Chăm sóc sẹo bọng kết mạc sau mổ đặt van dẫn lưu thủy tiền phòng điều trị glôcôm phức tạp

Nội dung text: Chăm sóc sẹo bọng kết mạc sau mổ đặt van dẫn lưu thủy tiền phòng điều trị glôcôm phức tạp

1. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 CH ĂM SÓC S ẸO B ỌNG K ẾT M ẠC SAU M Ổ ĐẶT VAN D ẪN L ƯU TH ỦY TI ỀN PHÒNG ĐIỀU TR Ị GLÔCÔM PH ỨC T ẠP Bùi Th ị Vân Anh*; Hà Đức Thi ện*; Nguy ễn Xuân Hi ệp*; Nguy ễn Th ị Thu Hi ền* TÓM T ẮT Mục tiêu: đánh giá k ết qu ả sau ch ăm sóc s ẹo b ọng k ết m ạc trên nh ững m ắt có bi ểu hi ện tình tr ạng t ăng nhãn áp (NA) t ạm th ời sau ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu th ủy d ịch ti ền phòng. Đối t ượng và phươ ng pháp: nghiên c ứu mô t ả m ột can thi ệp lâm sàng. Can thi ệp ch ăm sóc s ẹo b ọng (massage vùng s ẹo b ọng và r ạch phá bao x ơ d ưới k ết m ạc) cho nh ững m ắt đã đặt van d ẫn l ưu Ahmed ti ền phòng t ại B ệnh vi ện M ắt Trung ươ ng có bi ểu hi ện c ủa t ăng NA t ạm th ời sau ph ẫu thu ật. Kết qu ả: t ừ tháng 1 đến 10 - 2011, đã can thi ệp cho 46 m ắt (46 b ệnh nhân [BN]), trong đó, 19 m ắt (41,3%) massage vùng s ẹo b ọng, 27 m ắt (58,7%) massage s ẹo b ọng k ết h ợp rạch phá bao x ơ. Sau can thi ệp, NA trung bình đạt 18,6 ± 2,9 mmHg. Đa s ố BN th ị l ực t ăng ho ặc gi ữ nguyên (97,8%). Đáp ứng đạt k ết qu ả t ốt 71,7%. Bi ến ch ứng th ường g ặp: xu ất huy ết kết m ạc, rò k ết m ạc, t ổn th ươ ng bi ểu mô giác m ạc (GM). Kết lu ận: ch ăm sóc s ẹo b ọng sau ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu ti ền phòng là ph ươ ng pháp can thi ệp an toàn và có hi ệu qu ả điều ch ỉnh t ốt NA trên nh ững m ắt có giai đoạn t ăng NA t ạm th ời. * T ừ khóa: Glôcôm; S ẹo b ọng k ết m ạc; Van d ẫn l ưu Ahmed. Bleb Management after Ahmed Valve Implantation in Refractory Glaucoma Eyes Summary Objectives: To report the results of hypertension phase treatment of refratory glaucoma eyes with Ahmed valve by bleb management. Subjects and method: Clinical observation, noncomparative case series. Bleb managements (massage and needling bleb) were applied to refractory glaucoma eyes having hypertension phase after Ahmed valve implanted. Results: We had managed 46 blebs of 46 patients (19 eyes = 41.3%) with bleb massage and 27 eyes (58.7%) with bleb massage and bleb needling from January to October 2011. After intervention, average IOP was 18.6 ± 2.9 mmHg. AV increased and stable in 97.8%. Complications were conjuctival hemorrhage, conjuctival leakage, corneal lesion. Susscess was in 71.7%, incomplete susscess was in 28.3%. Conclusion: Bleb management after implantation Ahmed valve is good method to control IOP and to conserve AV in refractory glaucoma eyes. * Key words: Glaucoma; Bleb; Ahmed