Đặc điểm lâm sàng rối loạn thâm thần và kết quả điện não đồ ở đối tượng sử dụng rượu trong giám định pháp y tâm thần

Nội dung text: Đặc điểm lâm sàng rối loạn thâm thần và kết quả điện não đồ ở đối tượng sử dụng rượu trong giám định pháp y tâm thần

1. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 ĐẶC ĐIỂM LÂM SÀNG R ỐI LO ẠN THÂM TH ẦN VÀ KẾT QU Ả ĐIỆN NÃO ĐỒ Ở ĐỐ I T ƯỢNG S Ử D ỤNG RƯỢU TRONG GIÁM ĐỊNH PHÁP Y TÂM TH ẦN Tr ần V ăn Tr ường*; Cao Ti ến Đứ c**; Nguy ễn V ăn Ngân** TÓM T ẮT Mục tiêu: kh ảo sát các tri ệu ch ứng r ối lo ạn tâm th ần (RLTT) và k ết qu ả điện não đồ ( ĐNĐ) ở đối t ượng s ử d ụng r ượu trong giám đị nh pháp y tâm th ần. Đối t ượng và ph ươ ng pháp: 68 đối tượng ph ạm pháp hình s ự được H ội đồ ng Giám đị nh Pháp y Tâm th ần c ủa Vi ện Pháp y Tâm th ần Trung ươ ng ch ẩn đoán xác đị nh là RLTT và hành vi do s ử d ụng r ượu (F10 - ICD 10). Áp d ụng ph ươ ng pháp nghiên c ứu thu ần t ập v ừa h ồi c ứu v ừa ti ến c ứu. Kết qu ả: l ứa tu ổi s ử d ụng r ượu th ường t ập trung t ừ 30 đế n 50 tu ổi (72,06%); RLTT do r ượu 47,06%, RLTT do r ượu di ch ứng kh ởi phát mu ộn 36,76%; r ối lo ạn ý th ức 61,77%; các tri ệu ch ứng ảo th ị giác 29,41%; hoang t ưởng b ị truy h ại 41,18%; hành vi t ự sát 20,59%. Alpha không ổn đị nh 100%; alpha bi ến d ạng 84,62%; alpha m ất d ạng thoi 70,77%; alpha ch ậm 61,54%; sóng ch ậm đa hình biên độ th ấp và sóng theta đơ n thu ần 65,15%. Kết lu ận: RLTT ở đố i t ượng s ử d ụng r ượu cao và ngày càng tr ở nên nguy hi ểm. R ối lo ạn nh ịp điện não th ể hi ện đặ c tr ưng b ởi alpha ch ậm và lo ạn nh ịp trên ĐNĐ. * T ừ khóa: R ối lo ạn tâm th ần; Giám định pháp y tâm th ần; Ảo th ị giác; Hoang t ưởng; Điện não đồ. Clinical Characteristics of Mental Disorders and Results of Electroencephalography in Alcoholic Users in the Psychiatric Forensic Examination Summary Objectives: To survey the symptoms of mental disorders and EEG results in alcohol users in the psychiatric forensic examination. Subjects and methods: 68 subjects were identified as psychiatric disorders and alcohol use behavior (F10 - ICD 10) by Criminal Offense Forensic Examination Board of the National Institute of Forensic Psychiatric. A retrospective, prospective cohort study. Results: The age of alcohol use ranged from 30 to 50 years old (72.06%); alcoholic mental disorders 47.06% and alcoholic morbidity and late onset symptoms 36.76%; conscious disorders 61.77%; visual symptoms 29.41%; paranoid prosecuted damage 41.18%; suicidal behavior 20.59%; alpha is not stable 100%; alpha deformation 84.62%; alpha deformed alpha 70.77%; slow alpha 61.54%; slow waveforms are low amplitude and pure theta waves 65.15%. Conclusion: Mental disorders in alcohol users are high and are becoming more and more dangerous. Electroencephalographic disturbances are characterized by slow alpha and arrhythmias on the EEG. * Keywords: Mental disorder; Forensic mental examination; Hallucinations; Electroencephalography. * Vi ện Pháp y Tâm Th ần TW ** B ệnh vi ện Quân y 103 Ng ười ph ản h ồi (Corresponding): Tr ần V ăn Tr ường (truonggdpy@gmail.com) Ngày nh ận bài: 27/04/2017; Ngày ph ản bi ện đánh giá bài báo: 19/06/2017 Ngày bài báo được đă ng: 18/07/2017 115
2. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 ĐẶT V ẤN ĐỀ ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C ỨU Sử d ụng r ượu là m ột thói quen có t ừ lâu trong đời s ống xã h ội. S ử d ụng r ượu 1. Đối t ượng nghiên c ứu. kéo dài và thái quá gây nhi ều tác h ại, 68 đối t ượng là nam gi ới ph ạm pháp làm ảnh h ưởng đế n n ăng su ất lao độ ng, hình s ự t ừ n ăm 2009 - 2015 được H ội làm r ối lo ạn các m ối quan h ệ gia đình và đồng Giám đị nh Pháp y Tâm th ần, Vi ện xã h ội, ảnh h ưởng đế n s ức kho ẻ c ả v ề Pháp y Tâm th ần Trung ươ ng ch ẩn đoán th ể ch ất và tâm th ần. Lo ạn th ần do r ượu xác định là RLTT và hành vi do s ử d ụng làm bi ến đổ i nhân cách và hành vi, tr ở rượu (F10 - ICD10). thành ng ười bê tha, suy đồi v ề đạ o đứ c 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu. xã h ội. Tr ường h ợp s ử d ụng r ượu ph ải Ph ươ ng pháp thu ần t ập (Cohort cần đế n can thi ệp c ủa y h ọc bao g ồm: study). Công c ụ ch ẩn đoán và đánh giá say r ượu b ệnh lý, l ạm d ụng r ượu, nghi ện các tri ệu ch ứng lâm sàng theo ICD-10 rượu và lo ạn th ần do r ượu. Trong đó có năm 1992, m ục F10 (các RLTT và hành vi sảng r ượu, ảo giác do r ượu, hoang do s ử d ụng r ượu t ừ F10.0 đế n F10.9). tưởng do r ượu và b ệnh não th ực t ổn do * X ử lý s ố li ệu: b ằng ph ần m ềm Stata rượu. 10.0. Các tri ệu ch ứng lâm sàng c ủa ng ười KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU VÀ BÀN LU ẬN nghi ện r ượu r ất đa d ạng, nh ưng có th ể khái quát nh ư sau: r ối lo ạn c ảm xúc ch ủ 1. Đặc điểm tri ệu ch ứng RLTT ở đố i yếu là tr ầm c ảm và lo âu, bi ểu hi ện lo ạn tượng s ử d ụng r ượu. th ần là ảo giác và hoang t ưởng phong * L ứa tu ổi c ủa đố i t ượng nghiên c ứu: phú, bi ến đổ i nhân cách và hành vi. Đặc Lứa tu ổi t ừ 20 - 29: 6 BN (8,82%); 30 - bi ệt là hành vi t ự sát và các hành vi 39 tu ổi: 19 BN (27,94%); 40 - 49 tu ổi: ph ạm pháp khác c ủa đố i t ượng s ử d ụng 28 BN (41,18%); ≥ 50 tu ổi: 15 BN rượu c ần ph ải xác đị nh kh ả n ăng nh ận (22,06%). Nh ư v ậy, l ứa tu ổi c ủa ng ười có th ức và hành vi. Chúng tôi ti ến hành đề hành vi ph ạm t ội do s ử d ụng r ượu t ập tài nghiên c ứu: Đặc điểm tri ệu ch ứng trung ch ủ y ếu là 40 - 50 tu ổi (42%). K ết RLTT và k ết qu ả ĐNĐ ở đố i t ượng s ử qu ả này phù h ợp v ới nghiên c ứu c ủa Tr ần dụng r ượu trong giám đị nh pháp y tâm Vi ết Ngh ị và Quách V ăn Ng ư v ới 27 - 50% th ần. ng ười nghi ện r ượu ở l ứa tu ổi 40 - 50. Bảng 1: R ối lo ạn ý th ức ở đố i t ượng s ử d ụng r ượu khi gây án. Tình tr ạng ý th ức n = 68 Tỷ l ệ % Không có r ối lo ạn ý th ức 26 38,23 Có r ối lo ạn ý th ức 42 61,77 Rối lo ạn đị nh h ướng không gian 30 71,43 116
3. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 Rối lo ạn đị nh h ướng th ời gian 13 30,95 Rối lo ạn đị nh h ướng môi tr ường 26 61,90 Rối lo ạn đị nh h ướng b ản thân 2 4,76 Tr ạng thái ý th ức b ị thu h ẹp, không sáng s ủa 29 69,05 Hội ch ứng mê s ản 2 4,76 Hội ch ứng lú l ẫn 11 26,19 Tr ạng thái ý th ức khi gây án ở đố i t ượng s ử d ụng r ượu r ất đa d ạng, có t ới 61,77% đối t ượng có r ối lo ạn ý th ức ở các m ức độ khác nhau, đáng chú ý là r ối lo ạn định hướng không gian (71,43%), định h ướng môi tr ường (61,90%), tr ạng thái ý th ức b ị thu hẹp và không sáng s ủa (69,05%). Theo Ngô V ăn Vinh, đối t ượng s ử d ụng r ượu trong giám định pháp y tâm th ần th ường g ặp là r ối lo ạn ý th ức ở m ức độ nghiêm tr ọng do nghi ện rượu m ạn tính và ng ộ độ c r ượu c ấp gây ra. Bảng 2: R ối lo ạn c ảm xúc và lo âu ở đố i t ượng nghiên c ứu. Số th ứ t ự Rối lo ạn c ảm xúc và lo âu n = 68 Tỷ l ệ % 1 Khí s ắc gi ảm 36 52,94 2 Khí s ắc dao độ ng 61 89,71 3 Tr ầm c ảm 15 22,06 4 Tăng khí s ắc 11 16,18 5 Hưng ph ấn 8 11,76 6 Cảm xúc bàng quan 6 8,82 7 Cảm xúc không ổn đị nh 60 88,23 8 Cảm xúc bùng n ổ 53 77,94 9 Tâm tr ạng th ất th ường 56 82,35 10 Hằn h ọc 21 30,88 11 Hoang mang 17 25,00 12 Căng th ẳng 37 54,41 13 Luôn b ận tâm lo l ắng 33 48,53 Tri ệu chứng khí s ắc dao độ ng chi ếm t ỷ l ệ cao nh ất và th ấp nh ất là c ảm xúc bàng quan. K ết qu ả này phù h ợp v ới nghiên c ứu c ủa Cao Ti ến Đứ c (2016), khí s ắc dao động và không ổn đị nh chi ếm t ỷ l ệ 88%, tâm tr ạng th ất th ường 82%. 117
4. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 Bảng 3: R ối lo ạn c ảm giác và tri giác ở đối t ượng nghiên c ứu. Số th ứ t ự Rối lo ạn c ảm giác và tri giác n = 68 Tỷ l ệ % 1 Đau đầu 68 100,00 2 Dị c ảm da 22 32,35 3 Ảo t ưởng c ảm xúc 2 2,94 4 Tri giác sai th ực t ại 4 5,88 5 Ảo giác thô s ơ 3 4,41 6 Ảo th ị giác th ật 20 29,41 7 Ảo kh ứu giác th ật 1 1,47 8 Ảo thanh th ật 18 26,47 9 Ảo thanh gi ả 17 25,00 10 Ảo xúc giác th ật 7 10,29 Các tri ệu ch ứng r ất phong phú, nh ưng tri ệu ch ứng đau đầ u chi ếm t ỷ l ệ tuy ệt đố i (100%). Các tri ệu ch ứng khác r ất t ản m ạn, th ấp nh ất là ảo kh ứu giác th ật (1,47%). K ết qu ả này