 2. Lê Xuân Long. XHN trên l ều do cao quả điều tr ị r ất kh ả quan, điểm GCS ≥ 10 huy ết áp: nên m ổ hay không?. T ạp chí Y h ọc và v ị trí máu t ụ ở thùy não Có quan TP. H ồ Chí Minh. 2003, 7 (1). điểm cho r ằng không nên ch ỉ đị nh m ổ v ới 3. Lê Điền Nhi . K ết qu ả ban đầ u v ề điều tr ị BN > 70, BN có suy gan, suy th ận không máu t ụ trong não do tai bi ến m ạch não b ằng ph ẫu thu ật khoan s ọ và ch ọc hút v ới d ụng c ụ mổ, chúng tôi th ấy d ựa vào điểm ASA có cải ti ến BACKLUND. Th ời s ự Y D ược h ọc. ý nghĩa h ơn c ả. 2004, 4. 100% BN vào vi ện có t ăng huy ết áp. 4. Võ V ăn Nho, Tr ươ ng Đà. Vai trò ngo ại 87,5% BN có b ệnh t ăng huy ết áp, trong khoa trong điều tr ị độ t qu ỵ ở ng ười l ớn tu ổi. Y số này có đến 58,3% không điều tr ị c ơ học Vi ệt Nam. 2004, số đặ c bi ệt, 8. bản, ch ỉ có 9 BN tuân th ủ điều tr ị b ệnh 5. Võ V ăn Nho . Các h ội ch ứng lâm sàng tăng huy ết áp. Do v ậy, ng ười b ệnh t ăng của thi ếu máu não và vai trò ngo ại khoa c ủa huy ết áp c ần được ki ểm soát t ốt, khi đã b ị đột qu ỵ XHN. NXB Y h ọc. 2005. bệnh c ần điều tr ị c ơ b ản và dùng thu ốc 6. Lê V ăn Thành . B ệnh h ọc Th ần kinh. đúng quy định. NXB Y h ọc. 1990. 7. Nguy ễn V ăn Thông . Đột qu ỵ não-cấp KẾT LU ẬN cứu-dự phòng. NXB Y h ọc. 2005. th - T ỷ l ệ t ử vong sau m ổ 26,7%. Can 8. Handbook of Neurosurgery , 5 . Thiem thi ệp ph ẫu thu ật XHN t ự phát trên l ều có medical publisher. NewYork. 2001. vai trò quan tr ọng, ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật cho 9. Juvela S, Heiskanen O, Poranen A, BN XHN trên l ều t ự phát khi kh ối l ượng Voltonen S, Kuure T, Kate M, Troupp H. The treatment of spontaneous intracerebral xu ất huy ết > 30 ml, l ệch đường gi ữa hemorrhage. A prospective randomized trial of > 0,5 cm, điểm ASA < IV, GCS < 12. surgical and conservative treatment. J - Ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật đố i v ới BN XHN có Neurosurg. 1990, Jan, 72 (1), pp.152-155 vị trí ở thùy não, l ượng máu t ụ ít, điểm hôn 10. Maira G, Anile C, Colosimo C, Rossi mê GCS ≥ 10, ASA < III có tiên l ượng t ốt. G.F . Surgical treatment of primary supratentorial - Ch ỉ đị nh ph ẫu thu ật v ới BN có XHN v ị intracerebral hemorrhage in stuporous and comatose patients. Neurol Res. 2002, Jan, 24 ạ ề ố ượ trí vùng bao trong, h ch n n, kh i l ng (1), pp.54-60. máu t ụ càng nhiều, điểm GCS < 10 và 11. Mendelow A.D. Investigators and the ASA ≥ III thì tiên l ượng càng x ấu. Steering Committee. The Internation al Surgical - C ần h ồi s ức n ội khoa tr ước và sau m ổ Trial in Intracerebral Hemorrhage (ISTICH). tốt m ới giúp nâng cao hi ệu qu ả ph ẫu thu ật. Acta Neurochir Suppl. 2003, 86, pp.441-443. - C ần điều tr ị “k ết h ợp n ội - ngo ại 12. Bajer-Czajkowska A; Zywica A; Zaborowski G; Walecka A; Nowacki P Katedra i Klinika khoa” m ột cách h ợp lý và k ịp th ời c ủa Neurologii, Pomorska Akademia Medyczna w “đơ n v ị độ t qu ỵ”. Szczecinie, 71-252 Szczecin . Differences in the course of acute phase of spontaneous TÀI LI ỆU THAMKH ẢO intracerebral haemorrhage in the elderly. 1. Nguyễn Quang Bài. Nh ận xét ban đầ u Neurol Neurochir Pol. 2009, 43 (3), pp.245- vai trò điều tr ị máu t ụ trong não do tai bi ến 250 (ISSN: 0028-3843). 139