Đánh giá hiệu quả chương trình nâng cao chất lượng đào tạo phòng, chống HIV / AIDS tại trường cao đẳng y tế Hải Phòng

Nội dung text: Đánh giá hiệu quả chương trình nâng cao chất lượng đào tạo phòng, chống HIV / AIDS tại trường cao đẳng y tế Hải Phòng

1. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012 ĐÁNH GIÁ HIỆU QUẢ CHƢƠNG TRÌNH NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG ĐÀO TẠO PHÒNG, CHỐNG HIV/AIDS TẠI TRƢỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ HẢI PHÒNG Nguyễn Thị Huê*; Vũ Đức Long* TÓM TẮT Chương trình phòng, chống HIV/AIDS theo module thực hiện tại Trường Cao đẳng Y tế Hải Phòng từ tháng 07 - 2007 đến 06 - 2009 đã giúp học sinh tiếp cận và cập nhật những kiến thức mới, cơ bản về HIV/AIDS. Trên 90% học sinh nắm được cơ chế miễn dịch trong nhiễm HIV/AIDS, điều kiện diệt HIV. 99% học sinh nắm được kiến thức thực hành, kỹ năng chăm sóc và tư vấn cho bệnh nhân (BN) HIV/AIDS, cũng như gia đình họ về các vấn đề liên quan đến HIV/AIDS. * Từ khóa: HIV/AIDS; Chương trình phòng chống; Hiệu quả. EVALUATION OF EFFECTIVENESS OF QUALITY IMPROVEMENT TRAINING PROGRAMME ON HIV/AIDS PREVENTION AT THE COLLEGE OF HEALTH HAIPHONG SUMMARY Programme on HIV/AIDS prevention in module which was performed at the College of Health Haiphong from July, 2007 to June, 2009 helped students access and update new and basic knowledge about HIV/AIDS. More than 90% of the students understand the immune mechanism in HIV/AIDS infections, conditions in order to kill HIV. 99% of the students learned practical skills on HIV/AIDS patients care, giving consultation to them and their families about the problems related to HIV/AIDS. * Key words: HIV/AIDS; Programme prevention; Effectiveness. ĐẶT VẤN ĐỀ Từ đầu năm 2000, Tổ chức Quốc tế Pathfinder International phối hợp chặt chẽ Việt Nam là một trong những quốc gia có với Bộ Y tế, Bộ Giáo dục vµ Đào tạo và 8 tỷ lệ nhiễm HIV tăng nhanh trên thế giới, trường ®ại học y trong cả nước, khởi động trong đó, Hải Phòng, Quảng Ninh chiếm sáng kiến giúp cải cách chương trình và tỷ lệ cao nhất trong cả nước [1, 2]. Hiện tại, phương pháp đào tạo y khoa tại Việt Nam. các cơ sở y tế phải tiếp nhận nhiều BN Đến năm 2007, Pathfinder Intenational bắt HIV/AIDS, điều này đòi hỏi cán bộ y tế ở đầu thực hiện dự án “Tăng cường chất các tuyến phải có đầy đủ kiến thức, kỹ lượng phòng chống HIV/AIDS thông qua năng về phòng chống HIV/AIDS, đồng thời cải thiện chất lượng giảng dạy HIV/AIDS phải có thái độ đúng mực với BN nhiễm tại các trường ®ại học y và Cao đẳng Y tế HIV/AIDS. Hải Phòng” [3, 4]. * Trường Cao đẳng Y tế Hải Phòng Phản biện khoa học: PGS. TS. Lê Văn Bào PGS. TS. Đoàn Huy Hậu 27
2. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012 Chương trình đào tạo phòng chống + Giai đoạn cửa sổ và xét nghiệm HIV/AIDS đã được thực hiện tại Trường HIV/AIDS, điều trị bằng ARV. Cao đẳng Y tế Hải Phòng trong những + Nhiễm trùng cơ hội và dự phòng. năm qua. Học sinh, sinh viên học theo + Xử trí khi phơi nhiễm HIV. một module liên tục về phòng, chống HIV/AIDS [5]. - Đánh giá kỹ năng thực hành của học sinh thông qua lập kế hoạch chăm sóc BN Việc đào tạo về phòng, chống HIV/AIDS HIV/AIDS tại Khoa Truyền nhiễm, Bệnh theo module có cần thiết, phù hợp hay viện Việt Tiệp, Khoa Lao/HIV, Bệnh viện không? có giúp học sinh tiếp thu tốt kiến Lao và Bệnh phổi Hải Phòng. thức, nâng cao kỹ năng thực hành đối với BN HIV/AIDS hay không?... Nhóm nghiên KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU cứu tiến hành đề tài này nhằm mục tiêu: VÀ BÀN LUẬN Đánh giá hiệu quả chương trình đào tạo phòng, chống HIV/AIDS theo module giúp Bảng 1: Hiểu biết của học sinh về cơ chế thay đổi kiến thức, kỹ năng thực hành của miễn dịch trong nhiễm HIV/AIDS. học sinh trường Cao đẳng Y tế Hải Phòng. TRẢ LỜI ĐÚNG KIẾN THỨC Nhóm chứng Nhóm can thiệp ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP (n = 285) (n = 285) NGHIÊN CỨU Về tế bào đích trong cơ 83 (29,1%) 269 (94,4%) 1. Đối tƣợng nghiên cứu. thể bị HIV xâm nhập và phá huỷ 570 học sinh điều dưỡng trung cấp năm thứ hai khóa học 2007 - 2009 của Trường Về vai trò của tế bào 6 (2,1%) 275 (96,5%) CD4 và tế bào lympho Cao đẳng Y tế Hải Phòng, chia làm 2 nhóm: trong cơ thể + Nhóm đối chứng: 285 học sinh được học về HIV/AIDS tại nhà trường (qua việc Tỷ lệ học sinh ở nhóm can thiệp hiểu trả lồng ghép các môn học khác nhau), nhưng lời đúng về tế bào đích trong cơ thể bị HIV không học chương trình đào tạo phòng, xâm nhập và về cơ chế miễn dịch từ khi chống HIV/AIDS theo module. nhiễm HIV đến chuyển sang giai đoạn AIDS, + Nhóm can thiệp: 285 học sinh học về thể hiện ở ý nghĩa của số lượng tế bào CD4 HIV/AIDS theo module. và tế bào lympho cao hơn nhóm chứng. 2. Phƣơng pháp nghiên cứu. Bảng 2: Hiểu biết về cấu tạo, đặc điểm Nghiên cứu mô tả cắt ngang, can thiệp sinh học và sức đề kháng của HIV. có đối chứng. TRẢ LỜI ĐÚNG - Lập bảng câu hỏi tìm hiểu tự điền nhằm KIẾN THỨC Nhóm chứng Nhóm can thiệp đánh giá kiến thức của học sinh về: (n = 285) (n = 285) + Cấu tạo, đặc điểm sinh học và sức đề Về chất liệu di truyền 80 (28,1%) 257 (90,%) kháng của HIV. Về nhiệt độ diệt HIV 18 (6,3%) 164 (57,5%) + Đường lây truyền và biện pháp phòng tránh. Về vị trí tồn tại của HIV 102 (35,1%) 274 (96,1%) trong dịch thể + Cơ chế miễn dịch trong nhiễm HIV/AIDS. 29
3. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012 Ở nhóm can thiệp, 96,1% học sinh trả lời Hầu hết học sinh sau can thiệp đã biết đúng cao hơn nhóm chứng về vị trí trong cơ về giai đoạn cửa sổ và trả lời đúng các câu thể mà HIV tồn tại, 90,2% biết cấu tạo của hỏi về thời gian xét nghiệm, thời điểm nên HIV. Về hiểu biết điều kiện diệt HIV như xét nghiệm tình trạng nhiễm HIV. phải luộc sôi dụng cụ bao lâu mới diệt được HIV, cả 2 nhóm đối tương đều đạt tỷ lệ thấp 5. Hiểu biết của học sinh về điều trị và tất cả đều không biết dung dịch xà bằng ARV. phòng có diệt được HIV hay không?. Ở nhóm được học về HIV/AIDS theo module, 98,9% học sinh nhận thức đúng 3. Hiểu biết về đƣờng lây truyền và biện pháp phòng