valve. ĐẶT V ẤN ĐỀ các tr ường h ợp glôcôm ph ức t ạp. Ph ươ ng Trong điều tr ị glôcôm, bên c ạnh c ắt bè pháp này đem l ại hi ệu qu ả điều ch ỉnh NA củng GM, ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu th ủy tốt, độ an toàn cao, gi ữ l ại c ũng nh ư b ảo dịch ti ền phòng được áp d ụng để điều tr ị cho tồn th ị l ực t ối đa hi ện có cho BN glôcôm. * Bệnh vi ện Mắt Trung ươ ng Ng ười ph ản h ồi (Corresponding): Bùi Th ị Vân Anh (buivananh@yahoo.com) Ngày nh ận bài: 05/01/2017; Ngày ph ản bi ện đánh giá bài báo: 09/02/2017 Ngày bài báo được đă ng: 02/03/2017 193
2. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Tuy nhiên, vi ệc ch ăm sóc sau đặt van * Massage (day và ấn vùng s ẹo b ọng) dẫn l ưu thủy d ịch ti ền phòng h ết s ức ph ức và h ướng d ẫn BN cách massage quanh tạp, di ễn bi ến lâm sàng đa d ạng. Đặc bi ệt, đĩa van d ẫn l ưu: tra thu ốc tê dicain1% t ại sau ph ẫu thu ật đặt van th ường có giai đoạn mắt 2 l ần cách nhau 5 phút. BN li ếc v ề tăng NA thoáng qua xu ất hi ện vào kho ảng hướng đối di ện v ới v ị trí đặt van. Dùng 4 - 24 tu ần sau ph ẫu thu ật [5]. Chính vì v ậy, ngón tay tr ỏ áp vào mi (mi trên n ếu van sau ph ẫu thu ật, n ếu BN không được theo đặt ở cùng đồ trên, mi d ưới n ếu van đặt dõi và ch ăm sóc đặc bi ệt, chính giai đoạn trong cùng đồ d ưới), ti ến hành massage tăng NA thoáng qua này có th ể làm m ất n ốt nh ẹ nhàng lên nhãn c ầu (qua mi) song song th ị l ực còn l ại ít ỏi c ủa BN. Trên th ế gi ới, với b ờ mi trong 1 - 2 phút. Tra thu ốc ch ống ph ươ ng pháp massage và r ạch b ọng x ơ để viêm có ch ứa corticosteroid (predfort 1%) điều ch ỉnh NA đã được đề c ập và đem l ại 2 - 3 l ần/ngày. hi ệu qu ả r ất t ốt. Tuy nhiên, vi ệc ch ăm sóc sẹo b ọng sau ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu * R ạch phá bao x ơ d ưới k ết m ạc: th ực th ủy d ịch ti ền phòng còn ch ưa được nghiên hi ện trên m ắt đã massage vùng s ẹo b ọng, cứu nhi ều ở Vi ệt Nam. Vì v ậy, chúng tôi sau 30 phút NA v ẫn không điều ch ỉnh . th ực hi ện đề tài nghiên c ứu v ới m ục tiêu: Tra tê dicain1% 2 l ần, cách nhau 5 phút. Đánh giá k ết qu ả sau ch ăm sóc s ẹo b ọng Đặt vành mi c ố định. S ử d ụng kim 30G kết m ạc trên m ắt có bi ểu hi ện t ăng NA xuyên qua k ết m ạc vùng b ọng x ơ t ừ phía thoáng qua sau ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu rìa c ủa s ẹo b ọng. Ti ến hành kéo, r ạch nh ẹ th ủy d ịch ti ền phòng. theo b ờ vùng b ọng th ấm kho ảng 3 - 4 mm ho ặc r ạch 3 - 4 l ần tr ượt trên b ề m ặt đĩa ĐỐI T ƯỢNG VÀ PH ƯƠ NG PHÁP NGHIÊN C ỨU dẫn l ưu theo các h ướng khác nhau. Rút kim nh ẹ nhàng. Tiêm 5 mg/0,2 ml 5 fluorouracil 1. Đối t ượng nghiên c ứu. dưới k ết m ạc ở cùng đồ đối di ện v ị trí đặt