phù h ợp v ới nghiên c ứu c ủa Cao Ti ến Đứ c và Bùi Quang Huy (2016), 85% tri ệu ch ứng ảo giác trong h ội ch ứng cai r ượu, nh ất là ảo th ị giác th ật và ảo thanh th ật. B ảng 4: R ối lo ạn n ội dung t ư duy ở đố i t ượng nghiên c ứu. Số th ứ t ự Rối lo ạn n ội dung t ư duy n = 68 Tỷ l ệ % 1 Ám ảnh s ợ các lo ại 26 38,23 2 Nghi ng ờ ám ảnh 9 13,23 3 Ý t ưởng t ự sát 6 8,82 4 Định ki ến 15 22,06 5 Hoang t ưởng b ị theo dõi 15 22,06 6 Hoang t ưởng b ị truy h ại 30 44,12 7 Hoang t ưởng b ị đầ u độ c 2 2,94 8 Hoang t ưởng t ự bu ộc t ội 1 1,47 9 Hoang t ưởng ghen tuông 10 14,71 10 Hoang t ưởng liên h ệ 1 1,47 11 Hoang t ưởng nh ận nh ầm 1 1,47 12 Hoang t ưởng k ỳ quái 1 1,47 Kết qu ả cho th ấy hoang t ưởng b ị truy h ại chi ếm t ỷ l ệ cao nh ất (44,12%) và th ấp nh ất là tri ệu ch ứng hoang t ưởng t ự bu ộc t ội, hoang t ưởng liên h ệ, nh ận nh ầm và k ỳ quái (1,47%). Theo Kaplan H.I (1994), nhóm hoang t ưởng kèm theo gi ảm khí s ắc chi ếm đa s ố (82,5%), ngoài ra hoang t ưởng ghen tuông c ũng g ặp 21% ở BN nghi ện rượu. Đây là m ột tri ệu ch ứng đặ c tr ưng cho lo ạn th ần do r ượu. 118
5. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 Bảng 5: R ối lo ạn ho ạt độ ng có ý chí ở đố i t ượng nghiên c ứu. Số th ứ t ự Rối lo ạn ho ạt độ ng có ý chí n = 68 Tỷ l ệ % 1 Vệ sinh cá nhân kém 39 57,35 2 Lười nhác trong lao độ ng 58 85,29 3 Gi ảm sút các ham thích th ường có 33 48,53 4 Thu h ẹp ho ạt độ ng quan h ệ giao ti ếp 23 33,82 5 Kích động b ạo l ực 52 76,47 6 Kích động ngôn ng ữ 27 39,71 7 Hành vi t ự sát 15 22,06 Tri ệu ch ứng r ối lo ạn ho ạt độ ng có ý chí c ũng r ất phong phú, đáng l ưu ý tri ệu ch ứng lười nhác trong lao độ ng chi ếm t ỷ l ệ cao nh ất (85,29%), th ấp nh ất là hành vi t ự sát (22,06%). K ết qu ả c ủa chúng tôi phù h ợp v ới nghiên c ứu c ủa Sadock B.J (2015), hành vi t ự sát trong RLTT do nghi ện r ượu chi ếm kho ảng 21 - 25%, nh ất là h ội ch ứng cai rượu v ừa hoàn thành có th ể là do tr ầm c ảm. 2. K ết qu ả ĐNĐ ở đố i t ượng s ử d ụng r ượu. Bảng 6: Các sóng điện não c ơ b ản trên b ản ghi ĐNĐ. Kết qu ả ĐNĐ n Tần s ố (chu k ỳ/giây) Biên độ (µv) Ch ỉ s ố (%) Sóng alpha 65 9,2 ± 0,89 31,46 ± 10,92 45,77 ± 13,24 Sóng beta 66 30,08 ± 3,97 15,61 ± 2,71 Sóng theta 43 5,16 ± 0,53 18,02 ± 9,46 Tần s ố, biên độ và ch ỉ s ố alpha ở gi ới thành chu ỗi và m ất sóng alpha g ặp 1 đối hạn th ấp, có 43 b ản ghi xu ất hi ện sóng tượng. Theo Sviderskaia N.E (2013), s ự theta đa hình, biên độ th ấp r ải rác 2 bán thay đổi này là đặc tr ưng làm t ăng tác cầu vùng tr ước-trung tâm. K ết qu ả này động b ộ hóa lên v ỏ não vùng limbic, trung phù h ợp v ới Ehlers C.L (2011). não và thân não. * Tính ch ất nh ịp alpha: * ĐNĐ b