tránh, đặc biệt là phòng HIV tồn tại vĩnh viễn trong cơ thể, mặc dù lây truyền mẹ - con. BN được điều trị ARV. Phần lớn cả 2 nhóm học sinh đều biết thuốc điều trị kháng virut. - > 95% học sinh ở cả 2 nhóm trả lời đúng về 3 đường lây truyền chính của HIV. Nhưng mục đích điều trị ARV giúp phục hồi chức năng miễn dịch lại có sự khác biệt khá - Hầu hết các em biết lạm dụng rượu, rõ: 96,5% học sinh sau can thiệp trả lời bia cũng là một nguy cơ cao làm tăng lây đúng, trong khi ở nhóm chứng là 5,9%. truyền HIV. - 9,1% số học sinh ở nhóm không 6. Hiểu biết về nhiễm trùng cơ hội và được học về HIV/AIDS theo module hiểu dự phòng nhiễm trùng cơ hội. sai cho rằng sinh hoạt chung như ăn, ở, 96,1% học sinh sau can thiệp đều biết bắt tay với người nhiễm HIV có khả năng một số nhiễm trùng cơ hội thường gặp ở làm lây truyền HIV. 75,4% cho rằng không BN HIV/AIDS, 94% trả lời đúng việc dùng cần sử dụng bao cao su khi cả 2 người cotrimoxazol để dự phòng nhiễm trùng cơ cùng nhiễm HIV. hội. Trong khi đó, ở nhóm chứng chỉ có 10 - Ở nhóm được học về HIV/AIDS theo em (3,5%) biết về nhiễm trùng cơ hội và 15 module, > 95% học sinh hiểu về lây truyền em (5,3%) biết cotrimoxazol dùng để điều trị HIV mẹ - con và các biện pháp làm giảm lây dự phòng nhiễm trùng cơ hội. truyền. Trong khi học sinh ở nhóm chứng, phần lớn không trả lời hoặc trả lời sai. Bảng 4: Hiểu biết về xử trí khi phơi Bảng 3: Hiểu biết của học sinh về giai nhiễm HIV. đoạn cửa sổ và xét nghiệm HIV/AIDS. TRẢ LỜI ĐÚNG TRẢ LỜI ĐÚNG KIẾN THỨC Nhóm chứng Nhóm can thiệp KIẾN THỨC (n = 285) (n = 285) Nhóm chứng Nhóm can thiệp (n = 285) (n = 285) Về xử trí vết thương chảy máu phơi nhiễm HIV 47 (16,5%) 258 (90,5%) Về giai đoạn cửa sổ 11(3,8%) 196 (68,8%) Về xử trí phơi nhiễm HIV 147 (51,6%) 271 (95,1%) Về thời gian cửa sổ 75 (26,3%) 206 (72,3%) qua niêm mạc mắt Về điều trị ARV cho Về khả năng lây HIV ở 75 (26,3%) 278 (97,5%) những trường hợp có 17 (6,0%) 224 (78,6%) giai đoạn cửa sổ nguy cơ phơi nhiễm cao
4. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012 258 học sinh (90,5%) sau can thiệp đã giảm thiểu tác hại, hoạt động điều trị, chăm nắm được khi bị phơi nhiễm HIV cần để sóc hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS, các hoạt cho máu chảy tự nhiên, 271 học sinh động can thiệp dự phòng, chương trình (95,1%) trả lời đúng về xử trí phơi nhiễm phòng lây truyền HIV mẹ - con, chương HIV qua niêm mạc mắt, 224 học sinh trình tư vấn xét nghiệm tự nguyện... (78,6%) sau can thiệp biết tiến hành điều trị 11. Đánh giá kiến thức của học sinh ARV cho những trường hợp có nguy cơ phơi nhiễm cao. thông qua báo cáo nhóm tại các cơ sở thực hành cộng đồng. 8. Kỹ năng chăm sóc BN HIV/AIDS. Tại các cơ sở thực hành cộng đồng, học - 40,3% học sinh ở nhóm chứng được sinh được đánh giá kiến thức theo báo cáo học kiến thức chăm sóc BN HIV/AIDS trong nhóm (có quy định mẫu báo cáo nhóm). chương trình điều dưỡng truyền nhiễm, Báo cáo nhóm cho thấy kiến thức sâu sắc nhưng hầu hết chưa trực tiếp thực hành và thực tế về phòng