Trong th ời gian t ừ tháng 1 đến 10 - van d ẫn l ưu. Dùng 10 ml n ước mu ối sinh 2011, chúng tôi ti ến hành theo dõi và đánh lý r ửa s ạch b ề m ặt nhãn c ầu. Tra thu ốc giá 46 m ắt (46 BN) b ị glôcôm ph ức t ạp, kháng sinh (oflovid 0,3%) 2 - 3 l ần/ngày. điều tr ị b ằng ph ẫu thu ật đặt van d ẫn l ưu Tra thu ốc ch ống viêm có ch ứa corticosteroid Ahmed ti ền phòng t ại B ệnh vi ện M ẳt Trung (predfort 1%) 2 - 3 l ần/ngày. ươ ng. Đư a vào nghiên c ứu nh ững m ắt có bi ểu hi ện t ăng NA t ạm th ời sau ph ẫu thu ật, * Tiêu chu ẩn đánh giá đáp ứng: đồng ý t ự nguy ện tham gia nghiên c ứu, - Không đáp ứng v ới ch ăm sóc: NA có đủ th ời gian theo dõi ≥ 6 tháng. không gi ảm. 2. Ph ươ ng pháp nghiên c ứu. - Đáp ứng m ột ph ần: NA gi ảm < 5 mmHg Nghiên c ứu mô t ả lo ạt ca lâm sàng và ho ặc NA gi ảm > 5 mmHg nh ưng có gi ảm lấy m ẫu thu ận ti ện. th ị l ực ho ặc có bi ến ch ứng. BN sau khi l ựa ch ọn vào nhóm nghiên - Đáp ứng t ốt: NA gi ảm > 5 mmHg, cứu s ẽ được phân nhóm theo tu ổi, đánh không gây gi ảm th ị l ực, không có bi ến ch ứng. giá m ức th ị l ực, NA. Tình tr ạng s ẹo b ọng * Thu th ập và x ử lý s ố li ệu: theo m ẫu kết m ạc được phân lo ại theo Kanski (1974) hồ s ơ nghiên c ứu và x ử lý b ằng ph ần m ềm [1] và ch ăm sóc s ẹo b ọng theo quy trình: SPSS 15.0. 194
3. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 KẾT QU Ả NGHIÊN C ỨU VÀ BÀN LU ẬN 1. Đặc điểm chung c ủa đối t ượng nghiên c ứu. Trong quá trình làm nghiên c ứu t ại Khoa Glôcôm, B ệnh vi ện M ắt Trung ươ ng, chúng tôi thu th ập được 46 m ắt (46 BN) đạt tiêu chu ẩn l ựa ch ọn. Bi ểu hi ện c ủa tăng NA t ạm th ời g ặp nhi ều nh ất ở l ứa tu ổi 36 - 60 (43,5%). Đây là l ứa tu ổi có kh ả n ăng ph ản ứng t ăng sinh x ơ m ạnh nh ất (Uitto, 2008) [2]. T ăng NA t ạm th ời xu ất hi ện ít nh ất ở l ứa tu ổi < 16 (4%). BN tr ẻ nh ất 4 tu ổi và già nh ất 75 tu ổi, tu ổi trung bình 43,7. Cả hai gi ới nam và n ữ đều có t ỷ l ệ m ắc b ệnh, nam m ắc nhi ều h ơn n ữ, tuy nhiên s ự khác bi ệt không có ý ngh ĩa th ống kê. Bảng 1: Đặc điểm m ắt BN tr ước can thi ệp Đặc điểm n % Đặc điểm n % Glôcôm nguyên phát 20 43,5 Sơ phát 7 15,2 Glôcôm tân m ạch 6 13 Ti ến tri ển 8 17,4 Giai Hình thái Glôcôm ch ấn th ươ ng 9 19,6 đoạn Tr ầm tr ọng 5 19,5 Glôcôm sau c ắt d ịch kính 4 8,7 Gần mù, mù 26 56,6 Glôcôm trên h ội ch ứng ICE 7 15,2 ST (-) 1 2,2 ST (+) - < đếm ngón NA bình th ường 0 0 29 63,0 tay ( ĐNT) 3 m NA Th ị l ực NA cao 44 95,7 ĐNT 3 m - < 3/10 9 19,6 NA r ất cao 2 4,3 3/10 - < 7/10 6 13,0 ≥ 7/10 1 2,2 Tổng 46 100 Tổng 46 100 BN thu ộc hình thái glôcôm nguyên fibronectin và y ếu t ố t ăng tr ưởng, có kh ả phát đã ph ẫu thu ật th ất b ại trong chi ếm năng ho ạt hóa nguyên bào x ơ. Kh ả n ăng tỷ l ệ cao nh ất (43,5%). Các m ắt đều được này đặc bi ệt cao trên nh ững BN glôcôm ph ẫu thu ật h ạ NA ít nh ất 1 l ần tr ước khi đã ph ẫu thu ật và kéo dài sau ph ẫu thu ật. đặt van d ẫn l ưu v ới s ố l ần ph ẫu thu ật Đây chính là y ếu t ố thúc đẩy quá trình trung bình 1,98 ± 1,2 l ần, th ời gian theo tăng sinh sau ph ẫu thu ật, d ẫn đến t ỷ l ệ dõi ít nh ất 6 tháng. Morrison J.C (2003) tăng NA tái phát trên BN đã ph ẫu thu ật nghiên c ứu và nh ận th ấy th ủy d ịch ng ười nhi ều l ần. bình th ường có các y ếu t ố ức ch ế phát Ph ần l ớn, t ăng NA t ạm th ời x ảy ra tri ển nguyên bào x ơ. Các y ếu t ố này trên m ắt ở giai đoạn n ặng c ủa b ệnh ho ạt động y ếu trên m ắt glôcôm và không glôcôm. T ỷ l ệ m ắt ở giai đoạn g ần mù và ho ạt động trên m ắt v ừa ph ẫu thu ật [3]. mù chi ếm t ới 56,6%. Tr ước can thi ệp, Ngoài ra, sau ph ẫu thu ật n ội nhãn, th ủy không có tr ường h ợp nào NA < 25 mmHg, dịch xu ất hi ện thêm các ch ất elastin, 2 BN (4,3%) có NA r ất cao. 195
4. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 2. V ề van d ẫn l ưu. Góc trên ngoài được s ử d ụng đặt van nhi ều nh ất (82,6%). Ngoài ra, van được đặt ở góc d ưới ngoài (10,9% m ắt), góc trên trong 2,2% và d ưới trong 4,3%. Số m ắt đặt van d ẫn l ưu c ứng S2 (67,4%) nhi ều h ơn m ắt được đặt van d ẫn l ưu mềm (32,6%). Bảng 2: Đặc điểm sẹo b ọng khi có bi ểu hi ện c ủa giai đoạn t ăng NA. Tươ ng quan v ới s ẹo b ọng Đặc điểm n % Đặc điểm Sẹo týp 3 Sẹo týp 4 Týp 1 0 0 Cao 22 (50%) 22 (50%) NA Týp 2 0 0 Rất cao 2 (100%) 0 Dạng s ẹo Týp 3 24 52,2 Cứng S2 14 (45,2%) 17 (54,8%) Van Týp 4 22 47,8 dẫn l ưu Mềm FP7 10 ( 66,7%) 5 (33,3%) Tổng 46 100,0 Tổng 24 (52,2%) 22 (47,8%) Đa s ố các tr ường h ợp có bi ểu hi ện s ẹo mức NA tr ước can thi ệp. 50% BN NA bọng d ạng nang (týp 4) v ới bao Tenon, cao có bi ểu hi ện b ọng d ạng vòm x ơ, bọng g ồ cao, hình vòm, nhi ều m ạch máu 50% có bi ểu s ẹo b ọng x ơ d ẹt. Nh ững trên b ề m ặt (47,8%) và b ọng x ơ d ẹt (týp 3) tr ường h ợp có NA tr ước can thi ệp r ất cao với đặc điểm d ẹt, không có các khoang vi (> 32 mmHg) đều có bi ểu hi ện c ủa s ẹo nang, có nhi ều m ạch máu trên b ề m ặt bọng týp 3. Vi ệc hình thành bao x ơ khu (52,2%). Tình tr ạng x ơ dính c ủa k ết m ạc trú sát đĩa van d ẫn l ưu (không t ạo vòm x ơ xu ống n ền c ủng m ạc làm h ạn ch ế thoát dưới k ết m ạc - týp 3) đã khi ến NA t ăng th ủy d ịch, d ẫn đến t ăng NA. Th ời gian cao nhanh chóng, có th ể là m ột ph ần xu ất hi ện s ẹo b ọng x ơ d ưới k ết m ạc trung nguyên nhân c ủa hi ện t ượng này bình 7,9 ± 8,6 tu ần (s ớm nh ất 1 tu ần, 3. Hi ệu qu ả h ạ NA c ủa các bi ện mu ộn nh ất 20 tu ần) tươ ng ứng v ới th ời pháp ch ăm sóc s ẹo b ọng sau m ổ đặt gian xu ất hi ện c ủa t ăng NA