ệnh lý : Alpha d ạng thoi thành chu ỗi: 1 BN ĐNĐ đối x ứng: 62 BN (93,94%); ĐNĐ (1,54%); alpha có khuynh h ướng nh ọn: không đối x ứng: 4 BN (6,06%); sóng ch ậm 16 BN (24,62%); alpha bi ến d ạng: 55 BN đa hình biên độ th ấp: 43 BN (65,15%); (84,62%); alpha th ưa th ớt: 6 BN (9,23%); sóng theta đơ n thu ần: 43 BN (65,15%); alpha m ất d ạng thoi: 46 BN (70,77%); m ất sóng b ệnh lý xu ất hi ện liên t ục: 4 BN sóng c ơ b ản alpha: 1 BN (1,54%); alpha (6,06%); sóng b ệnh lý xu ất hi ện không không ổn đị nh: 65 BN (100,00%); alpha liên t ục: 39 BN (59,09%); sóng b ệnh lý ở ch ậm: 40 BN (61,54%). Alpha d ạng thoi trán-thái d ươ ng 1 bán c ầu: 1 BN (1,52%). 119
6. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 6-2017 Ch ỉ có 4 bản ghi không đố i x ứng, 93,94% ổn đị nh (100%) và alpha ch ậm (61,54%), đối xứng. Sóng theta đơn thu ần và sóng là m ột đặ c tr ưng làm t ăng đồng b ộ hóa ch ậm đa hình biên độ th ấp đề u (65,15%), lên v ỏ não vùng limbic, trung não và thân ch ỉ có 1 b ản ghi th ấy t ổn th ươ ng khu trú não. vùng trán - thái d ươ ng m ột bên bán c ầu. TÀI LI ỆU THAM KH ẢO Theo Rangaswan M (2014), t ăng điện th ế của d ải t ần s ố beta có th ể coi nh ư m ột d ấu 1. Cao Ti ến Đứ c. Các RLTT, hành vi và tổn th ươ ng c ơ th ể do nghi ện r ượu. Sách hi ệu nguy c ơ phát tri ển thành nghi ện r ượu. chuyên kh ảo. NXB Y h ọc. Hà N ội. 2016, 138 tr. KẾT LU ẬN 2. Bùi Quang Huy . Nghi ện r ượu. Giáo trình bệnh h ọc tâm th ần (dùng cho đào t ạo sau đại - Các tri ệu ch ứng RLTT ở đố i t ượng học). Ch ủ biên Cao Ti ến Đứ c. NXB Quân đội sử d ụng r ượu r ất đa d ạng và t ần su ất Nhân dân. Hà N ội. 2016, tr.167-181. xu ất hi ện khá cao nên bi ểu hi ện lâm sàng 3. Ngô V ăn Vinh . Đối t ượng liên quan đến khá phong phú. Đáng chú ý là tri ệu ch ứng sử d ụng r ượu g ặp trong giám đị nh pháp y tâm rối lo ạn ý thức ở các m ức độ khác nhau ở th ần. Vi ện Giám đị nh Pháp y Tâm th ần Trung tr ường h ợp gây án lên t ới 61,76% và tri ệu ươ ng - 5 n ăm xây d ựng và tr ưởng thành. ch ứng lo ạn th ần nh ư ảo th ị giác th ật 2012, tr.34-35. (29,41%) và ảo thanh (51,47%), hoang 4. Kaplan H.I, Sadock B.J. Synopsis of tưởng b ị truy h ại chi ếm t ỷ l ệ cao Psychiatry . 8 th ed, USA-Bantimore, p.905. (44,12%), k ết qu ả này cho th ấy RLTT ở 5. Sadock B.J, Sadock V.A, Ruiz P. đối t ượng s ử d ụng r ượu càng tr ở thành Alcohol-related disorders, synopsis of psychiatry, nguy hi ểm. behavioral sciences/clinical psychiatry Kaplan - Các bi ểu hi ện trên ĐNĐ ở đố i t ượng & Sadock ´s. Eleventh Edition, Updated with sử d ụng r ượu th ấy r ất đa d ạng ch ủ y ếu là DSM-5. USA, New York, Wolters Kluver. 2015, rối lo ạn sóng điện não nh ư alpha không pp.624-639. 120