chống HIV/AIDS, các chăm sóc cho BN. em đã thu thập số liệu có ý nghĩa như: số - Sau can thiệp, 99% học sinh đã nắm người đến tư vấn xét nghiệm tự nguyện tại được kiến thức thực hành, kỹ năng chăm trung tâm trong 1 tuần, 1 tháng; số BN sóc BN HIV/AIDS, trực tiếp tham gia chăm nhiễm HIV chủ yếu ở đối tượng sử dụng ma sóc BN mà không sợ lây nhiễm, với thái độ túy theo đường tĩnh mạch, gái nhà hàng tốt, giảm bớt sự kỳ thị đối với những BN này. Phần lớn đã biết cách chăm sóc những dấu KẾT LUẬN hiệu đặc biệt của BN HIV/AIDS, như sốt kéo - Chương trình phòng, chống HIV/AIDS dài, ỉa chảy kéo dài, hội chứng suy mòn, theo module giúp học sinh sau học tập tiếp chăm sóc cận tử cận và cập nhật những kiến thức mới, cơ 9. Tƣ vấn về HIV/AIDS. bản. > 90% học sinh nắm được cơ chế Sau khi học xong module HIV/AIDS, đa miễn dịch trong nhiễm HIV/AIDS, điều kiện số các em tự tin hơn, có thể tư vấn cho BN diệt HIV, đường lây truyền của HIV, các HIV/AIDS và gia đình họ. Các em đã hiểu biện pháp phòng tránh, đặc biệt là biện được kiến thức và kỹ năng cơ bản khi tiếp pháp phòng lây truyền HIV mẹ - con, đã xúc và tư vấn cho đối tượng này. hiểu cơ bản về nguyên tắc điều trị bằng ARV và điều trị dự phòng các bệnh nhiễm 10. Hiểu biết về luật phòng, chống trùng cơ hội, quy trình xử trí khi bị phơi HIV/AIDS. nhiễm với HIV. Ở nhóm chứng, 135 học sinh (47,4%) trả - 99% học sinh nắm được kiến thức thực lời đã biết về luật phòng, chống HIV/AIDS. hành, kỹ năng chăm sóc cho BN HIV/AIDS, Nhưng khi hỏi về các chương trình phòng có thể tư vấn cho họ và gia đình họ về các chống HIV/AIDS tại Hải Phòng thì không có vấn đề liên quan đến HIV/AIDS, nắm được học sinh nào trả lời được hoặc trả lời sai. luật phòng, chống HIV/AIDS và các chương Sau can thiệp, học sinh biết thêm nhiều trình can thiệp quốc gia như: chương trình chương trình phòng chống HIV/AIDS can giảm thiểu tác hại, hoạt động điều trị, chăm thiệp hiện cã t¹i Hải Phòng như: chương trình sóc hỗ trợ người nhiễm HIV/AIDS.
5. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012 KIẾN NGHỊ Cần giảng dạy về module phòng, chống 2. Sở Y tế Hải Phòng. Số liệu về đường lây HIV/AIDS cho đối tượng điều dưỡng trung của các ca nhiễm HIV từ 1993 đến tháng 6 - cấp và cao đẳng ngay từ năm thứ nhất để 2009. 2009. học sinh có kiến thức sớm hơn, phục vụ cho 3. Trường Cao đẳng Y tế Hải Phòng Tập bài quá trình thực hành ở cả môn học khác và giảng “chương trình phòng, chống HIV/AIDS”. 2008. trong những năm tiếp theo nhằm đáp ứng 4. PATHFINDER INTERNATIONAL. Báo yêu cầu về nhiệm vụ hiện tại và tương lai. cáo điều tra nhanh trước can thiệp dự án nâng cao chất lượng đào tạo dự phòng HIV/AIDS TÀI LIỆU THAM KHẢO trong Trường Đại học Y và Trường Trung cấp Y Hải Phòng. tháng 11/2007. 1. Cục Phòng chống AIDS Việt Nam. Số liệu đường lây của các ca nhiễm HIV tại Việt Nam. 5. PATHFINDER INTERNATIONAL. Tài liệu Tháng 06/2009. Hội thảo cập nhật kiến thức về HIV/AIDS. Hải Phòng. Từ ngày 29 - 2 đến 07 - 03 - 2008. 2008.
6. TẠP CHÍ Y - DƢỢC HỌC QUÂN SỰ SỐ 2- 2012