t ạm th ời. Đây van d ẫn l ưu th ủy d ịch. cũng là kho ảng th ời gian được nh ắc đến trong nhi ều nghiên c ứu trên th ế gi ới nh ư Trong s ố 46 BN bi ểu hi ện t ăng NA của Netland (2009) hay Kyoko I (2006) tạm th ời sau đặt van, 19 BN (41,3%) được [4, 5]. điều tr ị b ằng massage vùng s ẹo b ọng, Trong nghiên c ứu, không có s ự khác 27 BN (58,7%) điều tr ị r ạch phá bao x ơ. bi ệt v ề bi ểu hi ện k ết m ạc vùng đĩa van Th ời gian ch ăm sóc s ẹo b ọng trung bình gi ữa các lo ại van được s ử d ụng. Tuy nhiên, 8,9 ± 9,0 tu ần, s ố l ần x ử trí s ẹo b ọng bi ểu hi ện này l ại có khác bi ệt tùy theo trung bình 1,7 ± 0,9 l ần. 196
5. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Bảng 3: Bi ến đổi NA sau th ực hi ện các ph ươ ng pháp ch ăm sóc s ẹo b ọng. Ph ươ ng NA trung NA trung Chênh Chênh l ệch NA tr ước - sau can thi ệp pháp can bình tr ước p tr ước bình sau p sau lệch NA (mmHg) thi ệp can thi ệp can thi ệp trung bình 0 10 Tổng 15 4 8,9 ± 3,1 Massage 26,7 ± 2,1 0,051 17,7 ± 2,8 0,083 0 0 (78,9%) (21,1%) 19 3 15 9 Rạch x ơ 28,1 ± 2,8 19,2 ± 2,8 8,9 ± 3,4 0 27 (11,1%) (55,6%) (33,3%) Chung c ả 3 30 13 2 ph ươ ng 27,5 ± 2,6 18,6 ± 2,9 8,9 ± 3,3 0 (6,5%) (65,2%) (28,3%) 46 pháp p 0,036 NA trung bình c ủa nh ững m ắt điều tr ị NA nhanh chóng h ạ xu ống. Các tr ường bằng massage đơ n thu ần ho ặc bằng r ạch hợp còn đáp ứng v ới ph ươ ng pháp phá bao x ơ (sau khi đã massage th ất b ại) massage nhãn c ầu th ường có l ớp bao x ơ không khác bi ệt. 78,9% BN h ạ được NA mỏng, c ầu x ơ dính không nhi ều. Chính vì bằng ph ươ ng pháp massage có l ượng vậy, sau can thi ệp, đa s ố BN đều h ạ NA NA h ạ kho ảng 5 - 10 mmHg. Trong s ố rất t ốt (100% BN có NA h ạ > 5 mmHg). các tr ường h ợp ph ải s ử d ụng ph ươ ng Khi ph ươ ng pháp massage không có hi ệu pháp r ạch phá bao x ơ, 6,5% BN NA h ạ ít qu ả, vi ệc s ử d ụng kim để r ạch phá bao (< 5 mmHg). Không có tr ường h ợp nào xơ được áp d ụng. Thông th ường, chúng NA không h ạ sau khi ch ăm sóc s ẹo b ọng. tôi quan sát th ấy hi ện t ượng vùng b ọng Mặc dù c ả hai ph ươ ng pháp ch ăm sóc th ấm đang g ồ lên s ẽ x ẹp xu ống nhanh sẹo b ọng sau m ổ đặt van d ẫn l ưu đều có chóng sau khi rút kim. Hi ện t ượng Seidel hi ệu qu ả h ạ NA r ất t ốt, giúp NA trung bình (+) có th ể x ảy ra trong vòng 30 - 60 phút sau can thi ệp th ấp h ơn đáng k ể so v ới sau đó. BN c ần được khám l ại trong vòng tr ước can thiêp (p = 0,036), nh ưng độ 3 - 5 ngày. K ỹ thu ật r ạch bao x ơ này có chênh l ệch NA tr ước - sau can thi ệp gi ữa th ể dùng t ới 4 - 5 l ần trong c ả th ời k ỳ t ăng hai ph ươ ng pháp có khác bi ệt nh ất định. NA sau ph ẫu thu ật. Khi k ỹ thu ật massage Bi ện pháp massage nhãn c ầu giúp k ết thông th ường không còn có hi ệu qu ả, mạc có th ể di tr ượt trên b ề m ặt c ủa đĩa ch ứng t ỏ bao x ơ quanh đĩa van d ẫn l ưu van d ẫn l ưu, nh ờ đó c ầu n ối x ơ có th ể quá x ơ dày và nhi ều c ầu n ối. Đây c ũng là đứt r ời ph ần nào và bao x ơ m ỏng có th ể lý do khi ến m ột s ố tr ường h ợp (11,1%) bị kéo rách. Vi ệc m ở thông m ột ph ần bao sau khi r ạch bao x ơ nh ưng NA ch ỉ h ạ xơ giúp th ủy d ịch thoát ra xung quanh và rất ít (< 5 mmHg). Bảng 4: Bi ến ch ứng sau ch ăm sóc s ẹo b ọng. Ph ươ ng pháp Massage Rạch phá bao x ơ Chung 2 ph ươ ng pháp Bi ến ch ứng n % n % n % Xu ất huy ết k ết m ạc 2 10,5 6 22,2 8 17,4 Seidel (+) 0 0 8 29,6 8 17,4 Tổn th ươ ng bi ểu mô GM 2 10,5 4 14,8 6 13,0 197
6. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Bi ến ch ứng x ảy ra sau can thi ệp nặng n ề và h ết sau 1 - 2 tu ần điều tr ị không nhi ều. Tuy nhiên, n ếu hi ện t ượng thu ốc tra. Bi ến ch ứng th ứ hai được nh ắc rò k ết m ạc (29,6%) ch ỉ x ảy ra trên m ắt đến sau r ạch xé bao x ơ là hi ện t ượng được áp d ụng ph ươ ng pháp r ạch phá Seidel (+) kéo dài. Hi ện t ượng Seidel ngay bao x ơ thì bi ến ch ứng xu ất huy ết k ết m ạc tại v ị trí ch ọc kim vào k ết m ạc th ường (10,5% BN massage nhãn c ầu và 22,2% di ễn ra kho ảng 30 - 60 phút sau can thi ệp. rạch phá bao x ơ) và t ổn th ươ ng bi ểu mô Tuy nhiên, trong nghiên c ứu này, do có GM (10,5% m ắt massage và 14,8% m ắt kết h ợp tiêm thu ốc 5 fluorouracin để rạch xé bao x ơ) l ại x ảy ra ở c ả hai ch ống x ơ ngay sau rút kim ở d ưới k ết ph ươ ng pháp. T ổn th ươ ng xu ất huy ết mạc cách xa vùng r ạch x ơ, nên hi ện t ượng dưới k ết m ạc và t ổn th ươ ng bi ểu mô GM Seidel (+) kéo dài h ơn các tr ường h ợp ch ỉ trên m ắt áp d ụng bi ện pháp massage x ảy rạch phá b ọng x ơ thông th ường. Trong ra khi nhân viên y t ế th ực hi ện động tác nghiên c ứu, 29,6% BN có hi ện t ượng Seidel quá m ạnh ho ặc trên m ắt có k ết m ạc qu ả kéo dài > 1 ngày. Tuy nhiên, vi ệc dùng mỏng ho ặc quá c ươ ng t ụ (do viêm, do t ổn thu ốc tra dinh d ưỡng b ề m ặt và t ăng c ường th ươ ng sau m ổ). Trong quá trình th ực kh ả n ăng li ền s ẹo nh ư sanlein, systance..., hi ện động tác massage, chúng tôi đã h ết hi ện t ượng Seidel (+) mất đi sau 1 - 2 tu ần. sức chú ý nh ẹ nhàng, nh ưng do k ết m ạc Bi ến ch ứng cu ối cùng được chúng tôi ghi một s ố m ắt quá y ếu, đồng th ời n ền van nh ận là t ổn th ươ ng bi ểu mô GM. Đây dẫn l ưu c ứng nên t ổn th ươ ng là điều th ực ch ất là bi ến ch ứng do s ử d ụng thu ốc không th ể tránh kh ỏi. Tình tr ạng c ươ ng t ụ 5 fluorouracil. Để h ạn ch ế bi ến ch ứng kết m ạc trên m ắt glôcôm ph ức t ạp k ết này, chúng tôi đã r ửa b ề m ặt nhãn c ầu hợp v ới bi ểu hi ện c ủa tình tr ạng bao x ơ ngay sau khi tiêm thu ốc. Tuy nhiên, trong dày, nhi ều c ầu dính làm cho xu ất huy ết một s ố tr ường h ợp bi ểu mô GM quá nh ạy kết m ạc sau can thi ệp r ất d ễ x ảy ra. cảm ho ặc do thu ốc gi ải phóng t ừ t ừ qua Tuy nhiên, do s ử d ụng kim r ất nh ỏ (30G) vị trí ch ọc kim qua k ết m ạc đã làm bi ểu và th ận tr ọng trong quá trình r ạch phá mô GM b ị t ổn th ươ ng âm ỉ sau m ột vài bao x ơ, nên t ỷ l ệ xu ất huy ết d ưới k ết m ạc ngày. Tình tr ạng t ổn th ươ ng bi ểu mô GM trong nghiên c ứu này ch ỉ kho ảng 22%. này th ường không kéo dài sau khi s ử Hơn n ữa, tình tr ạng xu ất huy ết này không dụng thu ốc tra dinh d ưỡng GM thông th ường. Bảng 5: Đáp ứng chung c ủa m ắt BN v ới các ph ươ ng pháp ch ăm sóc s ẹo b ọng. Mức Không Đáp ứng m ột ph ần Đáp ứng Tổng đáp ứng đáp ứng tốt Do NA Do th ị l ực Do bi ến ch ứng n 0 3 1 9 33 46 13 Tỷ l ệ % 0 6,5 2,2 19,6 71,7 100 28,3 198
7. T¹p chÝ y - d−îc häc qu©n sù sè 3-2017 Sau ch ăm sóc s ẹo b ọng, 28,3% BN pháp can thi ệp an toàn và có hi ệu qu ả, đáp ứng m ột ph ần và 71,7% đáp ứng t ốt, điều ch ỉnh t ốt NA trên nh ững m ắt có giai không có tr ường h ợp nào không đáp ứng đoạn t ăng NA t ạm th ời. với ch ăm sóc. Kh ả n ăng điều ch ỉnh NA TÀI LI ỆU THAM KH ẢO tốt, không gây gi ảm th ị l ực và ít bi ến ch ứng đã làm t ỷ l ệ đáp ứng t ốt v ới 1. Kanski J.J. Treatment of late endophthalmitis associated with filtering blebs. Arch Ophthalmol. ph ươ ng pháp ch ăm sóc s ẹo b ọng r ất cao 1974, May, 91 (5), pp.339-343. (71,7% BN). Các tr ường h ợp đáp ứng một ph ần là do NA hạ ít (3 BN), c ần dùng 2. Uitto J. The role of elastin and collagen in cutaneous aging: intrinsic aging versus thu ốc h ạ NA b ổ sung, th ị l ực gi ảm (1 BN) photoexposure. J. Drugs Dermatol. JDD. 2008, và ch ủ y ếu do bi ến ch ứng (9 BN). Tuy nhiên, Vol 7, No 2, Suppl, pp.s12-166, các bi ến ch ứng nh ẹ và có th ể x ử trí 3. Morrison J.C, Acott T.S. Anatomy and ớ ố ườ nhanh chóng v i thu c tra thông th ng. physiology of aqueous humor outflow. In: Điều này cho th ấy ch ỉ v ới nh ững ph ươ ng Glaucoma - Science and Practice. New York: pháp ch ăm sóc s ẹo b ọng đơ n gi ản, an Thieme Medical Publishers Inc. 2003, toàn khi có t ăng NA t ạm th ời sau ph ẫu pp.34-41. thu ật, chúng ta có th ể ng ăn ng ừa được 4. Netland. P. The Ahmed glaucoma valve nh ững h ậu qu ả n ặng n ề v ề ch ức n ăng th ị in neovascular glaucoma (An AOS Thesis). giác do tác động c ủa tình tr ạng t ăng NA Trans Am Ophthalmol Soc. 2009, December, gây ra. Vol 107, pp.325-342. 5. Ishida K, Netland P.A. Ahmed glaucoma KẾT LU ẬN valve implantation in African American and Ch ăm sóc s ẹo b ọng sau ph ẫu thu ật white patients. Arch Ophthalmol. 2006, 124, đặt van d ẫn l ưu ti ền phòng là ph ươ ng pp.800-806. 199